Ortaçağ İslam dünyasında ekosistem

Ahmet N. Özdal’ın Ortaçağ İslam Dünyasında Ekonomik Ekosistem kitabı raflardaki yerini aldı.

Özdal’ın Ortaçağ İslam Dünyasında Ekonomik Ekosistema adlı çalışması hem kaynakları hem üslubu hem de sunumuyla çok az bilgiye sahip olduğumuz Ortaçağ İslam dünyası ekonomisi alanında konuyla alakalı neredeyse yazılmış tüm literatürün taranmasıyla hazırlandı. Ayrıca konusu çok geniş bir coğrafyayı ve zaman dilimini hata etmesine ve ayrıca bu kadar literatür taraması yapılmasına rağmen okuyucuya gereksiz bir cümle dahi kurulmadan yazıldı.

5 yıl aralıksız 700 eser inceleyerek hazırlanan kitapta 700 eserin önemli kısmını ana kaynaklar, kalanını da yabancı (İngilizce, Arapça) ve yerli araştırma eserleri oluşturuyor. Kitap, internet kitap satış sitelerinde, hem tarih (Ortaçağ tarihi, İktisat tarihi), hem coğrafya (Tarihi coğrafya), hem de ekonomi (İktisat tarihi, İşletmecilik) linklerinde aynı anda yer alabilecek konumdadır.

Özdal, çalışmasında, Ortaçağ İslam medeniyetinin gelişiminde lokomotif rolü üstlenen, ancak araştırmacılar tarafından en fazla ihmal edilen bir çalışma alanı olan ekonominin işleyişi meselesini ele aldı. Yaklaşık 700 ilâ 1400’lü yıllar arasındaki tüm ‘Eski Dünya’ çalışmanın kapsama alanını oluşturmaktadır. Eserde, bu tarihsel süreç içerisinde ve daha çok İslam coğrafyası merkezinde olmak üzere, endüstriyel altyapı, ticaret yolları sistemi ve iktisadi yapı inceleniyor. Eser, İslam iktisat tarihini ‘İpek yolu çok önemliydi’ ya da ‘filan Müslüman/Türk hükümdarı ekonomiye çok önem vermekteydi’ basitliğinden kurtarmayı ve ekonominin gerçekten nasıl işlediğini gerçek manasıyla ortaya koymayı hedefliyor.

Kitap ayrıca, IX-XIV. yüzyıllar arasında Ortaçağ İslam dünyasında uzak mesafeler arasında gerçekleşen ve kendi halinde gibi görünün basit ticaret vak’aları ileti cari işlem olgularının esasında birbirleriyle ne denli bağlantılı olduklarını göstermesi açısından çok önemlidir. Ortaçağda ticaretin yapısını ve ekonominin aslında nasıl işlediğini de ortaya koyan bu araştırma, şeylerden ziyade bunların arasındaki karşılıklı ilişkileri ve statik enstantanelerden ziyade meydana gelen değişimlerin kalıplarını anlamlandırmaya gayret sarf ediyor.