Komşu ülkelerle gerçekleştirilen ticaretteki gelişim siyasi ilişkileri de besliyor. Yıllardır bulunduğu coğrafyada kazan-kazan ilkesiyle hareket eden Türkiye, bu strateji sayesinde küresel ekonomideki yerini sağlamlaştırıyor. Gelecek dönemde özellikle yeniden yapılanma sürecine giren Suriye ile ticari ilişkilerde farklı bir evreye geçilmesi bekleniyor.
Türkiye, hem jeopolitik avantajlarını kullanarak hem de tarihsel ve kültürel bağlarını ticari iş birliğine dönüştürerek komşularıyla ekonomik ilişkilerini güçlendirme stratejisini sürdürüyor. Türkiye, komşularıyla geliştirdiği iyi ilişkiler sayesinde hem ekonomik hem de siyasi anlamda güçlü bir bölgesel aktör olmaya devam ediyor. ‘Komşularla iyi ilişki ticarette saklı’ anlayışı, sadece ekonomik kazanımları değil, aynı zamanda bölgesel barış ve istikrarı da destekleyen bir yaklaşım olarak Türkiye’nin dış politikasına yön veriyor. Bu strateji, Türkiye’nin küresel ekonomideki
yerini sağlamlaştırırken, bölgesel refahın da anahtarı olarak görülüyor.
İKİLİ ANLAŞMALAR DİKKAT ÇEKİYOR
Komşularıyla güçlü ticari ilişkiler geliştirmek, Türkiye’nin küresel pazarlardaki rekabet gücünü artırırken, komşu ülkeler için de önemli bir ekonomik iş birliği fırsatı sunuyor. Son yıllarda Türkiye, komşularıyla ticari ilişkilerini artırmak adına hem ikili anlaşmalar imzaladı hem de bölgesel ticaret platformlarında aktif rol aldı. Örneğin, Gürcistan ve Azerbaycan üzerinden Hazar Denizi’ne uzanan lojistik koridorları, hem Türkiye’nin Asya pazarlarına erişimini kolaylaştırdı hem de bu güzergâhlardaki ülkeler için ekonomik canlanma sağladı.
IRAK EN ÖNEMLİ ORTAKLAR ARASINDA
Türkiye’nin en önemli ticaret ortaklarından Irak ile özellikle petrol ve doğal gaz sektöründeki iş birlikleri, iki ülke arasındaki ekonomik bağların temelini oluşturuyor. Türkiye’nin Habur Sınır Kapısı üzerinden yaptığı ihracat, Irak ekonomisine katkı sağlarken, Irak’tan Türkiye’ye enerji ithalatı Türkiye’nin enerji güvenliğine önemli bir destek veriyor. Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkiler ise zaman zaman dalgalı olsa da ekonomik iş birliği, bu dalgalanmaları yatıştırıcı bir etkiye sahip. Lojistik sektöründe iki ülke arasında artan iş birliği, Ege Bölgesi’nde ekonomik hareketliliği artırdı. Karşılıklı turizm projeleri de iki ülke halkları arasındaki bağları güçlendiriyor.
SURİYE’DE YENİDEN YAPILANMA TİCARETİ GELİŞTİRECEK
Suriye’deki iç savaş nedeniyle sekteye uğrayan ticari ilişkiler, ‘Baas Rejimi’nin yıkılmasının ardından başlayacak yeniden yapılanma süreciyle birlikte yeni bir döneme giriyor. Türkiye, özellikle Suriye’nin kuzeyindeki altyapı projelerine destek vererek hem bölgedeki istikrarı hem de ticari bağlarını güçlendirmeyi hedefliyor. Bulgaristan ve Romanya; Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkilerinde önemli bir köprü görevi görüyor. Özellikle Trakya Bölgesi’ndeki ihracat odaklı yatırımlar, Bulgaristan üzerinden Avrupa pazarlarına erişimi kolaylaştırıyor.
Sınır ticareti yerel ekonomileri de besliyor
Sınır ticareti, Türkiye’nin bölgesel kalkınma stratejilerinde kritik bir rol oynuyor. Hatay, Van, Şırnak ve Edirne gibi sınır şehirleri, komşu ülkelerle olan ticari faaliyetlerde lokomotif görevi görüyor. Türkiye, bu şehirlerdeki lojistik altyapıyı modernize ederek ve yerel üreticilere teşvik sağlayarak hem yerel ekonomiyi güçlendiriyor hem de komşu ülkelerle ticareti kolaylaştırıyor. Örneğin, Van üzerinden İran’a yapılan tarım ürünleri ihracatı, hem Türkiye’nin bölgesel ihracatını artırıyor hem de İran pazarında Türk ürünlerine olan talebi büyütüyor. Aynı şekilde Hatay, Suriye’ye yapılan inşaat malzemesi ve gıda ihracatında önemli bir merkez olarak öne çıkıyor.
Kazan-kazan politikası
Türkiye, komşularıyla ticarette kazan-kazan prensibini benimseyerek bölgesel iş birliğini daha da ileri taşımayı hedefliyor. Bu kapsamda önümüzdeki yıllarda komşu ülkelerle daha fazla serbest ticaret anlaşması imzalanarak ticaret hacminin artırılması hedefleniyor. Enerji koridorlarının geliştirilmesi ve yeni boru hatlarının inşa edilmesi ve mevcut hatların kapasitesinin artırılması planları ajanda da yer alıyor. Sınır ticareti yapan yerel üreticilere sağlanacak teşviklerin yanı sıra, ticari işlemlerin hızlandırılması için dijitalleşmeye ağırlık verilmesi planlanıyor.
Komşulara 9 ayda 18 milyar dolar ihracat
Yılın ilk 9 ayında Türkiye, komşularına 18 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirirken, bu rakam geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 12,6 artış gösterdi. Söz konusu dönemde en fazla ihracat, 7,8 milyar dolarla Irak’a yapıldı. Bu ülkeyi, 3,2 milyar dolarla Bulgaristan ve 2,5 milyar dolarla Yunanistan takip etti. İhracatın, 9 aylık dönemde yıllık bazda İran hariç diğer komşu ülkelere arttığı görüldü. İran’a yapılan ihracat bu dönemde yüzde 2,3 geriledi. Bu dönemde en fazla artış yüzde 26,8 ile Yunanistan’a, yüzde 15,4 ile Irak’a ve yüzde 11 ile Suriye’ye yönelik ihracatta gerçekleşti. Türkiye’nin komşularına yaptığı ihracatın sektörlere göre dağılımı incelendiğinde, ‘kimyevi maddeler ve mamulleri’ sektörü ilk sırada yer aldı. Bu sektörden 6 komşu ülkeye 2,7 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Söz konusu sektörü 2,3 milyar dolarla ‘hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri’, 1,5 milyar dolarla ‘çelik’ izledi.
Yerel paralarla ticaret bağımsızlık demek
Türkiye uluslararası ticarette yerel paraların payını artırmaya yönelik politikalara son yıllarda daha fazla ağırlık vermeye başladı. Bu sayede, döviz riskinin ve rezerv para birimlerine bağımlılığın azaltılması hedefleniyor. TL’nin dış ticaretteki kullanımını artırmak, Türkiye’nin ekonomik ve finansal stratejileri açısından önem taşıyor. Özellikle Rusya, Çin ve İran gibi ülkelerle yerel paralarla ticareti artırmaya yönelik adımlar atılıyor. SWAP anlaşmaları, bu amaca hizmet eden önemli araçlar olarak öne çıkıyor. 2024 yılının ilk 8 ayında, TL ile gerçekleştirilen dış ticaret hacmi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 44 artışla 708,3 milyar TL’ye ulaştı. 2023 yılında, TL ile yapılan ihracat 9,4 milyar dolar, ithalat ise 25,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu veriler, TL’nin dış ticarette kullanımının arttığını gösteriyor.
