İki dilli hikâyeler engelleri aşıyor

Amerikalı Melissa Malzkuhn dil oyunları ve interaktif deneyimler hazırlayan aktivist, akademisyen, sanatçı ve dijital strateji uzmanı. Gallaudet Üniversitesi’ne bağlı Harekete Duyarlı Işık Laboratuvarda çalışmalarına devam eden Malzkuhn, işitme engelli çocukların okuryazarlık gelişimini destekliyor. Sabancı Vakfı’nın düzenlediği Engelsiz Yaşam Teknolojileri konferansında bir araya geldiğimiz Malzkuhn, kendisinin geliştirdiği iki dilli hikaye kitabı VL2 Storybook uygulamasını tanıttı. Ninesi ve annesi de sağır olan Malzkuhn, üçüncü nesil sağır olduğunu söylüyor. Dilin iletişimdeki önemine değinen Malzkuhn, “Benim ana dilim Amerikan işaret dili. İşaret diliyle anlatılan hikayelerle büyüdüm. Büyüdüğüm ortamda herkes işaret dilini biliyordu. Bu nedenle dili kolayca öğrendim. Ancak diğerleri için bu durum geçerli değil, birçok sağır çocuk bu dili öğrenemeden büyüyor ve iletişimden mahrum kalıyor. Bu uygulama sayesinde işaret dilinin kelime dağarcığına bütün çocukların sahip olabilmesini amaçlıyorum” diyor.

ENGELLİLER İSTİHDAM EDİLİYOR

Binlerce işitme engelli çocuğa ulaşan uygulama, onların geleceğini de düşünüyor. İşitme engellilerin istihdam edilmesine katkı sağlayan bu projede videoyu çeken, infografiyi yapan, sunucu herkes işitme engelli. Çocukların geleceğine de katkı sağlamak isteyen Malzkuhn, şunları söylüyor: “İşitme engelliler olarak bizim liderlik yapmamız gerekiyor. İlk hikayemizden itibaren doğayı daha iyi korumak ve hepimizin doğanın bir parçası olduğunu belirtmek istedik. Hikayelerin birinde de hayvanlarla meyvesini paylaşan bir kız var. Elimizden geldiğince hikayelerin kapsayıcı olmasına çalışıyoruz. Çocukların öğrenmeleri için hem resimlerle hikaye anlatılıyor hem işaret dili kullanılıyor hem de altyazı var. Örneğin hikayede portakal geçtiğinde çocuk, onun işaret dilini ve resmini algılayıp hepsini birbirine bağlayabiliyor” diyor.

TEKNOLOJİ YETMEZ DEVLET DESTEĞİ GEREKLİ

İleri seviyede işitme cihazlarının icat edildiği bu çağda cihazlar ne kadar iyi, kullanışlı olsa da işaret dilinin öğrenilmesi gerektiğine dikkat çeken aktivist, şöyle devam ediyor: “Teknoloji tek başına yeterli değil. İşitme engelliler arasında bir tartışma bu. Kullanım, dil eğitimi, sosyal entegresyon olmalı. Teknoloji her derde deva diye düşünüyoruz ama eğitim ve kamu politikalarıyla devlet tarafından desteklenmeli.”

Türk masalları da anlatılabilir

VL2 Storybook uygulamasında İngilizce’nin yanı sıra şimdilik Japonca, Arapça, Norveççe, Rusça seçenekleri var. Türkiye’de karşılaştığı enerji ve motivasyondan memnun olan Malzkuhn, “Uygulamanın daha çok kişiye ulaşması için çalışıyorum. Buradaki duyma engellilerle iletişime geçmek, ihiyaçlarını duymak ve onlarla çalışmak isterim. Türkiye’deki sağır ve dilsizlerin okur yazarlık durumunu merak ediyorum. Türkçe işaret dilini öğrenmeye çalışıyorum. Uygulamada Türk tarihinden gelen masalları da hayata geçirmeyi sağlamak istiyorum” ifadelerini kullanıyor.

Çocuklar kendi hikâyesini yazsın

Dört yaşında dilsiz bir çocuğu evlat edinen Melissa Malzkuhn, oğluna işaret dilini öğretmiş. İşaret dilinin 5 yaşına kadar öğrenilmesi gerektiğini söyleyen Malzkuhn, beynin dili nasıl işlediğini araştırıyor ve çalışmalarını bu yönde yapıyor. İşaret dilini dünyada çok az bir kesimin bildiğini hatırlatan aktivist, “Çocuklar hem kendi dilini öğrenip işaret dilinde kullansın hem de metni anlasın istiyoruz. Bu uygulamayı okullara, öğretmenlere taşıyoruz ki çocuklarla birlikte okuyabilsinler, hatta kendi masallarını yazabilsinler. Uygulama buna da izin veriyor” diyor.