Egzersizin sağlık için yararlı olduğu uzun yıllardır biliniyor. Düzenli egzersiz kalp ve damar sağlığına olumlu etki ederek kalp krizi riskini azaltıyor.
Egzersiz, beyin ve sinir sağlığını koruyarak, depresyon, bunama, kemik erimesi ve yaşlanmayı yavaşlatıyor. Diyabet, obezite hatta meme ve kolon kanseri gibi bazı kanser risklerini bile azaltıyor. Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Yılmaz Nişancı, egzersizin faydalarına dikkat çekiyor.
Peki ne kadar egzersiz yararlıdır? Egzersizin fazlası zararlı olabilir mi? Araştırmalar, düzenli ve yüksek tempolu egzersizin yarar yerine zararlı bile olabileceğini söylüyor. Son yapılan “Helsinki” çalışmasında, asıl yararın orta derecede egzersiz yapanlarda görüldüğü, çok ağır egzersiz yapanlarla, hiç egzersiz yapmayanlarda kalp damar hastalığı riski arasında önemli fark olmadığı bildiriliyor. Çok ağır-tempolu, süratle maksimal kapasitenin üstüne çıkılan egzersizlerde, ani kalp sorunları, kalp krizleri ve ölümlerin olduğu bilinen bir gerçek. Aşırı zorlama ile damarlardaki plakların birden yırtılması, egzersize bağlı kalp ritim bozuklukları ve ani ölümler az da olsa görülebilir. Bu durumda “Sağlık için ne kadar sürede, ne tür egzersizler yapmalı?” sorularının cevapları önem kazanıyor.
Araştırmalar sağlık için 15 dakikalık hafif-orta derecede egzersizlerin bile yararlı olduğunu, ölüm oranını yüzde 14 oranında azaltarak yaşam süresini 3 yıl kadar uzattığını gösteriyor. Bu nedenle egzersiz yaparken kesin süreler ve kurallar üzerinde durmak yerine sadece egzersiz (örneğin yürüyüş) yapılmasının üzerinde yoğunlaşmak uygundur. Başlangıçta günde 1.5-2 km'lik yürüyüşler ve daha sonra gittikçe artırarak her bir seansta 45-60 dakikalık yürüyüşler veya egzersizler sağlıklı olmak için yeterlidir. Daha fazla süre ve daha ciddi tempoda egzersizlerin kalp sağlığı üzerine ek bir yararı yoktur. Yani daha fazla sağlıklı olmak için daha fazla egzersiz yapmak gerekmez fakat daha fazla egzersiz ile kilo kontrolü, daha fazla kilo verileceği açıktır. İleri yaşlarda egzersiz ise genel sağlık, kalp ve damar hastalıkları bakımından yararlı olduğu kadar, denge bozukluklarının engellenmesinde, kemik ve kas hareketlerinin daha esnek olmasında özellikle yararlıdır.
Genellikle, doğal ve ucuz olması nedeni ile tempolu yürüyüş en uygun egzersizdir. Bahçede çalışmak, merdiven inip çıkmak (ortopedik sorun yoksa), kişinin vücut, kas ve kemik sorunları dikkate alınarak eğitimciler gözetiminde salon egzersizleri de önerilebilir. Egzersiz tembeli olan, bunun için vakit ayıramayan veya ayırmaktan kaçınanlar, egzersiz ile sağlanabilecek bu yararların, ilaçlarla elde edilip edilemeyeceğini sorabilir. Kolesterol düşürücü ilaçların, betabloker (kalp hızını düşürücü, tansiyonu düşürücü) ilaçların, kan pıhtılaşmasını uzatan ilaçların da yaşam süresini uzatıcı etkileri biliniyor. 305 kontrollü çalışmayı inceleyen önemli bir araştırmaya göre, sadece düzenli egzersiz ile elde edilen yararı sağlamak için 12-13 farklı ilacı birlikte kullanmak gerekiyor. Ayrıca, ilaçların muhtemel yan etkileri, egzersiz de olmayacaktır.
- • Düzenli egzersiz, kalp ve damar hastalıklarından ve tüm sebeplerden ölüm oranını azaltıyor.
- • Egzersize başlamanın yaşı yoktur. İleri yaşlarda da başlanan egzersizin yararı gösterilmiştir.
- • Haftada 2000-3000 kalori harcatan egzersiz (Haftada toplam 5-8 saatlik yürüyüş) sağlık için maksimum yararın görüldüğü noktadır. Daha fazla kalori harcamanın ek yararı son derece azdır. Fit olmak ve kilo vermek için kuşkusuz daha fazla egzersiz yapılabilir.
- • Kalp krizlerinin çoğunluğu doğal olarak stres veya ağır-zorlayıcı efor sırasında ortaya çıkmaktadır. Sedanter yaşayan, hiç egzersiz yapmayanlarda kalp krizinin stres-efor sırasında ortaya çıkması, istirahate göre 56 kat fazladır. Oysa düzenli egzersiz yapanlarda bu risk sadece 5 kat artar. Bu şu anlama gelir: Düzenli egzersiz yapanlarda kalp krizi oranı yapmayanlara oranla 1/5'e iner.
- • Genel olarak egzersiz yapanların kalp krizi riski, egzersiz yapmayanlardan yüzde 60 daha azdır.
