Çocukların tuvalet eğitimini erken kazanmasının zeki oldukları anlamına gelmediğini ve tuvalet eğitimi verilirken sabırlı olunması gerektiğini belirten uzmanlar, "Bu süreci çocuklar için eğlenceli hale getirin. Örneğin giden dışkıya, ’Hadi bakalım bay bay yapıyoruz’ gibi sözcükler veya ‘Aferin harika yaptın’ gibi olumlu pekiştiricilerle eğlenceli hale getirebilirsiniz" dedi.
Ailelerin tam olarak ne zaman başlayıp başlamayacağına karar veremediği tuvalet eğitimi kimi zaman stres konusu olabiliyor. Annelerin ve babaların sıkıntılar yaşadığı bu zorlu süreç için ise uzmanlar uyarılarda bulunuyor. Çocuğun eğitime hazır olduğuna dair sinyaller verdiğini ve püf noktaları anlatan öğretim görevlisi Melis Hıdır ile Fatma Yıldız, eğitim sürecinin eğlenceli hale getirerek, sabırlı olmanın çok önemli olduğunu ifade etti.
Tuvalet eğitim sürecinin çocuğun alışık olduğu dönemin bitişi ve yepyeni bir sayfanın başlangıcını içeren bir süreç olduğunu belirten İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelişim Programı Öğretim Görevlisi Melis Hıdır, bu sürecin normal bir süreç olduğunun hiçbir zaman aileler tarafından unutulmaması gerektiğini söyledi.
Baskı kurmamak ve sabırlı olmak bu işin en önemli altın kuralı
Çocuğun bu dönemde hareketliliğinin artacağını, değişiklikler geliştireceğini ifade eden Hıdır, “Bu dönemde yeteneklerini keşfeden çocuk, daha çok bağımsız olmak isteyecek. Ailelerin dikkat etmesi gereken husus, bu bağımsızlık isteğini destekleyici çalışmalar yapmaları yönünde olmalıdır. Çocuğa tuvalet alışkanlığını kazandıracak anne, baba, bakıcısı ya da her kimse çok iyi gözlemci olması ve çocuğu gözlemlemesi gerekiyor. Çocuğun ilgi, istek ve ihtiyaçlarına uygun olarak çocuğun hazır olduğuna inanmalı ve emin olmalı. Çocuğu bıktırmamak, bunaltmamak, baskı kurmamak ve sabırlı olmak bu işin en önemli altın kuralı” dedi.
Tuvalet eğitimi başlayınca kesinlikle bez kullanmayın
Çocukların tuvalet eğitimi verme zamanının genellikle 18- 36 ay sürecinde olabileceğini ve aslında ebeveynlere de dönemin başladığına ilişkin çocukların bazı sinyaller verdiklerini söyleyen Melis Hıdır, “Bazı çocukları görürüz ki koltuğun ya da perdenin arkasına saklanarak, dışkısını ya da idrarını yapmaya başlar. Bazı çocukların yüz ve duygu ifadelerinde bir değişiklik olmaya başladığını anlarız. Bazı çocuklar da aslında bize çok güzel bir kopya verirler, bezinden sıkıldıklarını ve çıkarmak istediklerini belirtirler. Bu anları gördüğümüzde aslında çocuğun hazır olduğunu düşünüp, tuvalet eğitimi verme çalışmalarına başlayabiliriz. Bu çalışmaya başladığımızda aile ya da her kimse çocuğa mutlaka büyük bir sabırla yaklaşmalıdır” diye konuştu.
Tuvalet eğitimi başladığında ailelerin mutlaka bez kullanmayı bırakması gerektiğini vurgulayan Hıdır, aksi halde çocuğun ikilik duygusuna kapıldığını ve sürecin olumsuz sonuçlanabileceğini ifade etti.
Dışkıya ‘bay bay yapıyoruz’ diyerek eğlenceli hale getirin
Çocukların tuvalet eğitimine başladıklarında korku yaşayabildiklerine dikkat çeken Hıdır, klozet aparatları ile ya da lazımlığa dışkısını yaparken kendi parçalarından bir parça gidiyormuş hissine kapılabildiklerini söyledi. Bu süreci çocuklar için eğlenceli hale getirmenin önemine vurgu yapan Melis Hıdır, “Örneğin giden dışkıya, ‘Hadi bakalım bay bay yapıyoruz’ gibi eğlenceli hale getirebilirsiniz. Bu süreci hem normal bir süreç gibi kabul edip hem de eğlenceli hale getirmek tamamen ailenin görevidir. Çocuğun tuvaletini lazımlık ya da klozete yaptığı zaman ödüllendirilebilir. Çok büyük maddi ödüllerden bahsetmiyorum. Bunlar sadece olumlu pekiştiriciler olabilir. Örneğin ‘Aferin harika yaptın’ gibi sözlerle ya da küçük stickerlar hediye edilebilir” dedi.
Eğitim sürecinde çocukların geceleri 2-3 saatte bir uyandırılarak tuvalete götürülebileceğini dile getiren Melis Hıdır, gece yatmadan sıvı alımının da azaltılabileceğini belirtti. Hıdır, çocukların tuvalet eğitimlerini almada bireysel olarak farklılık göstereceğine de dikkat çekerek, ailelerin bunu problem yapmamaları gerektiğini sözlerine ekledi.
Tuvalete gitmeyi erken öğrenmesi zeki olduğunu göstermez
İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu Çocuk Gelişim Programı Öğretim Görevlisi Fatma Yıldız ise “Çocukların erken süreçte tuvalet alışkanlıklarını kazanması, onların zeki olduklarının bir göstergesi değildir. Önemli olan çocuk için doğru olan süreçte tuvalet eğitimine başlamaktır. Her çocuğun eğer organik bir problemi yok ise bu süreci kazandığını görebiliriz. Ancak dikkat çekmek istediğim önemli bir nokta var. Ebeveynlerin oyun esnasında çocuğu zaman zaman tuvalete yönlendirmesi gerekebiliyor. Ama bu esnada, çocuk tuvaletini yaptıktan sonra oyununa geri dönmelidir. Çünkü çocuk oyundan kaldırılmış olması ve tuvalete gönderilmesi arasında olumsuz bir bağlantı kurabiliyor ve daha sonrasında tuvalete gitmek istemeyebiliyor” dedi.
Tuvalet eğitim sürecinde anne babaların kazandıkları deneyimi ve süreci başkalarına, yakınlarına anlatırken çocuğun ortamda bulunmaması gerektiğini dile getiren Fatma Yıldız, ailelerin beden dilinden bile bu süreçte çocukların olumsuz etkilenebileceğini ve çok dikkat edilerek sabırlı olunması gerektiğini belirtti.
Ayakları yere basarak kendini güvende hissetmeli
Çocuğun tuvaletini yaparken ayaklarının yere basmasının kendisini güvende hissetmesinin önemine dikkat çeken Çocuk Gelişim Programı Öğretim Görevlisi Fatma Yıldız, şunları söyledi:
- “Bazı evlerde alaturka tuvaletler bulunabiliyor. Bu noktada anne ve babalar lazımlığı tercih ediyor. Eğer evlerinde klozetleri varsa çocuklar için tasarlanmış aparatları kullanmaları öncelikleri olabilir. Çocuğun aparatı klozete koyduktan sonra bir de basamak kullanarak, ayaklarını da desteklemek çocuğun güvenli bir şekilde oturmasını saplayabilir. Çünkü bazen çocuklar klozetten korkabiliyorlar. Klozetin karanlık, boşluk olması onlar için düşme korkusu da oluşturabiliyor. Bu sebeple hem ayaklarını zemine basmaları önemli hem de aparatı koyduktan sonra rahat bir şekilde oturabiliyorlar.”
Eğitim sürecinde çocukların altına kaçırabileceklerini de belirterek, kesinlikle çocuğun duygusal ya da fiziksel şiddete maruz kalmaması gerektiğini vurgulayarak, böyle bir olayın oluşması durumunda görmezden gelinmesi gerektiğini ifade etti.
