İran'ın deneyimli bir milletvekili ve eski Sağlık Bakanı Mesud Pezeşkiyan, cumhurbaşkanlığı seçiminde rakiplerini geride bırakarak dikkat çekici bir başarı elde etti ve en fazla oy alan aday oldu. Katıldığı bir yayında, evinde ailesiyle Türkçe konuştuğunu ve Türk olduğu için gurur duyduğunu dile getiren Pezeşkiyan'ın kim olduğu en çok merak edilenler arasına girdi.
Mesud Pezeşkiyan, 28 Eylül 1954'te İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinde doğdu. Genç yaşlardan itibaren tıp ve sağlık alanına ilgi duyan Pezeşkiyan, bu ilgisini profesyonel bir kariyere dönüştürmek için yoğun bir eğitim sürecine girdi. Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesi'nde tıp eğitimini tamamladıktan sonra, kalp cerrahisi alanında uzmanlaştı ve kısa sürede bu alanda saygın bir isim haline geldi.
Tıbbi kariyerinde hızlı adımlarla ilerleyen Pezeşkiyan, doktor olarak Tebriz'de ve İran'ın diğer bölgelerinde çalıştı. Mesleki yetkinliği onu sadece bir doktor olarak değil, aynı zamanda bir sağlık politikacısı olarak da öne çıkardı. 2001 yılında İran'ın yeni Sağlık Bakanı olarak atandı.
Sağlık Bakanı olarak görev yaptığı dönemde İran'ın sağlık sistemi üzerinde önemli reformlar gerçekleştirdi. Sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmak, daha geniş kitlelere ulaşmak ve sağlık altyapısını güçlendirmek için kapsamlı politikalar geliştirdi. Bu süreçte, kamu sağlığını koruma ve geliştirme misyonunu benimseyerek birçok yenilikçi projeye imza attı.
Bakanlık görevinin ardından, Pezeşkiyan siyasi kariyerine İran Parlamentosu'nda (İslami Danışma Meclisi) devam etti. Doğu Azerbaycan eyaletinden milletvekili olarak mecliste yer aldı ve çeşitli komitelerde aktif rol üstlendi. Parlamentoda sağlık politikaları başta olmak üzere birçok alanda çalışmalar yürüttü.
2024 Cumhurbaşkanlığı Yarışı
Mesud Pezeşkiyan, cuma günü yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminde rakiplerini geride bırakarak dikkat çekici bir başarı elde etti ve en fazla oy alan aday oldu. İran İçişleri Bakanlığı tarafından cumartesi sabahı açıklanan kesin sonuçlara göre, oy verme işlemlerinin kapanmasından sonra geçen 12 saat içinde, reformist aday toplam 24.5 milyon oydan 10.4 milyonunu aldı.
Eski nükleer müzakereci Said Celili ise 9.4 milyon oy alarak ikinci sırada yer aldı ve 5 Temmuz'daki ikinci tur seçimde Pezeşkiyan ile yarışacak.
Görece düşük profilli bir siyasi figür olan Pezeşkiyan, önceki yıllarda İran'ın Tebriz şehrinde 2008'den beri milletvekili olarak görev yapmıştı. 2001-2005 yılları arasında Muhammed Hatemi hükümetinde Sağlık Bakanı olarak da görev yapan Pezeşkiyan, İran'ın kuzeyindeki önde gelen tıp kurumlarından Tebriz Tıp Bilimleri Üniversitesinde dekanlık görevinde bulunmuştu.
Daha önce 2013 ve 2021'de yaptığı iki başarısız cumhurbaşkanlığı adaylığı denemesinden sonra, bu kez ülkenin önde gelen reformist koalisyonu tarafından desteklenen tek reformist aday olarak seçimlere katıldı. Pezeşkiyan'ın kampanyası, özellikle eski reformist politikacılar ve bakanların, örneğin eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in desteğiyle güçlendirildi.
Özellikle ulusal kanallarda ortak yayınlanan cumhurbaşkanlığı tartışma programlarında, Pezeşkiyan'ın hem iç hem de dış politika konularında İran halkı nezdinde ses getirdiği seçim öncesi anketlerle de belirlendi.
Pezeşkiyan, dünya ile diplomatik ilişkileri, özellikle de Batı ile ilişkileri yeniden düzenleme konusunda daha açık olduğunu belirterek ekonomik ve kültürel alanlarda reformlar başlatmayı amaçladığını ifade etti. Cumhurbaşkanlığı tartışmalarında, yaptırımların ticaret ortaklarını çekincelerle karşı karşıya bıraktığını ve sınırların açılmadan yıllık %8 büyüme hedefinin imkansız olduğunu savundu. Ayrıca, 2015 yılında Ruhani yönetimi sırasında İran ve dünya güçleri arasında yapılan nükleer anlaşmayı da güçlü bir şekilde savundu.
Pezeşkiyan, kadın merkezli konular da dahil olmak üzere 2022'nin sonlarında Mahsa Amini'nin ölümünün ardından tanıtılan 'İslami Giyinme' yasasını yanlış bulduğunu belirterek zorunlu tesettüre karşı çıkmıştı.
