Çorum Hitit Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, tarihte ilk pandemi ile karantina uygulamasının M.Ö.14'üncü yüzyılda, Hititler döneminde yaşandığını ve 20 yıl sürdüğünü söyledi.
Dünya koronavirüs salgını ile mücadelesini sürdürürken Hitit Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, tarihteki ilk pandeminin Hitit döneminde görüldüğünü söyledi.
Doç. Dr. Özlem Sir Gavaz, tıp biliminde endemi, epidemi ve pandemi terimlerinin salgın ve bulaşıcı hastalıkları ifade etmek için kullanıldıklarını anlatarak, şunları ifade etti:
- "Endemi, küçük çapta salgınlara denilmektedir. Epidemi, bir ülkenin geneline yayılım gösteren salgınlara denilmektedir. Son zamanlarda çok sık duyduğumuz pandemi ise bulaşıcı bir hastalığın ülke sınırlarını aşarak, ülkelerarası yayılım göstermesidir. Hititler döneminde yaşanan salgın, Hititçe çivili yazılı metinlerde Henkan olarak geçiyor. Salgının, Mısır, Mezopatamya’daki krallıklar, Babil ve Hurri, Suriye’deki yerel krallıklar, Hititler ve Hititlerin etkisindeki diğer yerel krallıkları etkilediğini görüyoruz. Bu salgın da bir pandemidir. O yüzden tarihte kaydedilen ilk pandemi olduğunu söyleyebiliriz.”
"Ekonomi çöküntüye neden oluyor"
O dönemde Kuzey Suriye’ye seferler düzenlendiğini belirten Gavaz, "Mısır sınırına kadar olan bölgeye, Hitit Devleti, Doğu Akdeniz ticareti için sefer düzenliyor. Mısır’ın Amka sınırına yapılan seferlerden alınan tutsaklardan orduya hastalık bulaşıyor. 20 sene bu salgınla mücadele ediliyor. M.Ö. 14'üncü Yüzyılda Hititlerin imparatorluk döneminde 1'inci Uppiluliuma’nın son saltanat yıllarında baş gösteren ve hem kralın hem de tahta geçen II. Arnuwanda’nın ölmesine sebep olan ve II. Murili döneminde doruk noktasına ulaşan salgın, tarihte yaşanan ilk ciddi pandemi örneğidir. Ayrıca o dönemlerde belirli şehirlerin karantinaya alındığına dair kayıtlar var. Tel Amarna metinlerinde, Biplos kentinin ki, çok önemli bir ticaret kenti, burasının karantinaya alındığı söyleniyor, şehre tüccarlar girip çıkamıyor, bu da ekonomik olarak bir çöküntüye neden oluyor" diye konuştu.
Hititlerin salgını tanrılara bağladığını kaydeden Gavaz, “Tanrıları memnun edemedikleri için salgının başına geldiklerini düşünen insanlar çeşitli ritüeller buluyorlar” ifadelerine yer verdi.
