Çin medyası yerinde sayıyor

Başbakanlık Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü tarafından organize edilen Çin Halk Cumhuriyeti programına başkent Pekin''den başladık. İstanbul''dan yaklaşık 8 saatlik bir uçak yolculuğunun ardından ulaştığımız Pekin gerçekten görmeye değer bir başkent. Çin''de öncelikle ülkenin basın-yayın kuruluşlarını ziyaret ettik. Çin Halk Cumhuriyeti''nin yurtdışındaki en büyük tanıtımını Çin Radyosu yapıyor.

65 ülkeye 45''den fazla dil ve lehçede yayın yapan radyo 1937''de kurulmuş. Kurulduğu gün ülkede Çin Gazeteciler Günü olarak kutlanıyor. Türkiye masasının başında 1986 yılında öğrenimini Türkiye''de tamamlayan (Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü) ve aynı zamanda Asya-Afrika departmanı başkanı Xia Yongmin bulunuyor. Radyo olmasına rağmen bünyesinde 2 televizyon 1 gazeteyi de barındıran Çin radyosu internetten de yayınlarını sürdürüyor. Dev radyonun 2 bin çalışanı bulunuyor.

Çin Radyosu''nda görev yapanların birer tane de takma isimleri bulunuyor. Asya- Afrika masasının başındaki Xia Yongmin''in takma ismi ''Murat''. Radyo Türkiye''den de YÖN radyosu ile ortak yayın yapıyor. Günde 3 ortak yayın yapan Radyo''da görevli olanların isimleri de yine Türkçe olarak dinleyicilere duyuruluyor. Türkiye bölümünde 6 Türk görev yapıyor. Ortaklık yapılan ülkeye göre takma isim kullanmak Çin''de o kadar yaygın ki, bize eşlik eden tercümanımız kendisini ''Ece'' olarak tanıttı.

Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ile Çinli muadili All China Journalists Associatuon arasında birkaç yıldır karşılıklı ziyaretler gerçekleştiriliyor. Başta ekonomik büyüme tarzı olmak üzere birçok alanda yeni arayışlar içine giren ülke, dış dünyada kendisi ile ilgili olumsuzlukları gidermek için de aktif bir basın-yayın politikası izliyor.

Çin, sert bir biçimde uygulanan tek çocuk politikasını da gevşetme kararı aldı. Artık eşlerden biri, tek çocuklu bir aileden geliyorsa, ailenin ikinci çocuk sahibi olmasına izin verilecek. Öte yandan ülkede Uygur Türkleri hakkında neredeyse konuşma yasağı var. Bu sorulara cevap dahi alınamıyor.

Ülkede medya kuruluşlarının yöneticileri hükümet tarafından atanıyor. Yayın kurulunda bir koltuk da doğrudan hükümet yetkilisine ayrılmak zorunda. Çin''in en büyük gazetesi Halk Gazetesi''nin tirajı 3 milyonu buluyor. Ancak gazeteyi kurum ve kuruluşlarının almasının zorunlu tutulması tiraj hakkında kesin bilginin elde edilememesine neden oluyor.

Pekin''deki son günümüzde şehrin ve ülkenin en önemli turistik yerleri olan Yasak Şehir ve Çin Seddi''ni geziyoruz. Başkent Pekin''in arka sokaklarında Eski Çin diye bilinen bölgesinde bulunan Yasak Şehir şüphesiz Çin''in en çok turist çeken tarihi mekanlarının başında geliyor. Çin Hanedanı''nın yüzyıllardır kullandığı Yasak Şehir''e 3 ana kapıdan geçerek girilebiliyor. Tüm yapıların neredeyse ahşap olduğu Yasak Şehir''de olası yangın ihtimaline karşı da binaların girişlerine konulan dev kazanlardaki suyla müdahale edilmesi planlanmış. Hanedan mensupları ve devlet yöneticilerinin kaldığı Yasak Şehir insan eliyle yapılmış cenneti andırıyor.

Çin denilince akla ilk şey şüphesiz Çin Seddi. Çin Seddi bilinenin aksine tek bir krallık ya da hanedanlık tarafından yapılmamış, ilk temeli 20 farklı hanedanlık tarafından M.Ö. 3. Yüzyıl''da atılmış ve aralıklarla M.S. 17. Yüzyıl''a kadar sürmüştür.

Pekin''in devasa gökdelenlerin arka sokaklarında insanlar hayat mücadelesini en ağır şekilde veriyor. Eğitim ve sağlık hizmetlerinin devlet himayesinde verilen ülkede yabancılar için büyük kolaylıklar yani pozitif ayrımcılık sağlanıyor.

Doğu Blok''unun yıkılmasıyla etkisini kaybeden Komünizm Çin Halk Cumhuriyeti''nde liberal ekonomiye evrilerek yaşıyor. Ekonominin devlet tekelinde görüntüsüne rağmen ülkede yaşayan binlerce müteşebbis tarafından kurulan yeni fabrikalar dikkat çekiyor. Serbest pazar ekonomisini uygulayan Çin devleti, ucuz işgücü ve enerji maliyetlerinin düşük olması sebebiyle yabancı sermayenin de ilgi odağı konumunda. 3 bin gökdelenin bulunduğu Shangay ülkenin özellikle yabancı şirketlerin gözbebeği olmayı sürdürüyor. Hemen her ürünün muadilini bulmanın mümkün olduğu ülke küresel ekonominin aktörü olan büyük firmaların korkulu rüyası oldu. Tüm bunlarla ülke ekonomik büyümede gelişmiş ülkeleri geride bırakan rakamlara ulaşmış durumda. Bazı eyaletlerde büyüme oranları 30 yıldır yüzde 15 civarında seyrediyor.

Gezimiz sırasında Fuzion Eyaleti''ne de gittik. Burada Çin''in en önemli liman şehri olan Quan Zhou Liman Müzesi''nin (Maritime Museum) girişinde ünlü düşünür ve gezgin İbni Batuta''nın heykeli bizi karşılıyor. Quan Zhou''nun bir zamanlar çoğunluğu Müslüman olduğu bildiriliyor bize. Müslümanlara ait mezar taşlarının sergilendiği Müzede ilk gelen Araplara ait eşyalarda sergilenen eşyalar arasında bulunuyor. Şehrin belediye tanıtım ofisi başkanının öğle yemeğinden sonra Cuma namazını kılmak için Quan Zhou Ashap Camii''ne gidiyoruz. Cuma namazından sonra İmam İbrahim Ma bize şehirdeki Müslümanlarla ilgili bilgi verdi.

Quan Zhou şehrinin üçte biri arpa kökenlilerle Çinlilerin aile kurmasıyla oluşan ailelerden oluşuyor. Şehrin Chen Dai Kasabası ise Müslümanların en yoğun yaşadığı bölge. Buradaki Müslümanlar genel olarak ayakkabı fabrikalarının sahipleri konumunda.

Gezimiz için gece saatlerinde vardığımız Çin''de, Pekin''in gecelerini görmek istedik. Tercümanımızı yanımıza almadan çıktığımız sokaklar çok hareketliydi. Her köşe başındaki yiyecek dükkânlarındaki çöp şişlere takılan küçük yengeçler, toprak altında yaşadıklarını öğrendiğimiz böcekler bir taraftan can çekişiyor bir taraftan da hem türlerinin başına gelen kızgın yağda kızarma akıbetini bekliyorlardı. Büyük bir iştahla yenilen bu çöp şişler oldukça da ucuz satılıyor.

- 1 milyar 350 milyonluk Dev in büyük şehirleri adeta bir şantiye haline gelmiş. Hemen her yerde yeni bir girişimin inşası var.,

- Ülkenin neredeyse tamamına yakını (yüzde 90) kendisini dinsiz olarak addediyor.

- Demokrasi kelimesini duymanın neredeyse imkansız olduğu ülkede, basın-medya hizmetleri devlet tarafından sunuluyor.

- Çin kendisini dış dünyaya tanıtmak ve üzerindeki olumsuz imajın izlerini silmek için büyük gayret sarf ediyor.