Instagram’a erişimin engellenmesi, Türkiye’de derin bir sosyolojik-psikolojik sorunu gün yüzüne çıkardı. Gidecekleri otelde paylaşım yapamayacakları için tatil planlarını iptal edenden, doğum gününü kutlamaktan vazgeçenlere, yemek yemeyi reddedecek derecede depresyona girenlere kadar pek çok kişi hayatın olağan akışını sürdürmekte zorlanmaya başladı.
Türkiye’de geçtiğimiz cuma günü erişime kapanan Instagram'ın ne zaman açılacağı henüz netleşmedi. Kimi vatandaş alınan kararın arkasında dururken kimi kullanıcılar 'Instagram'sız yapamadıklarını ifade ediyor. Öyle ki bazı sosyal medya kullanıcıları tatil planlarını iptal ettiklerini, yeni yaşını kutlamak için organize ettikleri doğum günü etkinliklerinden vazgeçtiğini ifade ediyor. Özellikle genç sosyal medya kullanıcıları, çektikleri videolarda Instagram'ın açılmasını isteyip iştahlarının kesildiğini, dışarı bile çıkmak istemediklerini söylüyor. Uzmanlara göre, kısıtlamaya yönelik alınan bu reaksiyonun arkasında dijital bağımlılık var.
FİZİKSEL BAĞIMLILIK KADAR TEHLİKELİ
Yeni Şafak'a konuşan Uzman Klinik Psikolog Merve Yılmaz, Instagram gibi sosyal medya platformlarının aniden kapanması, kullanıcıları beklenmedik bir detoks sürecine soktuğu için bir takım psikolojik etkiler ortaya çıkabilir. Sosyal medya bağımlısı bireylerde bu durum, yoğun bir anksiyete ve stres hissi olarak kendini gösterebilir. Erişim alışkanlığı kesilen kişiler kendini huzursuz ve kaygılı hissedebilir. Fiziksel bağımlılıklarda olduğu gibi, sosyal medya bağımlılığı olan kişilerde sinir, huzursuzluk, depresyon ve odaklanma güçlüğü gibi yoksunluk belirtileri gözlenebilir" diye konuştu.
YENİ HOBİLER İÇİN BİR FIRSAT OLABİLİR
Türkiye'de hızla artan teknoloji bağımlılığının endişe verici olduğunu vurgulayan Yılmaz, “Türkiye'de gençler ve ergenler, teknoloji bağımlılığı açısından en riskli grup.” ifadelerini kullandı. Dijital bağımlılık yaşayan kişilerin sosyal medya platformlarından aldıkları beğenilerle kimlik ve özdeğer inşa ettiğini anlatan Yılmaz, "Sosyal platformlardaki popülerlik bireylerin sosyal onay ve kendini ifade etme arayışlarını dijital ortama kaydırıyor. Kendi değerini sosyal medya etkileşimlerine dayandıran bireyler, bu desteğin kaybolmasıyla birlikte kendilerini boşlukta hissediyor. Bağımlılık nedeniyle dürtü kontrolü zayıf olan bireyler, Instagram'ın kapanmasıyla birlikte aşırı yemek yeme, alışveriş yapma veya başka dürtüsel davranışlar da gösterebiliyor. Olumsuz etkileri kadar internet bağımlılığı olan kişilerde olumlu etkiler de görülebiliyor. Bu zorunlu detoks süreci, bazı bireyler bağımlılıkla yüzleşme ve kabullenme şeklinde fırsata dönüştürebilir. Bu süreç, uzun vadede bağımlılıktan kurtularak iyileşme sürecini de başlatabilir" diye konuştu. Yılmaz, Instagram'ın kapanmasıyla birlikte kişilerin yeni hobi ve sağlıklı alışkanlık edinebilme fırsatı yakalayabileceğini vurguladı.
BU BİR HASTALIK
Klinik Psikolog Dr. Feyza Topçu da sosyal medya bağımlılığına ilişkin şöyle konuştu: “Kişi, bu mecralarda geçirdiği vakit nedeniyle aile, iş ilişkileri bozulduysa ve buna rağmen vazgeçemiyorsa, bağımlılık kendini göstermeye başlamış diyebiliriz. Şunu belirtmek gerekir ki, bağımlılık bir hastalıktır ve tedavisi vardır. Böyle bir problem yaşadığını düşünen kişiler muhakkak psikolojik destek almalı.”
PAYLAŞIM YOKSA KUTLAMAK ANLAMSIZ
Son birkaç günde yer alan haberlere baktığımızda Instagram'da paylaşım yapamadığı için insanların otel rezervasyonlarını iptal ettiklerini duyduklarını ifade eden Topçu, “Bir başka gencin ise doğum gününün Instagram'ın kapalı kaldığı döneme denk geldiği için isyan ettiğine şahitlik ettik. Doğum gününde hikaye ve paylaşım yapamayacak olması, doğum günü kutlamasını anlamsız kılacağını söylüyordu. Bu durum görmenin ötesinde, görünür olma kaygısının altını çiziyor. Aslında tatil ve kutlamaların kişinin kendisi için değil de bir başkası için yapıyor olmanın getirdiği bir şekilde kendini var etme ve toplumda kendini gösterme aracı olabileceğini düşündürüyor. Kişisel tatmin ve keyif alma arka planda iken yapılan etkinliklerin bir başkasının onayı ve takdiri için yapıldığını gösteriyor. Ayrıca yapılan etkinliklerin sosyal medyada paylaşılması, başkalarının beğenisini kazanma, sevgi ve onay ihtiyacını da ortaya koyuyor. Bu etkinliklerin içsel motivasyon ile değil dışsal motivasyon (beğeni, yorum, takipçi) ile yapılıyor olması zamanla aktiviteden alınan keyfin azalmasına da yol açmış görünüyor. Bu bağlamda, bireylerin sosyal medyadaki paylaşımları, yalnızca anı belgelemek değil, aynı zamanda sosyal açıdan prestij elde etme ve toplumsal kabul görme çabası olarak da değerlendirilebilir.” yorumunu yaptı.
Meta'dan Malezya'ya 'Heniyye' özrü
Meta, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in, Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye ile ilgili paylaşımlarının sosyal paylaşım platformları Facebook ve Instagram'dan "operasyonel bir hata" nedeniyle kaldırıldığını savundu. Meta Politika İletişim Müdürlüğü, AA muhabirinin sorusu üzerine konuyla ilgili açıklama yaparken, İbrahim'den özür dilenip dilenmediğine ilişkin bilgi vermedi. Açıklamada, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in, Hamas Siyasi Büro Başkanı Heniyye'ye yönelik suikastı kınayan ve taziye dileyen paylaşımlarının yanlışlıkla kaldırıldığı belirtildi. "Malezya Başbakanı'nın gönderisi operasyonel bir hata nedeniyle yanlışlıkla kaldırılmıştır, bunun yerine haber değeri taşıyan bir etiketle tutulması gerekirdi." ifadesi kullanılan açıklamada, Meta'nın, şirket politikasını ihlal eden içeriklerin kamu yararına olduğu takdirde özel bir etiketle görünür kalmasına izin verdiği kaydedildi.
Kurallarımıza uyacaklar
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, sosyal medya uygulaması Instagram'a erişim engeline ilişkin, "Türkiye Cumhuriyeti devleti bir hukuk devleti, herkes kurallara uyacak. Türkiye Cumhuriyeti devletinin vatandaşları da kurallara uyacak. Türkiye'de yaşayan yabancılar da bu kanunlara uyacak. Türkiye'de yayın yapan sosyal medya kuruluşları da ülkemizin kanunlarına uyacak." dedi. Tunç, İçişleri Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığı'nda düzenlenen 109. Dönem Kaymakamlık Kursu Tecrübe Paylaşımı Programı sonrasında gazetecilerin sorularını yanıtladı. BTK'nin gerekçelerinin ilgili sosyal medya şirketine tebliğ edildiğini aktaran Tunç, "Türkiye'de yayın yapan sosyal medya kuruluşları da ülkemizin kanunlarına uyacak. Hiç kimsenin ayrıcalığı yok. İnternette suç işlenmesinin önlenmesi konusunda devlete verilen bir görev varsa, bu görevi devlet kurumlarıyla beraber elbette ki yapmak durumunda. Sosyal medya şirketi de eğer BTK'nin kapatmaya gerekçe gösterdiği yayınları erişimden çıkarırsa zaten sorun ortadan kalkar." ifadelerinde kullandı.
'Yasakçı' biz değiliz onlar
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, erişim engeline ilişkin "Sizin şu taleplerinizi karşıladık dediklerinde, biz de bu erişimi sağlamış olacağız." ifadesini kullandı. Her ülkenin kendisine ait kuralları olduğunu vurgulayan Uraloğlu, "Herkes bu kurallara uymak zorunda. Özellikle katalog suçlar kapsamında bildirdiğimiz suçlara karşı istenilen adımlar atılmadı." dedi. Uraloğlu, Instagram yetkilileriyle yapılan görüşmelerde ciddi aşama katedildiğini belirterek, "Yeni bir takvim hani şu tarihte toplanacağız değil. Bir toplantıya gerek kalmamasını umuyoruz, 'Sizin şu taleplerinizi karşıladık.' dediklerinde biz de bu erişimi sağlamış olacağız." dedi. Uraloğlu, asla yasakçı bir yaklaşım içinde olmayacaklarını belirterek, şunları kaydetti: "Yasakçı yaklaşım tam da Instagram ve benzeri platformlardadır. Hiçbir uyarı yapmadan paylaşım sahibine engel getiriyorlar. Bu noktadan baktığımızda ne kadar da haklı bir işlem yaptığımızı çok net bir şekilde ortaya koyduk diye düşünüyorum. Şu an kapatma gerekçemize erişim engelleme diyebiliriz. Geçmişten beri özellikle katalog suçlarla ilgili yaptığımız uyarıları dikkate almalarını bekliyoruz. En önemli gerekçemiz bu. Ayrıca söz konusu platform 'Hamas terör örgütüdür' diyor ancak YPG'yi terör örgütü olarak kabul etmiyor. Kusura bakmayın, siz bizim ülkemizdeyseniz, bizim ülkemizde bu hizmeti veriyorsanız ve buradan geliriniz varsa o zaman bizim ülkemizin hassasiyetlerini de dikkate alacaksınız. Net olarak biz bunu bekliyoruz."
Diyanet'e 5 gün sonra sansür
Meta’ya bağlı sosyal medya platformları sansürde birbirini aratmıyor. Facebook, Diyanet İşleri Başkanlığının cuma günü paylaşılan Şehit İsmail Haniye için kılınan gıyabi cenaze namazına ilişkin canlı yayınını silmiş, bununla da yetinmeyerek hesaba 1 ay canlı yayın yasağı getirmişti. Instagram ile başlatılan erişim engelinin kaldırılmasına ilişkin temaslar sürerken yine Meta’ya bağlı Instagram’da yeni bir skandala imza atıldı. Diyanet İşleri Başkanı Prof. Dr. Ali Erbaş’ın Haniye'yle ilgili 31 Temmuz 2024’te yayınlanan taziye mesajı tam 5 gün sonra silindi.
