Zekat ne zaman, kime verilir, nasıl hesaplanır?

Zekatın kelime anlamı "artma, arıtma; övgü ve bereket"tir. Zekat, Müslümanların mallarını arındırmalarına ve bereketlenmesine vesile olur. Fakir ve yoksulların ihtiyaçlarının karşılanmasına yardımcı olur. Toplumsal dayanışmayı ve adaleti sağlar. Peki Zekat ne zaman verilir? Zekat vermenin bir zamanı var mı illa Ramazanda mı verilir, bir zamanı var mıdır? Zekat kime verilir, nasıl hesaplanır?

Zekat vermenin belirli bir zamanı var mıdır?

Zekât senenin herhangi bir zamanında verilebilir. Oruç ve hac ibadetlerinde olduğu gibi nisap miktarı malın üzerinden bir sene geçmiş olması konusunda da kamerî ay hesabı uygulanır.

 Farz olduğu andan itibaren verilmesi gerekir. Bunun için belli bir kamerî ayı veya Ramazan’ı beklemeye gerek yoktur. Zekât vermekle yükümlü olanların, yükümlü oldukları andan itibaren en kısa zamanda zekâtlarını vermeleri gerekir. Çünkü zekât bir kulluk borcudur, borç da bir an önce ödenmelidir (İbn Âbidîn, Reddü’l-muhtâr, 2/271-272).

Zekat kimlere farzdır?

Zekat ile ilgili şartlar, zekâtın bir kimseye farz olmasının ve verilen zekâtın geçerli olmasının şartları şeklinde iki ayrı başlık altında ele alınır.

Zekatın farz olması için bir takım şartlar var. Bunlar;

Müslüman, akıl sağlığı yerinde, ergenlik çağına ermek ve hür olmak, hükmen artırıcı yani kazanç sağlayıcı nitelikte nisap miktarı mala sahip olmak.

Zekat verebilmek için gereken şartlardan biri de, (nisap) yeterli miktarı mal ya da servete sahip olduktan sonra üzerinden bir kameri yılın geçmesi ve yıl sonunda da nisap miktarını koruması gerekir.

Zekat nasıl hesaplanır?

Kişi nisap miktarı mala ulaştığında bu günü başlangıç tutarak 1 hicri yıl (355 gün) bekler. Bu dönem içerisinde kişinin parası artıp azalabilir. 1 kameri yıl tamamlandığında eğer kişinin malı hala nisap miktarından fazla ise kişinin zekât verme vakti gelmiştir ve zekât hesaplaması yapması gerekir.

 Zekât hesaplaması yapılırken;

-Altın ve gümüşler,

-Nakit ve banka hesabında bulunan paralar,

-Ticaret mallarının tutarını ve satma amacıyla elinde bulundurduğu mülkiyetler,

-Alacaklı olduğu para miktarı toplanır.

-Eğer kişinin borcu varsa bu borç miktarı çıkan toplam mülkiyet hesabından çıkarılır.

Sonuçta çıkan hesap nisap miktarından fazla ise bu miktarın 40’da 1’ini (%2.5) zekât olarak verir. Nisap miktarından az ise o kişiye zekât vermek farz değildir.

Zekat taksitle ödenir mi? 

Zekâtta asıl olan, kişinin üzerine terettüp eden zekâtı bir an önce ödemesidir.

Ancak peşin ödeme imkânı bulunmayan durumlarda bir yıl içinde taksitle de ödenebilir.

Kira gelirleri zekata tabi mi?

Bir yıllık borcu ve aslî ihtiyaçları dışında 80.18 gr. altını veya bu miktar değerinde malı veya parası olan kimseler, dinen zengin sayılır.

Kira gelirlerinin zekâta tâbi diğer mal ve gelirlerle birlikte, temel ihtiyaçlar ve borçlar çıktıktan sonra nisap miktarına (80.18 gr. altın veya değeri) ulaşması ve üzerinden bir yıl geçmesi hâlinde kırkta bir ( % 2,5) oranında zekâtının verilmesi gerekir.

Ticaret malının zekatı nasıl hesaplanır?

Ticaret malları, kar amacıyla alınıp satılan mallardır. 80.18 gr. altın değerinde ticaret malına sahip olan kişinin, nisab miktarı mala sahip olmasının üzerinden bir yıl geçmesi hâlinde, kırkta bir (% 2,5) oranında zekâtını vermesi gerekir.

Ticaret malları için de aynı ilke geçerlidir. Bu itibarla, ticaret malının zekâtı verilirken, satıldığı takdirde elde edilecek kâr dikkate alınmadan bizzat kendisinden zekât veriyormuş gibi zekâtın verileceği tarihteki maliyet değeri esas alınır.

Kadınların ziynet eşyasından zekat vermesi gerekir mi?

Altın ve gümüşten yapılmış ziynet eşyaları, zekât için gerekli diğer şartları da taşıdığı takdirde Hanefîlere göre zekâta tâbidir.

Bu itibarla altından yapılmış ziynet eşyaları, 80.18 gr. veya daha fazla olup üzerinden de bir yıl geçmiş ise kırkta biri oranında zekâtları verilir. 

Altın ve gümüş dışındaki maden ve taşlardan mamul ziynet eşyası ise zekâta tâbi değildir.

Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî bilginlerine göre ise, kadının normal olarak takıp kullandığı ziynet (takı) eşyası, aslî ihtiyacı sayıldığından bunlardan zekât gerekmez.