Dünyada 2023’e damga vuran olaylar neler?

Dünyada 2023’te siyasi, ekonomik, kültürel ve diğer alanlarda önemli gelişmeler yaşandı. Pandemi kabusundan bir nebze nefes alan dünya, bu kez de Rusya-Ukrayna savaşının etkisini iliklerine kadar yaşadı. Rusya-Ukrayna savaşı Yıl boyunca tüm dünyanın ana gündem maddesi oldu. 7 Ekim’den sonra ise İsrail’in Gazze’de uyguladığı soykırım dünya gündeminin ilk sıralarında yerini aldı. İşte Dünyada 2023’e damga vuran olaylar neler?

Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM), Ukrayna'da işlenen suçlara ilişkin yürüttüğü soruşturma kapsamında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında savaş suçu gerekçesiyle yakalama kararı çıkarması, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in yeniden göreve seçilerek iktidarını üçüncü döneme taşıması, Pakistan'ın eski Başbakanı İmran Han hakkında verilen tutuklama kararı sonrası ülkede yükselen tansiyon yükseldi.

 İsrail'de Binyamin Netanyahu hükümetinin siyasi krize dönüşen yargı reformu düzenlemesi büyük ses getirdi.

Portekiz Katolik Kilisesi tarafından 4 bin 815 çocuğun cinsel istismara uğradığının ortaya çıkması 2023 yılının ilk çeyreğine damga vurdu.

UCM, 17 Mart'ta Ukrayna'da işlenen suçlara ilişkin yürüttüğü soruşturma kapsamında, Rusya Devlet Başkanı Putin ve Rusya'nın Çocuk Hakları Komiseri Maria Alekseyevna Lvova-Belova hakkında savaş suçu gerekçesiyle yakalama kararı çıkardı.

Çin Devlet Başkanı Şi, Çin Ulusal Halk Kongresinin (ÇUHK) 10 Mart'ta başkent Pekin'de yapılan 14. döneminin 1. Genel Kurulunda, tek aday olduğu oylamada delegelerin oy birliği ile üçüncü kez devlet başkanı seçildi. Daha önce 2013 ve 2018'de iki kez devlet başkanı seçilen Şi, 5 yıllığına yeniden göreve gelerek Çin Halk Cumhuriyeti tarihinde devlet başkanlığını üçüncü döneme taşıyan ilk isim oldu. Şi, Merkezi Askeri Komisyon Başkanlığına da yeniden seçilerek ordunun başındaki başkomutan konumunu da sürdürdü.

İsrail'de Netanyahu hükümetinin Yüksek Mahkemenin yetkilerini sınırlandıran ve iktidarın yargı atamalarında söz sahibi olmasını öngören "yargı reformu" planı nedeniyle halk ilk kez 7 Ocak'ta Tel Aviv'de protesto düzenledi. Kitlesel bir hal alan gösteriler her cumartesi ülke genelinde düzenlenmeye başlandı.

İsrail genelinde 1 Mart'ta sivil itaatsizlik eylemlerine evirilen gösterilerde pek çok kentte ana yollar protestocular tarafından trafiğe kapatıldı. İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, 25 Mart'ta siyasi krize dönüşen yargı düzenlemesinin durdurulması için hükümete çağrıda bulundu ancak bir gün sonra Başbakan Netanyahu, Gallant'ı görevden aldı. Sivil toplum kuruluşları, hukukçular ve yüksek teknoloji sektörleri gibi meslek gruplarının yanı sıra siyasi krize dönüşen tartışmalı yargı düzenlemesine ordu içinden de tepkiler geldi. Yargı reformu planının siyasi krize dönüşmesinin ardından Netanyahu ise koalisyon ortaklarına "tartışmalı yargı düzenlemesini askıya alma kararını" iletti.

Portekiz Katolik Kilisesindeki cinsel istismar iddialarını araştıran Bağımsız Komisyon, 13 Şubat'ta, 1950'den bu yana en az 4 bin 815 çocuğun Katolik Kilisesi bünyesindeki kurumlarda çalışan din görevlileri tarafından cinsel istismara maruz kaldığını açıkladı. 512 tanığın ifadesine başvuran Bağımsız Komisyon, bazı çocukların birden fazla istismara uğradığını aktarırken, mağdurların çoğunun erkek çocuk olduğunu ve cinsel istismarların yüzde 77'sinin rahipler tarafından yapıldığını ifade etti.

 Fatima kentinde 3 Mart'ta toplanan Portekiz Piskoposlar Konferansının (CEP) ardından yayımlanan yazılı açıklamada ise Portekiz Katolik Kilisesi, bünyesindeki kurumlarda çocuklara yönelik cinsel istismar olaylarından dolayı mağdurlardan özür diledi.

Finlandiya'nın NATO üyesi olması, Atlas Okyanusu'nda kaybolan "Titan" isimli denizaltı, anne karnında ameliyat edilen bebek, İngiltere Kralı 3. Charles'ın taç giymesi, ABD Temsilciler Meclisinin borç limitinin artırılarak ülkenin temerrüde düşmesini önleyecek yasa tasarısını onaylaması, Hindistan'da 290 kişinin hayatını kaybettiği tren kazası, dünyada Nisan-Mayıs-Haziran 2023'ün öne çıkan gelişmeleri olarak dikkati çekti.

Buz dağına çarparak batan ve 1514 kişinin ölümüne neden olan Titanik'in enkazını göstermek için turistik amaçla kullanılan "Titan" isimli denizaltı, Atlas Okyanusu'nda kayboldu, denizaltıdaki 5 kişi hayatını kaybetti.

İngiltere Kralı 3. Charles, başkent Londra'daki tarihi Westminster Abbey Kilisesi'nde düzenlenen dini törenle taç giydi.

ABD Temsilciler Meclisi, federal hükümetin harcama limitlerini ve borçlanma tavanını yükseltecek ve hükümetin temerrüde düşmesini önleyecek bütçe anlaşmasını onayladı.

Hindistan'ın Orissa eyaletinde meydana gelen tren kazasında 290 kişi yaşamını yitirdi, 900'den fazla kişi yaralandı.

Pazarcık ve Elbistan merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler, Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Gaziantep, Adana, Malatya ve Osmaniye'de büyük can kayıplarına neden oldu. Depremler sonucunda Türkiye'de resmî rakamlara göre en az 50 bin 783, Suriye'de ise en az 8 bin 476 kişi hayatını kaybetti ve toplam 122 binden fazla kişi ise yaralandı. Depremlerin ardından büyüklüğü 6,7 Mw 'e kadar varan 45 binden fazla artçı sarsıntı gerçekleşti.

Hamas'ın silahlı kanadı İzzeddin Kassam, 7 Ekim'de "Filistinlilere ve başta Mescid-i Aksa olmak üzere kutsal değerlere yönelik sürekli ihlallere karşılık verme" gerekçesiyle İsrail'e karşı "Aksa Tufanı" isimli operasyon başlattı.

İsrail'in Gazze Şeridi'ne saldırılarında 20 binden fazla Filistinlinin hayatını kaybetmesi, birçok okul ve hastanenin kullanılamaz hale gelmesi, Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyindeki (BMGK) Gazze'de ateşkes karar tasarılarının ABD tarafından reddedilmesi, İsrail'in saldırılarının başlamasından yaklaşık 49 gün sonra Hamas ile İsrail arasında "insani ara" ilan edilmesi ve Nobel Ödüllerinin sahiplerini bulması, 2023'ün son çeyreğine damga vurdu.

İsrail ordusu da aynı gün roketlerin fırlatıldığı abluka altındaki Gazze Şeridi'ne doğru saldırılarına başlarken şu ana kadar en az 8 bin 200'ü çocuk, 6 bin 200'ü kadın olmak üzere 20 bin 424 Filistinli öldü.

A Milli Kadın Voleybol Takımı'nın şampiyonluğu, Brezilyalı efsane futbolcu Pele'nin hayatını kaybetmesi, MKE Ankaragücü Kulübü Başkanı Faruk Koca'nın hakem Umut Meler'e saldırması sporda 2023 yılına damga vuran olaylardan oldu.

A Milli Erkek Voleybol Takımı'nın başantrenörlüğüne İtalyan Alberto Giuliani getirildi.

Türkiye Futbol Federasyonu Merkez Hakem Kurulunun (MHK) yeni başkanı Lale Orta, yemin töreninin ardından göreve başladı.

2023 Avrupa Salon Atletizm Şampiyonası'nda mücadele eden milli sporcu Tuğba Danışmaz, kadınlar üç adım atlamada altın madalya kazandı.

Avrupa Güreş Şampiyonası'nda Taha Akgül 10'uncu, Yasemin Adar Yiğit 6'ncı şampiyonluğunu elde etti.

Voleybolda Kadınlar CEV Şampiyonlar Ligi yarı finalinde Fenerbahçe Opet'i eleyen VakıfBank, finalde Eczacıbaşı Dynavit'in rakibi oldu ve VakıfBank, Şampiyonlar Ligi'nde 9. kez finale yükseldi.

Spor Toto Süper Lig'de Galatasaray, 2022-2023 sezonunun bitimine iki hafta kala MKE Ankaragücü'nü deplasmanda 4-1 yenerek 23. şampiyonluğa ulaştı.

Voleybol Kadınlar CEV Şampiyonlar Ligi'ni VakıfBank, finalde Eczacıbaşı Dynavit'i 3-1 yenerek 6. kez kazandı. 

65. hükümette de Gençlik ve Spor Bakanlığı yapan Osman Aşkın Bak, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan yeni kabinede tekrar bu göreve getirildi.

İstanbul'da oynanan UEFA Şampiyonlar Ligi finalinde İtalya ekibi Inter'i 1-0 mağlup eden İngiltere temsilcisi Manchester City, kupanın sahibi oldu.

Türk futbolunun son dönemde yetiştirdiği en önemli değerlerden biri olan Arda Güler, Fenerbahçe'den Real Madrid'e transfer oldu.

2023 FIFA Kadınlar Dünya Kupası'nı İspanya kazandı. İngiltere'yi 1-0 mağlup eden İspanya, tarihinde ilk kez şampiyonluğa ulaştı.

Milli para yüzücü Sümeyye Boyacı, dünya üçüncüsü oldu.

Fenerbahçe, kaleci Altay Bayındır'ın Manchester United'a transfer olduğunu duyurdu.

A Milli Kadın Voleybol Takımı, 2023 CEV Avrupa Şampiyonası'nın finalinde Sırbistan'ı 3-2 yenerek tarihinde ilk kez Avrupa şampiyonu oldu.

MKE Ankaragücü Kulübü Başkanı Faruk Koca, Trendyol Süper Lig'de Çaykur Rizespor'la oynanan maçın hakemi Halil Umut Meler'e saldırdı.

Saldırıdan dolayı tutuklanan ve kulüp başkanlığından istifa eden Faruk Koca'ya PFDK, sürekli hak mahrumiyeti cezası verdi.

İstanbulspor-Trabzonspor karşılaşmasında, ev sahibi kulübün başkanı Ecmel Faik Sarıalioğlu, hakem kararlarına tepki olarak karşılaşmanın ikinci yarısında takımını sahadan çekti.

A Milli Futbol Takımı, Almanya'da oynanacak EURO 2024'te F Grubu'nda Portekiz, Çekya ve C yolu play-off galibi ile eşleşti.

FIVB Kadınlar Dünya Kulüpler Şampiyonası'nın finalinde Eczacıbaşı Dynavit,VakıfBank'ı 3-2 mağlup ederek kupanın sahibi oldu.

Türkiye ve dünyada 2023'te hayatını kaybeden ünlü isimler

Nuri Sesigüzel, Özkan Uğur, Erkin Koray, Can Gürzap, Pervez Müşerref, Ahmed Kurey, Just Fontaine, Yevgeny Prigojin