Yastık altındaki tonlarca altının sisteme kazandırılması için devreye sokulan yeni sistemin mart ayında uygulamaya alınması beklenirken, uygulamaya ilişkin dikkat çeken bir detay da ortaya çıktı. Sektör temsilcileri yastık altındaki altınların ne kadarının sisteme girebileceğine ilişkin tahminlerini paylaştı. Yastık altı altının sisteme kazandırılması için martta 81 ilde birer tane, 2022'de 1500 adet fiziki altın teslim noktası belirlenecek. Fiziki altın kuyumcular ve bankalar aracılığı ile sisteme sokulacak. Yatırılan altınlar fiziki olarak geri çekilebilecek.
Türkiye’de yastık altında 5 bin ton altın olduğunu, bunun da rakamsal olarak 300 milyar dolara tekabül ettiği belirtilmişti.
Ancak 5 bin tonluk altının hepsi tasarruf için alınmış altın değil.
Dünya Gazetesi'ne konuşan Mücevher İhracatçıları Birliği (JTR) Başkanı Mustafa Kamar, söz konusu altınların yüzde 70’inin takı olduğunu belirtti.
İşin püf noktası burada olduğunu ve hükümetin esas amaçlarından birinin takılan takılar olmadığına vurgu yapan Kamar, ''Takı dışındaki yatırımlık külçe ve ziynet gibi sarrafiye grubu altınlar. Bu da az bir rakam değil, 100 milyar dolar” dedi.
Türkiye’de altınla döviz arasında küçük bir fark var olduğunu, Türkiye’de özellikle altının kötü gün dostu olarak saklandığına işaret eden Kamar, “Altın, daha çok takı olarak alınır ve ihtiyaç zamanında satılır. Bu, Osmanlı’dan beri böyledir. Hatta Doğu’ya gittikçe altın kültürü bu şekildedir. Dolayısıyla Türkiye’deki yastık altındaki altınların takı ağırlıklı olması çok normaldir” dedi.
Uygulamada en kolay çözülecek olan kısmın bankalardaki altın mevduatları olduğundan söz eden Mustafa Kamar, “Altın mevduatları, takı olmadığı için çok hızlı bir şekilde sisteme girecektir. Bu, işin kolay kısmı. Bir de, özellikle 2017-2020’de altına yatırım yapan iş adamları, bu altınları kasalarında tutuyor. Bunları bozdurup sisteme aktarmaları lazım” dedi.
Öte yandan altın fiyatlarının dünyadaki enflasyondan dolayı yükseldiğini söyleyen Kamar, “Eğer ki, uluslararası arenada faizler yükselmeye başlarsa altın fiyatlarında bir gerileme olur. Dolayısıyla bu da hükümete destek verir. Şu anda globalde altın fiyatları sağlam duruyor, çünkü enflasyon korkusu var. Bir de Rusya-Ukrayna gerginliğinden dolayı fiyat yükseldi. Eğer bu gelişmeler dillendirilmeye başlanırsa, herkes altından kaçar, dolayısıyla yastık altındaki altının yüzde 30’u sisteme girer” diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Türkiye Ekonomi Modeli Yeni Adımlar ve Enflasyon Tedbirleri Tanıtım Toplantısı'nda yastık altı altın sisteminin ayrıntılarını açıkladı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan edinilen bilgileye göre, yastık altı altınların ekonomiye kazandırılmasını amaçlayan yeni sistem, rafinerileri ve bankaları daha sıkı bir iş birliğine sevk edecek, rafineriler ve kuyumcular anlaşarak kendi toplama ve dağıtım kanallarını oluşturacak.
Yurttaş, kuyumcular üzerinden ziynet, meskuk, işlenmiş ve hurda gibi fiziki altınlarını sisteme aktaracak ve sistemden çekebilecek. Yurttaşın fiziki altın teslim ve çekim sürecinde herhangi bir mağduriyet yaşamamasını sağlayacak teknolojik altyapı rafineriler tarafından oluşturulacak ve bankalar tarafından da doğrulama altyapıları ile desteklenecek.
Kuyumcu, rafineri ve banka arasında üçlü bir mutabakat veya teyit sistemi oluşturulacak. Yurttaş fiziki altınını teslim ettiğinde isterse bankalarda bulunan altın hesaplarına isterse teslim ettiği altının Türk lirası karşılığının TL cinsi hesaplarına aktarımını talep edebilecek.
Bu aktarım işlemi, anlaşmaya göre kuyumcu veya rafineri tarafından anlık olarak gerçekleştirecek. Hesaba aktarım yapıldığına ilişkin bilgilendirme sistem tarafından sağlanacak. Böylece ilgili kişi kuyumcuda işlemini bitirmiş, fiziki altınını teslim etmiş ve finansal kuruluş olan bankaya altın veya TL olarak aktarmış olacak.
Finansal sisteme bu yöntemle kazandırılan fiziki altın, kuyumcu tarafından rafineriye teslim edilecek. Rafineri tarafından da rafinajı yapılmış altın bankaya iletilecek. Söz konusu fiziki altın, karşılık olarak banka nezdinde tutulacak.
Kişiler, finansal sisteme aktardığı altın tasarrufunu, tercih ettiği şekilde değerlendirildikten sonra tekrar fiziki olarak çekmek istediğinde kuyumcu ve banka dağıtım kanalları üzerinden rahatlıkla çekebilecek.
Hali hazırda bulunan altına ilişkin hesap türlerine ek olarak yeni hesap türleri üzerinde bankalar tarafından çalışma yapılacak.
Ayrıca bankalarca finansal sisteme kazandırılan altınlar karşılığında hesap sahibine diğer bankacılık ürünlerinde kredi faiz oranı indirimi gibi çeşitli avantajlar sağlanmasına yönelik çalışmalar yürütülecek.
Bahsedilen sistem üzerinden bankalara aktarılan fiziki altın karşılığı TL tutarların "Altın Dönüşümlü TL Mevduat / Katılım Hesaplarında" değerlendirilebilmesini teminen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından gerekli düzenleme çalışmaları yapılacak. Böylece kişi, tasarrufunun değerini korurken aynı zamanda TL cinsi kazanç sağlamış olacak.
Finansal sisteme aktarılan altınlar yurttaşların tercihleri doğrultusunda nemalandırılabilecek.
Söz konusu sisteme ek olarak kişilerin darphane üretimi ziynet altın tasarruflarına özel olarak katılım bankalarında ve kamu bankalarında doğrudan çeyrek hesabı açma uygulaması da 1 Mart'tan itibaren başlayacak.
Örneğin, bir kişi 10 çeyrek altını banka şubesine götürdüğünde açtığı altın hesabının bakiyesini çeyrek altın cinsinden takip edebilecek. Bu çeyrek altın hesaplarında belirlenen şekillerde değerlendirildikten sonra bire bir hesabında gözüken altın miktarını fiziki olarak çekebilecek. Darphane bu süreçte gerekli ekspertiz desteğini bankalara sağlayacak.
Çeyrek katılım ve vadeli hesaplar uygulaması da 15 Mart'tan itibaren uygulamaya alınacak.
Toplama kanallarının genişletilmesi için halihazırda banka ve rafinerilerin sahip oldukları kuyumcu ağları yaygınlaştırılacak, mart ayı itibarıyla her ilde en az bir kuyumcu olacak şekilde uygulanacak ve 1500'ün üzerinde kuyumcu sisteme dahil olacak.
Bankalar her ilde en az bir şubesini bu sistemle ilişkilendirecek. Altın toplama sürecinde bugüne kadarki uygulamalardan farklı olarak bankaların bazı şubeleri toplama işlemlerine sürekli aracılık edecek.
Kuyumcuların, bankaların ve rafinerilerin ayrı ayrı altyapıları üzerinden toplama ve teslim işlemlerini gerçekleştirmesi yerine, ortak bir platform üzerinden bu işlemlerin yapılmasına yönelik çalışmalar yapılacak.
Hem kişilerin altın tasarruf talebini karşılayacak hem de doğrudan fiziki altın üretimine sebebiyet vermeyecek şekilde dijital altın çalışmalarına hız verilecek.
Takasbank tarafından uygulamaya koyulan altın transfer sisteminin yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi yoluyla yatırımcılar, bankalarda bulunan altın hesaplarının transfer işlemlerini kolaylıkla gerçekleştirebilecek.