Çalışma Bakanı Vedat Bilgin geçen akşam Emeklilikte Yaşa Takılanlar kapsamında çalışmalara ilişkin olarak, “Aralık ayında kamuoyuyla paylaşacağız. Çalışmamız teknik olarak bitti" dedi. EYT düzenlemesi yasalaştıktan sonra, düzenlemeden yararlanarak maaş bağlatmak isteyenler işyerlerinden ayrılacaklar. İşveren de bu durumdaki kişilerin işten çıkışlarını yapacaklar ve İşçiler de SGK’dan aylık bağlatmak için başvuruda bulunabilecekler.
Sayıları yaklaşık 4.5 milyonu bulan EYT’liler yıllardır yaşadıkları mağduriyetin sona ermesini talep ediyordu. Bu talep karşılık buldu ve kısa süre önce başlayan çalışmalar teknik olarak tamamlandı. EYT'den yararlacak kişiler için önemli kıdem tazminatı kararı geldi. Bu gelişmeler çerçevesinde milyonlarca kişi “EYT ne zaman çıkacak?”, “Nasıl bir yol haritası izlenecek?” sorularını araştırmaya başladı. İşte Emeklilikte Yaşa Takılanlar için son gelişmeler.
EYT ile emekli olanlara kıdem tazminatı verilecek mi?
Aralık ayında son halini alarak yasalaşması beklenen düzenleme için geri sayım başlarken; EYT'den kimlerin yararlanacağı, kıdem ve ihbar tazminatları ile izin paralarının nasıl olacağı merak ediliyor. Yapılan açıklamalara göre ilk etapta 1.5 milyon kişinin emekli olacağı öngörülürken, kıdem tazminatları da yatırılacak. Posta'da yer alan habere göre; EYT düzenlemesiyle emekli olan bir vatandaş, aynı veya farklı bir işyerinde yeniden çalışmaya başlarsa, ikinci tazminat hakkını da kazanıyor. Emekli olan SSK’lı (4A) çalışmaya devam etmek isterse, yasaya göre onun için 1 Ekim 2008 tarihi devreye giriyor.
Kıdem tazminatı nasıl alınır, kimler alır, şartları neler
1 Ekim 2008 tarihinden önce işe başlamış veya emekli olmuş kişiler SSK’lı çalışmalarını sürdürmek isterse ya emekli aylıklarını kestirecek ya da sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi olarak çalışacak.
Mevcut uygulamada emekli olmak için aranan koşullardan yaş dışındaki, prim ve sigortalılık süresini tamamlayan, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) ‘emekli olabilir’ dilekçesiyle kıdemini ve diğer yasal haklarını alıp işten ayrılabiliyor. Yaş dışındaki şartlar için de 3 farklı uygulama söz konusu. Buna göre:
- 1-8 Eylül 1999’dan önce ilk kez sigortalı olup da 15 yıl 3600 gün sigortalılık süresini dolduranlar,
- 2-8 Eylül 1999’dan sonra sigortalı olanlardan 25 yıl sigortalılık süresi ve 4.500 gün primi tamamlayanlar,
- 3-7.000 gün prim ödeme süresini (19 yıl 5 ay 10 gün) dolduranlar. SSK’lılar bu şartlarla istifa ederek kıdem tazminatlarını talep edebiliyor. EYT çıktıktan sonra yaş, yıl ve prim süresi tamam olanlar işten ayrılacaklarında eğer aynı işyerinde en az 1 yıllık süreyi tamamlamışlarsa kıdemlerini de talep edebilecek. Şirketlerin de bu taleplere karşı hazırlıklı olmasında fayda var.
Emekli aylığını kestirenler yeniden emeklilik dilekçesi verecek mi?
Emekli aylığını kestirmeden destek primine tabi olarak çalışmaya devam edenler, tekrar emekli olamıyor. Dolayısıyla ‘emeklilik gerekçesiyle’ tekrar kıdem tazminatı da alamıyor. Fakat kişi; işten çıkarma, geçerli nedenle (maaşın geç ödenmesi, bulaşıcı hastalık ve mobbingpsikolojik baskı gibi zorlayıcı sebepler) sözleşme feshi gibi normal bir işçiyle aynı kurallara tabi olarak (aynı işyerinde en az 1 yılı tamamlamışsa) tazminat alabiliyor.
- Kıdem tazminatını sıfırladıktan sonra emekli maaşını kestirip çalışmaya devam eden emekliler ise yeniden emeklilik dilekçesi vererek, emeklilik sonrası sürelerin tazminatını almaya hak kazanıyor. Aynı işyerinde çalışılacaksa emekli olurken kıdem tazminatı hakkının çekilmesinde fayda var. Çünkü bu durumda ileride itilaf yaşanabiliyor.
Emekli olanlar ihbar tazminatı alabilir mi?
Emeklilik hakkıyla kendisi işten ayrılanlar ihbar tazminatı alamazlar. Hatta cezai durum oluşmaması için emekli adayının emekli olup ayrılacağını belirlenen sürelerden önce işveren bildirmesinde fayda var.
Emekli olanlar biriken izinlerin parasını alır mı?
Biriken izinlerini kullanamayan bir emekli, bu günlerin parasını almak zorunda. Yani herhangi bir sebeple işten ayrılanlar veya çıkarılanlar izinlerin ücretini alır. zin parası hesabı genelde net ücrete göre yapılıyor. Brüt hesapta ise vergi ve prim kesintisi oluyor. Yasaya göre; izin zamanına denk gelen hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri yıllık izin süresinden düşülemiyor. Ayrıca, iznin kullanıldığını imzalı defter ve belgeyle işveren ispat etmek zorunda.
Kim ne kadar kıdem tazminatı alacak?
