Antalya'da tohum firmalarının yaklaşık 7-8 yıl süren ıslah çalışmaları sonrasında sofralık domateslerin çok ötesinde lezzetinden verimine, doğallığından dayanıklılık ve görsel güzelliğine birbirinden ilginç domates türleri üretiliyor. Kilosu 10-12 TL'yi bulan bu türlere, 'Romantik, Sindirella, Şiir, Çikolata, Mikroskop' gibi isimler veriliyor.
Türkiye'de örtüaltı üretiminin merkezi Antalya'da son yıllarda modern tarım teknolojileri kullanılarak ar-ge çalışmaları 7-8 yılı bulan sürelerin ardından birbirinden ilginç, lezzetli, verimli ve dayanıklı domates ıslahları gerçekleştirildi. Doğadaki domates türlerinden dayanıklılık, verim, görsellik, briks (şeker) oranı, lezzeti gibi özelliklerin bir araya getirildiği ıslah çalışmaları neticesinde elde edilen yerli tohumlardan üretilen ve son yıllarda market ve pazar raflarında da sıkça rastlanılan salkım, kokteyl, çeri gibi çeşitleriyle dikkat çeken domates türlerine yönelik talep de arttı.
Aksu İlçesi'nde faaliyet gösteren İstanbul Tarım firması, Gaziler Mahallesi'nde 62 kişilik uzman kadronun görev yaptığı 40 dönüm arazi üzerinde kurulu modern tesis ve 25 dönümlük fide üretim serasına sahip. Kontrollü sulama ve ısıtma sistemleri ile yılda 70 milyon adet sebze ve çiçek fidesi üretimi yapılan tesislerde, birbirinden ilginç domates tohum ve fide üretimi de gerçekleştiriliyor.
En kaliteli domates üretiminin topraksız tarım denilen yüksek teknolojili seralarda yapıldığını belirten İstanbul Tarım A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ali Rıza Akıncı, kamuoyu ve basında 'Antalya'da üreticide domates 1 lira İstanbul'da markette 5 lira' şeklindeki değerlendirmeleri yanlış algı ve gerçek dışı olarak değerlendirdi. Türkiye'de son yıllarda domates çeşitliliğinin çok arttığına dikkat çeken Ali Rıza Akıncı, "Artık tüketiciler rengi, çeşidi ve lezzetiyle çok daha farklı domates türleri tüketmek istiyor. Tane, bif- iri, pembe, çeri, oval çeri, salkım çeri ve salkım kokteyl domatesler artık günlük hayatımıza girdi" dedi.
Salkım olarak tüketime arz edilen 'salkım domates' türlerinin en önemli özelliklerinin lezzetli ve sağlıklı koşullarda üretilmesi olduğunu kaydeden Akıncı, Türkiye'de ileri teknoloji topraksız seraların yüzde 95'inde 'Bandita' denilen salkım domates çeşidinin üretildiğini, Türk tüketicisi ve ihracatçısı ile marketlerin en yakından tanıdığı çeşit olduğunu dile getirdi. Bandita salkım domatesin batı ve doğu Avrupa ile Ortadoğu, Türki cumhuriyetleri ile BDT ülkelerine yapılan ihracatın çok önemli bölümünü oluşturduğunu anlatan Akıncı, Türkiye'de 5 bin dönümün üzerinde Bandita üretimi var. 1 dönümde yaklaşık 30 ton ürün elde ediliyor ve toplam üretimi yaklaşık 150 bin ton civarında" dedi.
Çok dinamik ve ileri teknoloji kullanılan bir sektör olduklarına değinen Akıncı, her yıl tüketicinin talepleri ve sera üreticilerinin üretim kolaylığı ve karlılığı için yüzlerce çeşit üzerinde çalışmalar yaptıklarını söyledi. Salkım domates olarak yıllardır üretilen Bandita türünün virüse karşı dayanıklı olanını geliştirdiklerini ve ilk defa seneye piyasaya sürüleceğini belirten Akıncı, şöyle dedi:
"Bu çeşidin en temel özelliği meyve salkım kalitesi çok yüksek. Özellikle çok güçlü bir yeşil aksamı var ve ayrıca çok sert bir domates. İhracatçı ve Türkiye'deki market zincirleri için bu çok önemli. Bir hafta- 10 gün tazeliği hiç bozulmayan, yumuşamayan bir tür. Ayrıca ülkemizde yurtdışında da olduğu gibi üreticiye zarar veren, seraları komple çökertebilen çok önemli bir virüs sorunu var. Yeni çeşidimiz özellikle topraksız kültürde üretim yapan seracılarımızı virüs probleminden kurtaracak. 6-7 yıldır üzerinde çalışıyorduk ve virüse dayanıklı bu türü geliştirdik. Grip olmayan bir insan bedeni gibi domates ürettik."
Yaygın sofralık çeşitlerin yanı sıra sektörde birbirinden çok özel ürünler de bulunuyor. Genel adları 'kokteyl' ve 'çeri' domates olarak da anılan bu domates çeşitlerine 'mikroskop', 'sindirella', 'romantik', 'şiir' ve 'çikolata' gibi isimler koyduklarını belirten Akıncı, Her bir çeşide özel isim veriyoruz. Çünkü tüketiciler ve bu işin ticaretini yapanlar tarafından ismiyle anılır. Aslında her domates bir birey gibidir gözümüzde. Tüketiciler her zaman yediği domatesi hissetmek ister. Daha sağlıklı, doğal koşullarda üretildiğini hissetmek, görmek ister. Salkımıyla hasat edilen domateslerde salkımıyla gördüğü ve kendisi dalından koparttığı zaman çok daha mutlu oluyor. Dalının ne kadar sağlıklı, ne kadar yeşil olduğunu görmek onları mutlu ediyor. Bir domatesi aldığınızda sapı sağlıklıysa ürün de sağlıklıdır" dedi.
Salkımıyla hasat edilen ve briks oranı 9 olan mikroskop domatesin yüksek lezzete sahip olduğunu anlatan Akıncı, salkım çeri türü ve salkımında 40-45 gramlık 8-10 adet domates bulunan 'şiir' domatesin ise sert ve güçlü kaliks yapısına sahip olduğunu söyledi. Salkım görünümü şiir gibi güzel göründüğü için 'şiir' ismini tercih ettiklerini anlatan Akıncı, diğer çeri türlerine göre yüzde 30 daha yüksek verime sahip olduğunu kaydetti.
Ciddi bir ihracat kalemi haline gelen oval çeri domatesleri Türk tüketicisinin de çok sevdiğini aktaran Akıncı, "İri domateslere göre çok lezzetliler. Özellikle az miktarda domates almak isteyenler için iyi bir alternatif. Niye romantik? Çünkü bu Türkiye'de geliştirdiğimiz, ıslahını kendi yaptığımız bir çeşit. Dolayısıyla da biraz daha romantik gözle bakıyoruz" dedi.
Bir başka oval çeşit 'sindirella' domatesin de 200-250 gram olarak bardakta satışa sunulduğunu belirten Akıncı, Türkiye'de atıştırmalık meyve haline geldi. Briks oranı 10 dolayında ve yüksek. Lezzeti, mayhoşluğuyla erik hissi uyandırıyor. Çocuklarımıza sebze, domates tüketimini sevdiren çeşitler. Sindirella bir zarafet, nezaket çağrıştırıyor ve bu da küçük meyveli ve zarif bir domates olduğu için 'sindirella' ismini koyduk" dedi.
Günümüzde ailelerin küçüldüğü ve yalnız yaşayanların arttığına dikkat çeken Akıncı, bu sebeple, pazar veya marketlerde 1 veya yarım kilo, 200-250 gram domates alan tüketici sayısının da ciddi oranda yükseldiğini dile getirdi. Akıncı, bu özel türlerin Aralık-Şubat döneminde seralardaki yakıt maliyetinin artışı, verimlerinin de normal domatese göre düşük olması ve özel ürün olmaları sebebiyle market fiyatlarının 10-12 TL'yi bulabildiğini ve bu durumun normal olduğunu kaydetti.
