Trump 24 yıllık NAFTA'yı yürürlükten kaldırıyor

Trump, dün düzenlediği basın toplantısında, ülkesinin Meksika'yla yeni bir ticaret anlaşmasına vardığını bildirerek, "NAFTA'nın kötü bir çağrışımı var. ABD'ye yıllardır zarar veriyor. Şu an yürürlükte olan anlaşmayı (NAFTA) kaldıracağım ve ABD-Meksika anlaşması yürürlüğe girecek" ifadelerini kullandı.

Beyaz Saray'dan yapılan yazılı açıklamada ise yeni anlaşmanın iki ülke arasındaki mal ticareti açığını düşüreceği, yurt dışına çıkan üretimi ve istihdamı ABD'ye geri getireceği, Amerikalı işçileri ve fikri mülkiyeti koruyacağı savunuldu.

ABD'nin diğer ülkelerle toplam mal ticareti açığının NAFTA'nın yürürlüğe girmeden önceki sene 115 milyar dolar olduğu ancak bunun geçen sene 800 milyar dolara yaklaştığı kaydedilen açıklamada, söz konusu dönemde ABD'nin Meksika'yla olan mal ticareti dengesinin 1,6 milyar dolar fazladan 70 milyar dolar açığa yöneldiği bilgisi paylaşıldı.

Çelik ve alüminyum vergileri kalkmadı

Trump hükümetinin mart ayında ABD'nin diğer ülkelerden ithal ettiği çelik ve alüminyuma koyduğu sırasıyla yüzde 25 ve yüzde 10 ek gümrük vergisi ise yeni anlaşma kapsamında henüz ortadan kalkmadı.

Meksika Ekonomi Bakanı Ildefonso Guajardo, dün yaptığı açıklamada, bu konunun henüz çözülmediğini ve tarafların müzakerelere devam ettiğini belirtirken, iki ülke arasındaki ticaret anlaşmasına çelik ve alüminyum üzerindeki gelir vergilerinin kaldırılmasının sonradan eklenebileceğini bildirdi.

Söz konusu gümrük vergilerinin kaldırılmaması, ABD'nin Kanada, Çin ve Avrupa Birliği ile ticaret pazarlıklarına girmesi ve bunların başarıyla sonuçlanması durumunda bile bu vergilerin kaldırılmayacağı ihtimalini gündeme getirdi.

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, Meksika'da faaliyet gösteren Amerikalı enerji şirketlerinin Meksika hükümetiyle var olan sözleşmelerinin devam edeceği kaydedilirken, bu firmaların NAFTA kapsamındaki haklarının korunacağı aktarıldı.

Şu anki Meksika Başkanı Enrique Pena Nieto'nun kapsamlı enerji reformları sayesinde ülkenin özel sektörüne yabancı sermaye girişi olurken, 1 Aralık'ta görevine başlayacak yeni Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador'un ülkesinin enerji sektörüne özel sermayenin akmasına karşı olduğu biliniyor.

Yeni anlaşmadaki değişiklikler ve otomotiv sektörü

ABD Ticaret Temsilciliği (USTR) açıklamalarından derlenen bilgilere göre, ABD ile Meksika arasındaki yeni ticaret anlaşmasında yapılan en büyük değişikliklerin otomotiv, tarım ve fikri mülkiyet alanlarında olduğu görülüyor.

NAFTA'nın "
sıfır gümrük tarifesi
" kapsamında, firmaların ürettikleri bir otomobilin değerinin en az yüzde 62,5'ini Kuzey Amerika ülkelerinde imal etme şartı yer alırken, söz konusu oran yeni anlaşmada yüzde 75'e yükseltiliyor.

Anlaşmanın dikkati en çok çeken şartlarından bir diğeri ise imal edilen otomobillerin yüzde 40 ila 45'inin saatte en az 16 dolar kazanan işçiler tarafından üretilmesi maddesi... Meksika'da asgari ücret günlük 4,70 dolar iken, ABD'de ise federal asgari ücret saatlik 7,25 dolar seviyesinde bulunuyor. Bu durum, yeni anlaşma kapsamında otomotiv şirketlerinin faaliyetlerini devam ettirebilmek üretimlerinin bir kısmını Meksika'dan ABD'ye kaydırmasına neden olacağına, üretim maliyetlerinin artacağına, bunun ise büyük ihtimalle tüketicilere fiyat artışı olarak yansıyacağına işaret ediyor.

Ayrıca, anlaşma, yeni otomobil ve parça yatırımlarında ABD'de yatırım yapılmasını teşvik ediyor.

Fikri mülkiyet ve tarım

24 yıldır yürürlükte olan NAFTA'nın yeni teknolojik gelişmelere ve inovasyonlara ayak uyduramadığı savunulurken, yeni anlaşma kapsamında bu alanlara yeni zorunluluklar getiriliyor.

Buna göre, anlaşma, fikri mülkiyetle inovasyonu koruyacak ve ekonomik büyümeyi destekleyecek yüksek teknoloji alanlarına daha sıkı kurallar ve denetim yöntemleri getiriyor.

Korsan ticareti yapılacak ve kopya olan teknolojik ürünlerin ABD ile Meksika arasındaki geçişinin daha sıkı denetlenmesini amaçlayan yeni anlaşma, ABD'nin inovasyonlarını korumak için iki ülke arasında daha standart hale getirilmiş patent uygulamalarının geliştirilmesini hedefliyor.

Kongre seçimleri önemli

ABD ile Meksika arasındaki yeni ticaret anlaşmasının kasım ayında yapılacak ABD Kongre seçimleri öncesinde gelmesi ise hem seçimler hem de anlaşma açısından önem taşıyor.

ABD'nin ticaret açığını düşürmek için NAFTA'yı yürürlükten kaldırarak Meksika ile yeni bir ticaret anlaşması yapan Trump, Kongre seçimlerinden önce ABD'nin otomotiv ve tarım sektörlerinde çalışan seçmenlerin oylarını toplamaya çalışıyor.

Demokratların bir bölümü, NAFTA'nın ABD'ye katkıda bulunduğunu ve komşuları olan Meksika ile Kanada'yla yakın ticaret ilişkilerinin ülke ekonomisi için olumlu olduğunu savunurken, Trump'ın tehdit içeren ticari müzakerelerinin Çin ve Avrupa Birliği olan ilişkileri daha da bozacağını vurguluyor.

Kanada'yı da kapsama olasılığı bulunan ABD ile Meksika arasındaki yeni ticaret anlaşmasının kasım ayındaki seçimlerin ardından ABD Kongresinde aralık ayında geçmesi kolay bir seçenek olarak gözükürken, seçimlerde Demokratların Kongre'de üstünlüğü elde etmesi ve anlaşmanın onayının gelecek senenin başına kalması durumunda ise anlaşmanın Kongre tarafından onaylanmasının zorlaşması bekleniyor.

Kanada'yı dahil etmek için son gün cuma

Dün yaptığı açıklamada, ABD ile Kanada arasındaki ticaret müzakerelerinin kısa süre içinde başlayacağını, Kanada ile ayrı bir anlaşma yapılabileceğini veya Kanada'nın ABD-Meksika arasındaki anlaşmaya katılabileceğini söyleyen Trump, "En kolayı Kanada'nın otomobillerine gümrük tarifesi uygularız ama önce onlara bir şans vereceğiz." ifadelerini kullanarak yine tehditte bulundu.

Ancak, Kanada'yı ABD-Meksika ticaret anlaşmasına dahil edebilmek için Trump'ın cuma gününe kadar süresi bulunuyor.

Amerikan yasalarına göre, ABD, Meksika ve Kanada arasındaki yapılacak bir ticaret anlaşmasının yürürlüğe girebilmesi için Trump'ın Kongre'ye en az 90 gün önceden yeni bir ticaret anlaşması yaptığını haber vermesi gerekiyor.

Yeni Meksika Devlet Başkanı Obrador'un 1 Aralık'ta göreve başlayacağı göz önüne alındığında, şu anki Meksika Başkanı Nieto'nun yeni anlaşmayı bu tarihten önce onaylaması bekleniyor.

Bu durumda, Kanada dahil 3 ülkeyi kapsaması amaçlanan yeni anlaşmanın ABD Kongresine zamanında yollanabilmesi için Trump'ın Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile en geç cuma gününe kadar anlaşmaya varması gerekiyor.

Uzmanlar, cuma gününe kadar ABD ile Kanada arasındaki ticaret anlaşmazlıklarının çözümünün zor olduğunu vurgularken, iki ülkenin müzakerelerinin aylarca sürebileceğine dikkati çekiyor.

Bu durumda, ABD'nin Meksika ile yaptığı ticaret anlaşmasına benzer ikili bir anlaşmayı Kanada ile yapması öngörülürken, NAFTA'nın yürürlükten kaldırılması nedeniyle Kanada'nın daha sonra Meksika ile yeni bir anlaşma yapması bekleniyor.

ABD, Meksika ve Kanada'nın birbirleriyle olan yıllık ticaret hacmi yaklaşık 1 trilyon doları buluyor.

ABD ile Meksika arasındaki yeni ticaret anlaşmasının süresinin 16 yıl olması öngörülürken, tarafların her 6 yılda bir anlaşmayı gözden geçirerek revizyon etme hakkı bulunuyor. Ayrıca, tarafların herhangi bir revizyondan sonra hemfikir olması durumunda, anlaşmayı ek 16 yıl daha uzatma seçeneği de bulunuyor.