Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, "Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanın ana belirleyicisi sebze ürünlerindeki görünüme bağlı olarak düşen işlenmemiş gıda fiyatları olmuştur" ifadelerine yer verildi.
TCMB tarafından haziran ayına ilişkin Fiyat Gelişmeleri Raporu yayımlandı.
Rapora göre, haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 0,03 arttı ve yıllıkenflasyon 2,99 puan azalarak yüzde 15,72'ye geriledi.
Çekirdekenflasyon göstergesi B endeksinin yıllık değişim oranı ise 0,62 puan düşüşle yüzde 16,28 olarak gerçekleşti. Tüketici enflasyonundaki yavaşlamanınana belirleyicisi sebze ürünlerindeki görünüme bağlı olarak düşenişlenmemiş gıda fiyatları oldu.
Enerji fiyatları gerileyerek tüketicienflasyonunu olumlu yönde etkiledi. Bir önceki yıldaki yüksek bazın yanısıra iç talep koşullarındaki zayıf seyir çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllıkenflasyonundaki yavaşlamayı destekledi. Bununla birlikte, temel mal anaeğilimindeki ılımlı seyre karşın, hizmet grubu ana eğiliminde canlı turizmtalebi kaynaklı olarak bir miktar yükseliş izlendi.
"Enflasyonun ana eğiliminde yükseliş gözlendi"
Haziranda B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,62 ve 1,01puan düşüşle yüzde 16,28 ve 14,86 olarak gerçekleşti.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, temel mal, enerjive hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 1,99, 0,55, 0,32 ve 0,08 puan azaldı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarıincelendiğinde, enflasyonun ana eğiliminde yükseliş gözlendi. Bu gelişmede, büyük ölçüdehizmet fiyatları belirleyici oldu.
Haziran ayında hizmet fiyatları yüzde 1,65 yükseldi, grup yıllık enflasyonu 0,23 puan azalarak yüzde 14,92'ye geriledi. Bu dönemde yıllık enflasyonhaberleşme ve diğer hizmetlergrubunda gerilerken, diğer alt kalemlerde artış gösterdi. Haberleşme hizmetleri yıllıkenflasyonunda baz etkisi kaynaklı düşüş gözlenirken, lokanta-otel grubunda turizmdeki canlılığa da bağlıolarak gerek yemek hizmetleri gerekse konaklama hizmetlerinde yüksek fiyat artışları izlendi.
Ulaştırma grubu enflasyonundaki yükselişte kara yolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı fiyatları (aylıkyüzde 15,80) öne çıktı. Geçmiş enflasyona endeksleme davranışına bağlı olarak eğitim hizmetlerienflasyonundaki yukarı yönlü seyir devam etti.
"Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 1,04 azaldı"
Rapora göre haziran ayında temel mal grubu yıllık enflasyonu 1,80 puan düşüşle yüzde 14,79 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda gerilemeye devam etti. Dayanıklı mal grubunda otomobil fiyatlarındaki yüzde 1,04’lük artışa karşın, diğer alt kalemlerin etkisiyle ılımlı bir fiyat artışıgözlendi.
Giyim grubunda fiyat değişimi dönemsel ortalamaların altında gerçekleşmeye devametti. Diğer temel mallarda ise bir süredir yavaşlamakta olan aylık fiyat artışlarının bu dönemdeyükseldiği görüldü. Yüksek baz etkisinin yanı sıra yakın dönemdeki döviz kuru gelişmeleri ve iktisadifaaliyetteki zayıf seyir, temel mal enflasyonundaki düşüşü destekledi.
Enerji fiyatları haziran ayında yüzde 1,04 azaldı. Bu gelişmede şebeke suyu ve akaryakıt fiyatları etkili oldu. Bu dönemde, döviz kuru gelişmeleri ve petrol fiyatlarındaki düşüş ileakaryakıt fiyatları yüzde 2,23 gerilerken, şebeke suyu fiyatlarındaki düşüşte İstanbul ilindekiindirimin etkisi öne çıktı.
Öte yandan, doğal gaz ve tüp gaz fiyatları sırasıyla yüzde 0,88 ve 0,44arttı. Bu gelişmelerle, enerji yıllık enflasyonu 2,29 puan düşerek yüzde 10,46 oldu.
"Sebze fiyatları mevsimsel ortalamalarının üstünde düştü"
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu haziran ayında 9,24 puan azalarak yüzde 19,20 oldu. Bu gelişmede sebze fiyatlarına bağlı olarak yüzde 15,31’e gerileyen işlenmemiş gıdaenflasyonu ana belirleyici olurken, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu yükselişini sürdürdü.
Bu dönemde taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon baz etkilerinin yanı sıra sebze fiyatlarının mevsimsel ortalamalarının üstünde düşüş göstermesiyle birlikte yüzde 11,48’e geriledi.
Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise patates ve yumurta fiyatlarındaki gerileme devam etmekle birlikte,başta beyaz et (yüzde 4,67) ve süt (yüzde 4,57) olmak üzere diğer kalemlerde fiyat artışları sürdü.
İşlenmiş gıda grubunda fiyatlar mayıs ayının ardından bu ayda da maliyet artışlarının fiyatlara gecikmeliyansımasına bağlı olarak, yüzde 2,44 ile yüksek bir oranda arttı ve grup yıllık enflasyonu 1,42 puanyükselişle yüzde 23,41 oldu. Bu grupta, ekmek ve tahıllar ile süt ürünlerinde daha belirgin olmaküzere alt kalemler geneline yayılan artışlar izlendi.
"Üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bir miktar azaldı"
Yurt içi üretici fiyatları haziran ayında yüzde 0,09 yükselirken, yıllık enflasyon 3,67 puan düşüşle yüzde 25,04'e geriledi. Aylık artışın ılımlı gerçekleşmesinde, döviz kuru ve petrolfiyatlarındaki gelişmeler belirleyici oldu. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayifiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyesinikorudu.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, fiyatlar ara malı ve sermaye malı gruplarında geriledi, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları ve enerji gruplarında ise yükseldi. Ara malı grubufiyatlarındaki aylık düşüşte ana metaller, temel kimyasal ürünler ve tekstil belirleyici olurken, sermayemallarındaki düşüşte metal yapı ürünleri ile motorlu kara taşıtlarının parça ve aksesuarları öne çıktı.
Enerji grubundaki artışı elektrik üretimi ve gaz imalatındaki fiyat artışları sürüklerken, petrol ürünleri düşüşyönlü katkı verdi. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ürünleri, elektronik ürünler ve ev aletleriöncülüğünde arttı. Dayanıksız tüketim mallarında ise işlenmiş gıda ürünleri imalatı fiyatlarındaki artışbelirleyici oldu. Bu artışın etkisi tüketici fiyatları tarafında da hissedildi. Sonuç olarak, bu dönemdetüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet baskıları bir miktar azaldı.
