Rusyagate: ABD'lilerden Türk firmalarına yaptırımı delme teklifi

Savaş nedeniyle Rusya'dan çekilen ABD’li şirketler, Türkiye üzerinden Rusya ile gizli saklı ticaret yapmanın yolunu arıyor. Batının Rusya’ya uyguladığı yaptırımları arkadan dolanmak isteyen birçok ABD’li şirket, Türk şirketlerine belli bir komisyon karşılığında birlikte iş yapmayı teklif ediyor. Konuştuğumuz iş adamları, ABD’li firmalardan gelen bu tür tekliflerin son aylarda arttığına dikkat çekti.

DUBAİ ÜZERİNDEN OPERASYON

ABD'li şirketler; Rusya’dan mal almak için Rusya-Türkiye-Dubai-ABD güzergahında işlerini yürütüyor. Merkezi ABD’de bulunan uluslararası birçok şirket, Dubai’deki Serbest Bölgelerde kurulu olan iştiraklerini de bu iş için harekete geçirmiş durumda. Türk firmalarına ortak ticaret teklifinde bulunan ABD’liler, çekildikleri Rusya pazarındaki kayıplarını kapatmak için bu yola başvuruyor.

PETROL, DEĞERLİ METAL VE DEMİR ÇELİK PEŞİNDELER

ABD’li firmaların Rusya’dan almak istediği ürünlerin başında; petrokimya ürünleri, mineral yakıtlar, değerli metal ve taşlar, hububat, demir çelik, gübreler ile inorganik kimyasallar, su ürünleri ve alkollü içecekler geliyor. ABD ve Avrupa; finans, enerji, savunma ve teknoloji başta olmak üzere değişik alanlarda faaliyet gösteren Rus şirketine ve zengin iş adamına yaptırım uygulayınca; binlerce Batılı firmayı da zor durumda bırakmıştı.

ABD’NİN BÜYÜK AÇIĞI VAR

Rusya'da büyük yatırımları olan Batılı uluslararası şirketler, yaptırımlar nedeniyle hem üretim tesisi, lojistik merkezi ve ticari operasyon ofislerini geride bıraktı hem de büyük bir pazardan çekilmek zorunda kalınca büyük kayıplara uğradı. Rusya’da faaliyet gösteren 5 bin civarındaki ABD’li firmanın büyük bir bölümü, Ukrayna savaşının ardından Rusya’dan çekildiklerini duyurmuştu. ABD geçen yıl Rusya’ya karşı 23,3 milyar dolar ticaret açığı verdi.

RUSYAGATE SKANDALI PATLAK VERİR Mİ?

mbargosunu gerekçe göstererek Türkiye'de tezgâhladığı 17/25 Aralık kumpası ve 1986'da ortaya çıkan İrangate skandalı hafızalardaki canlılığını koruyor. Geçmişte İran, bugünlerde de Rusya ile ticaret yapmamaları konusunda Türk firmalarını tehdit eden ABD'nin birlikte iş tutma tekliflerine iş adamları mesafeli duruyor. ABD'li yetkililerin her fırsatta yaptırım konusunda aba altından sopa göstermesine dikkat çeken Türk iş adamları, muhtemel bir Rusyagate skandalına alet olmamak için hassas davranıyor.

KENDİ YAPTIRIMLARINI KENDİLERİ DELİYOR

Geçtiğimiz haziranda Ankara’yı ziyaret eden ABD Hazine Bakan Yardımcısı Adeyemo, “Rusya, Batı yaptırımlarını Türkiye üzerinden delmeye çalışıyor” iddiasında bulunsa da ABD, Avrupa ve İngiltere başta olmak üzere Batılı şirketlerin Rusya ile çalışmaya devam etmesi dikkat çekiyor. Adeyemo, TÜSİAD’a gönderdiği mektupta da yaptırımları delmeme konusunda uyarıda bulunmuştu.

AMBARGOYA RAĞMEN İRAN İLE TİCARET

ABD'nin Rusya ile ticarette takındığı tavrı, yıllardır ambargo uyguladığı İran ile iş yapmak isteyen başka ülke şirketlerine karşı da sürdürüyor. İran'a yönelik yaptırımı sürekli gündeminde tutmasına rağmen ABD; Avrupa ve Körfez ülkeleri üzerinden pazarına satış yapmayı sürdürüyor. ABD benzer bir skandala İran-Irak savaşında imza atmıştı. “İrangate Skandalı” olarak nitelendirilen olay, 1986 yılında ortaya çıktı. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Üyesi Yarbay Oliver North’un İsrail üzerinden İran’a silah sattığının anlaşılması, büyük gürültü koparmıştı.

AÇIKLARINI KAPATMA PEŞİNDELER

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının ardından ABD’li firmalar Rusya’dan çekilmeye başladı. Boeing, General Motors, ExxonMobil, FedEx, Ford, Nike, Adidas, McDonald’s, KFC, Starbucks, Coca-Cola, PepsiCo, Netflix, Visa, Mastercard, American Express, Apple, Levi’s ve Walt Disney gibi çok sayıda ABD merkezli uluslararası şirket Rusya’daki faaliyetlerini askıya aldı. Bölgedeki önemli pazarlardan birini kaybeden ABD’li firmalar, açıklarını kapatmak için Türkiye başta olmak üzere bölgedeki pazarlara yöneldi.

Türkiye’deki fırsatlardan yararlanmak istiyorlar

Savaşın başlamasının ardından ABD Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Myron Brilliant, mart ayında Türkiye’yi ziyaret ederek hem siyasiler hem de iş adamlarıyla görüştü. Ziyarete ilişkin değerlendirmelere bulanan ABD’nin Ankara Büyükelçisi Jeff Flake’in Rusya’dan çıkmaya hazırlanan 5 bin ABD’li firmaya Türkiye’yi adres gösterdiklerini söylemişti. Türkiye’nin Rusya ile olan sıcak temasından menfaat devşirmeye çalışan ABD’li şirketler, Türk firmalarının bölgedeki etkin lojistik imkânlarından da yararlanmak istiyor.

Watergate skandalı nedir?

Amerika Birleşik Devletleri Başkan Richard Nixon’ı koltuktan eden skandal, Washington DC’deki Watergate adlı iş merkezinde ortaya çıktığı için bu adla biliniyor. 17 Haziran 1972 günü 5 hırsız, Watergate İş Merkezi’nde bulunan ve ABD’nin o zamanki ana muhalefet partisi olan Demokratik Parti’nin Demokratik Ulusal Komite (DNC) Genel Merkezi’ne girerlerken yakalandı. Hırsızların Nixon’un seçim kampanyasına destek veren fon şirketiyle ilişkisi ortaya çıktı. Nixon yönetiminin daha sonra suçla ilgisini örtbas etmeye yönelik girişimleri büyük skandala dönüştü.