Ankara-Moskova ilişkilerine burnunu sokmaktan geri durmayan ABD, son olarak Rus ödeme sistemi “Mir”i kullanan Türk bankalarını yaptırımla tehdit ediyor. Türk bankaları, Rus turistlerin Türkiye’yi ziyaretlerinde alışverişlerini kolaylaştırmak için 2019’dan bu yana Mir logolu kartların kullanımına izin veriyor. Böylece turistler, Türkiye’de ATM’lerinden nakit TL çekebiliyor ve alışverişe çıkıyor. Dolar ya da avro kullanılmayan işlemler tamamen TL-Ruble ile yapılıyor. Türkiye de her zamanki gibi sadece BM’nin uyguladığı yaptırımlara uyuyor
Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımların başında finans sistemini tıkamak geliyor. Rus bankalarının çoğunu uluslararası ödeme sisteminden (swift) çıkran ABD ve Avrupa ülkeleri, kendileri için hayati önem taşıyan alanlardaki alışverişi ise yaptırım kapsamı dışında tuttukları bankalar aracılığıyla yapmayı sürdürüyorlar. Bu ikircikli tavrı sergilemekten çekinmeyen ABD ve Avrupa ülkeleri, Türkiye’nin Rusya ile ilişkilerine burnunu sokmaktan geri durmuyor. Türk iş dünyasına yönelik yaptırım tehditlerini sürdüren ABD, son olarak Rusya’nın milli kart markası Mir logolu kartları kullandıran 5 Türk bankasını hedef aldı.
FINANCIAL TIMES ÜZERİNDEN TEHDİT
İngiliz gazetesi Financial Times; ABD ve AB’nin Rusya yaptırımları konusunda Türkiye’ye baskıyı artırmaya hazırlandığı” tehdidini ortaya attı. Avrupa Birliği’nin endişelerini Türk yetkililere doğrudan iletmek için bir heyet hazırladığını yazan gazetenin haberinde, ABD'nin Rusya’nın yerel ödeme sistemi Mir’e entegre olan Türk bankalarına odaklandığı ileri sürüldü. Haberde “usulsüz mali işlem” iddiasını ortaya atan İngiliz gazete, bu iddiasını herhangi bir açık kaynağa dayandıramadı.
MIR KART TÜRKİYE’DE 3,5 YILDIR KULLANILIYOR
Rus turistlerin Türkiye’yi ziyaretlerinde alışverişlerini kolaylaştırmak için birçok Türk bankası, Mayıs 2019’dan beri Mir logolu kartların kullanımına izin veriyor. ATM’lerden para çekme ve üye iş yerlerinin poz cihazlarından ödeme yapma gibi kolaylıklar sağlayan uygulamayı ilk olarak Ziraat Bankası başlattı. Ziraat Bankası; iş birliğini resmi olarak Ağustos 2019’da duyurdu. Vakıfbank ise Aralık 2020’de Mir logolu kartları kullandırma konusunda iş birliğine vardı. Ardından da Halk Bankası, İş Bankası ve Denizbank Mir logolu kartları kullandırmaya başladı.
MIR KART SAHİPLERİ HANGİ İŞLEMLERİ YAPABİLİYOR?
Rusya Ulusal Ödeme Sistemi Mir logolu kartı olan Rus veya başka milletten müşteriler, Türkiye’deki anlaşmalı bankaların ATM’lerinden nakit TL çekebiliyor ve ilgili 5 bankanın anlaşmalı olduğu işyerlerinde alışveriş yaptıklarında poz cihazı üzerinden kartla ödeme yapabiliyorlar. Sistem, Mir logolu bankomat kartının tanımlı olduğu cari hesaptan ödeme yapma imkânı da veriyor.
DOLAR VE AVRO DEVRE DIŞI
İlgili kart sahipleri, Türkiye’deki banka ATM’lerinden nakit parayı dolar veya avro olarak çekemiyorlar. Hem yapılan işlemler hem de nakit çekme işlemi, TL-Ruble dönüşümü aslına göre yapılıyor. Mir logolu kartla yapılan işlemlerin dönüşümünde esas alınan TL ve Ruble takası ise Türkiye’de yerleşik ilgili banka üzerinden yapılıyor. Kartın kullanıma başlanmasından ödeme işleminin cari dönem sonundaki tamamlanmasına kadarki aşamaların hiçbirinde dolar veya avro kullanılmadığı halde batılı ülkelerin bu konuyu yaptırım tehdidi olarak kullanması dikkat çekiyor.
TÜRKİYE'NIN TAVRI YILLARDIR DEĞİŞMEDİ
Türkiye’nin yaptırımlar konusundaki tavrı yıllardır değişmedi. Sadece Birleşmiş Milletler tarafından alınan yaptırım kararlarını uygulama politikası güden Türkiye, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları konusunda sergilediği tavrı, batının Ukrayna savaşının ardından Rusya’ya karşı aldığı yaptırım kararları karşısında da sergiliyor.
BÜYÜK KULLANIM KAMU BANKALARINDA
Geçen hafta ortaya atılan Mir kart yaptırımı iddiasının ardından İş Bankası ve Denizbank, tedbirli davranmayı tercih etti ve Mir kart kullanımını askıya aldığını duyurdu. Ancak Mir kart kullanıcılarının büyük bölümünün tercih ettiği üç kamu bankası, (Ziraat, Halk ve Vakıf) uygulamayı sürdürüyor.
5'İ DE TÜRKİYE’DE KULLANILIYOR
Türkiye’deki kredi kartları ve bankomat kartlarında ağırlıklı olarak Visa ve Mastercard kullanılıyor. Ancak bu iki logonun yanında milyonlarca müşteri cüzdanında Türkiye’nin milli ödeme sistemi TROY, Çin’in geliştirdiği UnuonPay ve Rusya Milli Kartlı Ödeme Kuruluşu (NSPK)’nın geliştirdiği Mir logolu kartlar var.
100 MİLYONU AŞKIN KULLANICISI VAR
Mir kartlar; Türkiye, Güney Kore, Vietnam, Özbekistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Ermenistan, Güney Osetya ve Abhazya’de kullanılıyor. Kartlar, 150’den fazla bankanın verdiği 100 milyonu aşkın kartının yanı sıra 260 bankanın üye iş yerlerinde ve ATM’lerinde kabul ediliyor.
RUS TURİSTLER İÇİN BÜYÜK KOLAYLIK
- Ağustos 2019’da Ziraat Bankası’nın başlattığı ardından diğer birçok bankanın takip eden anlaşmalar sayesinde milyonlarca Rus turist, tatil için geldikleri Türkiye’de ilgili bankaların yaygın ATM’leri ve Bankkart üye iş yerlerindeki POS cihazları sayesinde rahatlıkla açış veriş yapabiliyor. Mir logolu kart kullanımı özellikle Rus turistlere hitap eden turizm işletmelerinin yoğunlaştığı Akdeniz bölgesinde çok kullanılıyor. 2019 yılında 7 milyon Rus turistin Türkiye'yi ziyaret etti. 2020’de 1,4 milyon ve 2021’de ise 4,7 milyon Rus turist ağırlayan Türkiye’de bankalar; sunduğu Mir logolu kart kullandırma hizmetiyle konaklama, seyahat, restoran, kuyumcu ve benzeri işletmelerin müşteri çekmesine yardımcı oldu.
YAPTIRIMLARA CEVAP OLARAK GELİŞTİRİLDİ
Mir ödeme sistemi, Rusya Merkez Bankası’nın bir iştiraki olan Ulusal Kartlı Ödeme Sistemi (NSPK) tarafından ilk kez 2000 yılında gündeme getirildi. Kırım'ın ilhakının ardından Batı'nın uyguladığı finansal yaptırımları aşmak için Rusya, 2014 yılında kartın teknolojik geliştirmeleri tamamladı. Mir logolu ilk banka kartı Aralık 2015'te Gazprombank tarafından basıldı. Ardından Rusya'da faal yerli ve yabancı bankalar Mir markalı kartları müşterilerine sundu. Kart şimdilik 11 ülke ve bölgede kullanılsa da Rusya Merkez Bankası, Mir kartlarının kabul edildiği ülke sayısını 2025'te 20'ye ve 2030'da da 35'e çıkarmayı hedefliyor.
