Türkiye’de vatandaşların en çok finansman ihtiyacı duyduğu alan konut. Riskli 6 milyon konutu dönüştürmek için kentsel dönüşüme özel banka kurulması fikri tartışılıyor. Mimar Nihat Şen, “Gayrimenkul fonları var ama yeterli değil. Sadece bu konuda kredi veren banka kurmalıyız” dedi. İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu Başkanı Tahir Tellioğlu ise meselenin ayrı banka kurmak değil ucuz finansman modeli olduğunu söyledi.
Türkiye’de yaklaşık 36 milyon yapı stoku bulunuyor. Bu yapı stokunun 6 milyon konutu, doğal afetlere karşı güvensiz durumda. Son 100 yılda onlarca yıkıcı deprem yaşayan Türkiye, 130 bin insanını kaybetti ve milyar dolarlarca maddi zarar yaşadı. Sadece 6 Şubat depreminin Türkiye ekonomisine zararı 130 milyar dolar oldu. Gerekli önlemler alınsaydı; Kahramanmaraş merkezli iki depremin zararının 20 milyar dolar seviyesinde kalacağı belirtiliyor.
İNŞAATÇI DA MÜŞTERİ DE KREDİ SIKINTISI YAŞIYOR
Türkiye'de şu anda toplam 54 banka faaliyet gösteriyor. Bunların 34’u mevduat bankası, 20’si ise kalkınma ve yatırım bankası statüsünde. Banka sayısındaki azlığın yanı sıra sektör bankalarının yokluğu büyük bir eksiklik olarak dikkat çekiyor. Türkiye’de hem sanayici hem bireysel müşterilerin en çok finansman ihtiyacı duyduğu alanların başında inşaat ve gayrimenkul geliyor. Konut arzındaki sıkıntıyı aşmak ve sağlam yapı stokundaki eksikliği telafi etmek için “Kentsel Dönüşüm Bankası kurulsun” fikri tartışılıyor.
GAYRİMENKUL FONLARI YETERSİZ KALIYOR
Bu fikri ortaya atan Kentsel Dönüşüm Uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, kentsel dönüşümün siyaset üstü ulusal bir güvenlik meselesi olarak ele alınması gerektiğini söylüyor. Deprem ve doğal afetlerden kaynaklı kentsel dönüşüm çalışmaları ve binaların dönüşümü için Kentsel Dönüşüm Finansman Bankası kurulması gerektiğini belirten Şen, “Kamu bankalarının böyle bir finansman imkanı yok. Özel bankalarda ise faizler çok yüksek. Bu sebeple sadece kentsel dönüşüme finansman sağlayacak bir banka kurulmalı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bu konuda bir adım atabilir. Düşük faizli ve uzun vadeli kredi sağlanabilir. Gayrimenkul fonları var ama bunlar yeterli değil. Kentsel dönüşüm çok önemli, dolayısıyla bu konuda hızlıca harekete geçilmeli. Sadece bu konuda kredi veren bir banka kurmalıyız” dedi.
FAİZSİZ VE UZUN VADELİ KREDİ LAZIM
Yıkılan binaların yüzde 97’sinin 2000 yılı öncesi yapılan binalar olduğuna dikkat çeken Şen, bu tarzdaki bina stokunun yenilenmesi mecburiyetine dikkat çekti. Bunun için daha fazla finansman desteğine ihtiyaç duyulduğunu anlatan Şen, “Deprem ve doğal afetlerden kaynaklı kentsel dönüşüm çalışmaları ve binaların dönüşümü için Kentsel Dönüşüm Finansman Bankası kurulmalıdır. Kentsel dönüşümde sıfır faizli kredi ödemesi, 2 yıl ödemesiz 180 ay veya 240 ay olarak düzenlenmelidir” önerisinde bulundu.
YENİ FİNANSMAN MODELLERİ GELİŞTİRİLMELİ
İnşaat Müteahhitleri Konfederasyonu (İMKON) Genel Başkanı Tahir Tellioğlu, kentsel dönüşümde banka fikrinin gerçekleşmesinin zor olduğunu ancak hayata geçirilmesi halinde fayda sağlayacağını söyledi. Tellioğlu, “Gönül ister ki olsun ama şu andaki finans sistemine göre çok zor. Keşke olabilse. Çünkü burada mesele ayrı bir banka kurmak değil, mesele yüksek mevduattan topladığın parayı daha ucuz bir finansman modeliyle vatandaşa vermektir. Sektörde sadece Emlak Katılım bankası var. Başka bir banka kurunca ucuz kredi verilecek mi? Ucuz krediyi devlet verecek. Devlet bunu başka enstrümanlarla da verebilir. Ucuz krediye nasıl ulaşacağız, ona odaklanmamız lazım. Bunun için yeni finansman modellerini geliştirmek lazım” dedi.
EMLAK KATILIM BU İŞLEVİ GÖREBİLİR
Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas, 2018’de KONUTDER Başkanlığı yaptığı dönemde Emlak Bank’ın katılım bankası olarak tekrar işlevsel hale getirilmesi için talepte bulunduklarını hatırlattı. Kentsel dönüşüm finansmanı ve tüketicinin ev alması için bu talebi dile getirdiklerini ifade eden Elmas, şunları söyledi: “Emlak Katılım Bankası kuruldu ama hiçbir zaman bu işlevini yerine getirmedi. Getirmek için de bir çabası olmadı. Klasik Katılım Finans oldu. Bu gecikmiş görevi Emlak Katılım Bankası ifa edebilir. Her türlü altyapısı hazır. Belki bir miktar sermaye takviyesi ile imkânları artırılabilir. İnşaat sektörüne, konut üretimine, kentsel dönüşüme, ev sahipliğine, kiralık konut üretimine, hepsine birden büyük bir bakış problemi var."
