Kanalın tasarımında belirleyici faktörlerden olan ve Kanal İstanbul'dan geçiş yapabilecek akaryakıt tankeri ve konteyner gemilerinin azami boyutları belirlendi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın internet sitesine konulan Kanal İstanbul Projesi Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Başvuru Dosyası'ndan derlenen bilgiye göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2011'de açıkladığı, kamuoyuna "çılgın proje" olarak yansıyan ve güzergahı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Arslan tarafından ilan edilen Kanal İstanbul Projesi'nin inşaat safhasının yaklaşık 5 yıl sürmesi planlanıyor.
Kanalın, gerekli bakım ve yenileme faaliyetlerinin yapılması kaydıyla asgari ekonomik ömrü ise 100 yıl olarak tahmin ediliyor.
Kanal İstanbul Projesi kapsamında, Küçükçekmece Gölü-Sazlıdere Barajı-Terkos'un doğusunu takip eden yaklaşık 45 kilometrelik alanda yürütülen jeolojik ve jeoteknik araştırmalar sonrasında belirlenecek yöntem ve tekniklerle kanal açılacak. Böylece, Karadeniz'i Marmara ve Akdeniz'e bağlayan güvenli alternatif bir su yolu oluşturulacak.
Kanalın boyutlarının belirlenmesi sırasında, buradan geçmesi öngörülen gemilerin maksimum boyutuyla değişik gemi kategorileri için azami boyutlar incelendi. Bu kapsamda, 275 metre boyunda ve 48 metre genişliğindeki akaryakıt tankerinin azami 145 bin DWT ölü yük taşıması öngörülüyor. 340 metre boyunda ve 48,2 metre genişliğindeki konteyner gemisinin ise azami 120 bin DWT ölü yük taşıması planlanıyor.
Söz konusu gemilerin geçebileceği kanal derinliği yaklaşık 25 metre olacak. Kanalın genişliği, koridor üzerindeki yanaşma yapıları ve manevra alanlarına bağlı olarak yaklaşık 250 metre ile bin metre arasında değişiklik gösterecek.
Kanalın fonksiyonlarını sağlıklı olarak yerine getirebilmesi, özellikle Karadeniz girişinde gemilerin kanala emniyetli giriş-çıkışı için dalgakıranlar yapılması planlanıyor. Gemi trafiğinin sürekli kontrol edilmesini sağlayacak kumanda merkezleri, kılavuz kaptan ofisleri, römorkör rıhtımları, sağlıklı trafik seyrinin temini için fenerler inşa edilecek.
Kanalda meydana gelebilecek arıza veya kaza durumunda gerekli yardımın sağlanacağı acil müdahale istasyonları, acil durum rıhtımları ile Karadeniz ve Marmara Denizi'nde yer alacak bekleme alanları planda yer alıyor.
Kanal işletmesi için gerekli tesis ve yapılara ek olarak, projeyle entegre geliştirilecek yat limanları, konteyner limanları ve lojistik merkezi yapılması planlanıyor.