Hal Yasası’yla üreticinin yükünü alırız

Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan; göreve geldiğinden bu yana İstanbul’da ilk kez ekonomi basınının karşısına çıktı. Yaklaşık 1,5 saat süren sohbet toplantısında Bakan Pekcan’a kırka yakın soru yöneltildi. Daha önceki sohbet toplantılarında Ticaret Bakanı’yla ağırlıklı olarak ihracat, ithalat, cari denge, ticaret savaşları ve yeni pazarları konuşurduk. Bu sefer öyle olmadı. Pekcan’a yöneltilen soruların tamamına yakını aylardır vatandaşın bir numaralı gündemi olan zamlar ve spekülatif fiyat artışlarıyla ilgili oldu

KANTARIN TOPUZU KAÇMADAN

Herkesin umut bağladığı ‘Hal Yasası’ ve çarşı-pazar denetimlerine ilişkin çalışmaları anlatan Pekcan, serbest piyasa ekonomisi anlayışıyla yoluna devam eden Türkiye için rekabetçi, şeffaf, üretici ile tüketicinin birlikte korunduğu bir yapıyı tesis etmeye çalıştıklarını anlatmaya çalıştı. Tüketiciden gelen şikayetlerin arttığına dikkat çeken Pekcan; bakanlık müfettişlerinin ve zabıtaların yaptığı denetimlerin ‘polisiye tedbir’ olarak sunulmasından duyduğu rahatsızlığı da belli etti. Gıda fiyatlarında yoğunlaşan aşırı zamların tarladan sofraya uzanan tedarik zincirinde fiyatların 5-6 katına çıkarılmasının normal olmadığını belirten Pekcan, bütün kesimlerin katılımıyla çalışmalarını sürdürdükleri ‘Hal Yasası’ndan umutlu.

KOMİSYONCUYU DIŞLAMIYORUZ

Geniş katılımlı bir çalışma yaptıklarını anlatan Pekcan, “Bizim amacımız üretici bölgesi halleri ve tüketici bölgesi halleri yapmak ve üretici birliklerini güçlendirmek. Şu anda öyle bir algı var ki komisyoncuları hep ortadan kaldırıyormuşsunuz. En büyük sıkıntı budur. Önümüze bu geliyor. 3 bin 700 tane komisyoncu var. Ama biz onları sistemin dışına itme niyetinde değiliz, daha çok sistemin içine alma ve herkesi kayıt altına alma gayreti içindeyiz” dedi. Mevcut sistemde bütün yükün üreticinin sırtında olduğunu ve tüketicinin de pahalı tüketmek durumunda kaldığı yönündeki eleştirilerin haklı olduğuna belirten Pekcan, şöyle devam etti: “Üretici kaç ton verdiğini bilmiyor. Satıp satacağını bilmiyor. Zayiat oranını bilmiyor. Hiçbir şey bilmiyor. Bütün yük üreticinin omuzunda. Bu ülkede kim üretici olmak ister bu şartlarda? Biz ne yapmak istiyoruz? Üretici birliklerini güçlendirelim. Komisyoncular isterlerse üretici birliklerinde yer alsınlar, isterlerse tüccar olsunlar. Aldığı malın fiyatını biz hesaptan alalım fiyatını bilsin. Karı da zararı da tüccarda olsun.”

FİYATLARIN DÜŞMEMESİ İMKANSIZ

Hal yasasında ambalaj standardı ve soğuk zincir mecburiyetinin de olduğunu anlatan Pekcan, hem üretici bölgelerinde hem de nakliyede bununla ilgili bütün çalışmaların hazır olduğunu kaydetti ve şöyle devam etti: “Hal rüsumunu kaldıracağız. Profesyonel yönetici getireceğiz. Halde beyaz et de satılsın, kırmızı et de. Su ürünleri, sebze-meyve ve çiçek re satılsın. Yani pırıl pırıl bir sistem olsun istiyoruz. İki tane pilot projeyi devreye alıp herkesi mutlu mesut üretici olmaya teşvik etmek istiyoruz Bu sistem gerçek anlamda yürürse fiyatların düşmemesi imkansız.”

30 TANE ÜRETİCİ HALİ KURULACAK

Üretici bölgesi hallerini üreticiye yakın yerlerde kurulacağının bilgisini de veren Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, “Bu hallerde toplama yapılacak, ayıklama yapılacak, tasnifleme yapılacak, ambalajlama yapılacak. Sonra da tüketiciye ulaşacak bu ürünler. İstanbul, İzmir ve Ankara başta olmak üzere Türkiye genelinde 30 tane halin yeteceğini düşünüyoruz. Bunların biri Avrupa biri de Asya yakasında olma üzere ikisi İstanbul’da olacak. Hallerde soğuk zincir olacak. Hatta şimdiden marketler bazı ürünlerde söylenmeye başladı. Çok iyi olacak. Çünkü vatandaş Perşembe pazarına gider gibi buralardan alış veriş yapabilecek. Sistem ancak böyle dengelenmiş olur” dedi.

TÜKETİCİYİ KİM KANDIRIYOR?

Bakanlık olarak piyasa gözetiminin yanısıra sıkı bir denetim mekanizması da geliştirdiklerini belirten Pekcan, ALO 175 ve ALO 171 gibi şikayet hatlarına ve yine bakanlığın kurduğu mobil uygulama sistemine gelen şikayetlerin sıkıca takip ettiklerini belirtti. Pekcan, “Kesebildiğimiz ceza ürün başına 70 bin lira. Bizim bunu Reklam Kurulu’nda 10 katına çıkarma yetkimiz var. Bir taraftan da serbest piyasaya da müdahale algısı var. Dengeyi kurmaya çalışıyoruz” dedi.

Kur fırsatçılığı cezasız mı kalacak?

Bebek maması ürün fiyatlarını geçtiğimiz yıl Eylül ayında avro/TL seviyesini 7,15 liradan hesaplayarak zam yapan firmaların, avro/TL 6 liranın altına indiği halde eski fiyatlardan satış yapmaya devam ettiğini hatırlatmamız üzerine bakan şunları söyledi: “Bu fiyatlar böyle kalmayacak. Onun da biz tedbirini alıyoruz. Bir de bu bütün Türkiye’nin bir şeyi ve bugüne kadar yapılmamış bir sistemi yeniden oturtuyoruz. Bunu da öyle görmek lazım.”

Gramajla oynama arttı

Kozmetik, temizlik, bebek maması gibi ithal ürünlerdeki aşırı fiyat artışlarının kurlar aşağı indiği halde devam ettiğine ilişkin sorular da yönelttik Bakan Pekcan’a. Bu konudaki tüketici şikayetlerine hak verdiğini anlatan Pekcan, şunları kaydetti: “İthalat noktasında ürün nihai ürün olduğu zaman fiyat artışlarını görebilirsiniz ama hammadde ya da ara ürün olduğu zaman zor. Artık zaten tek bir bakanlık olduğumuz için biz toplantıları ithalatla, tüketiciyle, ticaretle aynı masada yapıyoruz. İlk denetimlerde elimizde veri yoktu. Fiyat artışı var da referans yoktu. Şimdi yönetici zemin oluşmuş durumda. Ve artık bunları süreklilik sağlıyoruz denetimlerde. 1.825 üründe gramaj oyunu tespit ettik. Çok yapıyorlar bu gramajlarla oynama arttı gibi.

Her tüketici denetçidir

Hal Kayıt Sistemi uygulamasının önemine de dikkat çeken Pekcan, eldeki teknolojik imkanların her tüketiciye denetleyici olma imkanı sunduğunu ifade etti. Pekcan, şu bilgileri paylaştı: “Akıllı telefonlara indirilebilen bu uygulama sayesinde üreticiden çıkan fiyat, birinci aracı, ikinci aracı ve son aldığınız marketteki fiyatını görebiliyorsunuz. Onu da satın alanlar karekod okutarak onu görebiliyorlar. Bütün hallerde il ticaret müdürlüklerimizle bunun tespitini yapıyoruz. Artık haftalık fiyat artışını görüyoruz. İnşallah her şeyi online haline getirebilirsek günlük de göreceğiz. Marketlerde ve hallerde haftalık fiyat artışlarını tespit edebiliyoruz ve müdahale edebiliyoruz. Mobil uygulamadan gelen şikayetlerin yüzde 56’sı gıda, yüzde 9’u deterjan, yüzde 8’i de bebek ürünleriyle ilgili. Herkes kendi kendinin müfettişi zaten. Kızıyorsa takipçisi olacak.”
Bundan böyle çift sistemli hesaplama
İhracat rakamlarının çok iyi gittiğini belirten Ticaret Bakanı Pekcan, dış ticaret verilerini bundan böyle hem özel hem de genel ticaret sistemiyle hesaplayacaklarını söyledi. Pekcan, “Dünyada ihracat verileri iki sistemle değerlendiriliyor. ABD, Kanada, Rusya, Çin, Hindistan, İngiltere gibi birçok ülke Genel Ticaret Sistemini (GTS) kullanıyor. Biz bunu TÜİK’le de konuştuk. TÜİK Genel Ticaret Sistemlerini 2013’den itibaren tutuyormuş. Bundan böyle hem özel ticaret sistemini, hem de genel ticaret sistemini göreceğiz. Esasında birini vermemiz yeterli ama geçmişe yönelik istatistiğin de takip edilebilmesi açısından önemli. Çok değişiklik yok aslında ama gerçek veri o. Toplam dış ticaret verisinde 1 milyar 240 milyon dolar gibi fark ediyor. Pazartesi açıklayacağız. İhracat çok iyi gidiyoruz” değerlendirmesinde bulundu.