Türkiye, Karadeniz’de bugünkü ekonomik değeri 1 trilyon doları bulan 710 milyar metreküplük doğal gaz keşfinin sevincini yaşıyor. Türkiye “milli enerji politikası” çerçevesinde son birkaç yılda genişleyip 51 gemiye ulaşan dev enerji filosuyla bu sonuca ulaştı. Karada ve denizde 8 bin personel de zamana karşı yarışıyor.
Dünyada yankı uyandıran ve rezerv büyüklüğü 710 milyar metreküp, ekonomik değeri ise 1 trilyon doları aşan Karadeniz gazının keşfinden, 2023’te evlere ulaştırılmasına kadar her aşamasında binlerce çalışanın bilgi birikimi ve alın teri, onlarca gemi ve son teknolojik araç-cihazların payı var.
Birkaç yılda büyük sonuca ulaşan milli gaz hareketinde Romanya’nın bölgede yaptığı keşifler ilham oldu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın oluşturduğu ‘milli maden ve enerji politikası’ çerçevesinde ilk adımlar sismik tarama sonrasında ise sondaj filosu için atılmaya başlandı.
HİZMET ALIMI YERİNE MİLLİ FİLO
- Daha önce hizmet alımı şeklinde gerçekleştirilen araştırmalar için TPAO yetkilendirildi. Filo için ilk adımlar atıldı. 2012’de Barbaros Hayreddin Paşa ve MTA Oruç Reis gemileri alındı. İki gemi Karadeniz’in tabanını 2 ve 3 boyutlu sismik taramadan geçirdi. Hayreddin Paşa 8 bin metre derinde jeolojik yapıları inceledi. İlk veriler toplandı.
NUMUNE ANALİZİ ORUÇ REİS’TEN
Yerli enerji için inşası tamamen yerli imkanlarla sağlanan gemiler de devreye sokuldu. Oruç Reis, 2017’de faaliyete girdi. Oruç Reis ile birlikte 15 bin metre deniz altında inceleme kabiliyetine ulaşıldı. Gemi su altı aracıyla bin 500 metre derinlikte numune alınabiliyor. Denizlerde yapılan sismik araştırmalarda bu gemiler büyük rol oynuyor. Gemiler, arkalarında bulunan kablolar aracılığıyla ses dalgaları oluşturuyor, bu dalgalar deniz tabanının röntgenini çekerek gemideki alıcılara iletiyor. Bu işlemle deniz tabanının iki ya da üç boyutlu sismik modellemeleri çıkarılıyor. Mühendisler, yazılımlarla jeolojik yapıların olası içeriğini ve boyutunu belirliyor. Ortaya çıkan sonuçlar petrol veya doğal gaz içeriğinin rezervinin saptanmasını sağlıyor. Gemilerin keşfettiği hidrokarbona ulaşmak için sondaj çalışmaları yürütülüyor.
HER BİRİ SONDAJ PLATFORMU
Tespit edilen gaza ya da petrole ulaşmak için 100-500 metre derinlikteki denizlerde sondaj platformları kullanılabilirken, 300 ile 3500 metre derinliklerde sondaj gemileri faaliyet yürütüyor. Bu gemiler üzerinde sondaj platformu ve geminin sabit kalmasını sağlayan aktif konumlama sistemi bulunuyor. Böylece gemi; gelgitlere, dalgalara ve fırtınalara karşı sabitliğini koruyabiliyor. Türkiye’nin Fatih, Yavuz, Kanuni ve Abdülhamid Han isimli dört sondaj gemisi bulunuyor.
Sonuçların ümit vadetmesi üzerine tarihler 2020’yi gösterdiğinde Sakarya gaz sahasında Tuna-1 lokasyonunda ilk sondaj için düğmeye basıldı. 2023’e girilirken Akdeniz ve Karadeniz’de derin deniz sondajı yapılan nokta sayısı 18’e yükseldi. Karadeniz’de bulunan 540 milyar metreküplük doğal gaz rezervinin karaya çıkartılması için denize ilk boru indirme ve kaynak töreni 13 Haziran’da yapıldı. Karadeniz gazının kullanıma sunulması için deniz ve karada 8 bin kişi çalışıyor.
Yüzen teknoloji şaheserleri: Fethe Fatih ile başlandı
- Türkiye’nin ilk sondaj gemisi Fatih, 2017'de envantere girdi. Akdeniz'de ilk derin deniz sondaja 30 Ekim 2018’te start verdi. 20 Temmuz 2020’de Karadeniz’deki ilk milli derin deniz sondajına başladı. 229 metre uzunluğa, 36 metre genişliğe sahip olan gemi, 51 bin 283 groston ağırlığında. 12 bin 200 metre derinlikte sondaj yapabilen Fatih, 6. nesil teknolojiyle donatılmış durumda. Gemi kendi sınıfında dünyanın en yüksek teknolojisine sahip 5 gemisi arasında. Fatih sondaj gemisinin keşfettiği gaz rezerviyle ilgili müjde 21 Ağustos 2021’de duyuruldu.
Yavuz Sondaj Gemisi çift kuleli
2018’de filoya Yavuz Sondaj Gemisi dahil oldu. 6. nesil ultra derin deniz teknolojisine sahip. 230 metre uzunluğunda ve 36 metre genişliğinde. Gemi çift sondaj kulesine sahip olması özelliğiyle hem asıl hem yardımcı işlerin eş zamanlı olarak yapılmasına imkân sağlıyor. Daha önce Tanzanya, Kenya, Malezya ve Filipinler başta olmak üzere farklı ülkelerde görev aldı.
Adı gibi o da muhteşem
Türkiye’nin 3. sondaj gemisi olan Kanuni, 2020'de filoya katıldı. 2012'de inşa edilen gemi 227 metre uzunluğunda ve 42 metre genişliğinde. Kanuni Türkail-10 kuyusunda alt tamamlama operasyonlarına geçen hafta başladı.
Filonun son sultanı Abdülhamid Han
- Sondaj filosunun son üyesi Abdülhamid Han Gemisi. Hem teknik donanımı hem fiziksel özellikleriyle filonun en güçlüsü. 238 metre uzunluğa ve 42 metre genişliğe sahip olan geminin kule yüksekliği 104 metre. 7. nesil teknolojiyle donatılan gemi, 12 bin 200 metreye kadar sondaj yapabilme yeteneğine sahip. Abdülhamid Han 9 Ağustos 2022’de göreve başladı.
Filo Seyit Onbaşı ile genişleyecek
Enerji filosunda sondaj ve sismik gemileri dahil toplam 51 gemi çalışıyor. Korkut, Altan, Sancar, Osman Bey, Orhan Bey, Ertuğrul Bey, adlarını Kıbrıs’ta Rumların katlettiği Tabip Binbaşı Nihat İlhan’ın üç çocuğu Murat İlhan, Kutsi İlhan ve Hakan İlhan’dan alan gemiler olmak üzere 45 gemi destek hizmeti sağlıyor.
Tarih yazan proje tarih kokuyor
Sakarya gaz sahasındaki ilk fazı oluşturan 10 kuyudan 9'unun sondajı bitti. Denizdeki gazı üretim haznesine iletecek 10 kuyu başı vanasından 5'i yerine yerleştirildi. Her biri 280 ton ağırlığı bulan vanalara Türk boylarından esinlenerek “Peçenek”, “Çepni” gibi isimler verildi.
