Milli yemeğimiz dönere büyük rağbet gösteren Almanlar, 470 tesiste ürettikleri ürünü 140 ülkeye ulaştırarak 40 milyar avroluk gelir sağlıyor. Alman şehirleri arasındaki ‘Berlin döneri’ ve ‘Münih döneri’ rekabeti de rant kavgasına dönüştü.
Milli yemeğimiz ve dünyanın en sağlıklı fast-food’u olarak gösterilen döner, Almanları birbirine düşürdü. Türklerin açtığı dönerciler sayesinde bu lezzet, Almanlar için günlük yaşamın vazgeçilmezi oldu.
İşler öyle bir hale gelmiş ki önünde kuyruklar oluşan bu lezzet için ülkenin şehirleri arasında ‘en iyisi bizde’ kavgası yaşanıyor. Almanların ürünü ne kadar sahiplendiği rakamlara da yansıyor. Yılda 40 milyar dolarlık döner ihracatı yapan Almanya’da ‘Berlin döneri’, ‘Münih döneri’ gibi örnekleri görebilirsiniz. Berlin’deki esnafa sorduğumuzda ‘Yok öyle bir şey, Berlin bir numaradır’ yanıtı alırken, sosyal medyadan ulaştığımız Münihli firmalar ise, ‘Değil ülkenin Avrupa’nın en iyi döneri bizde’ itirazını yapıyor.
ÖNÜNDE UZUN KUYRUKLAR OLUŞUYOR
Berlin’de hemen her sokakta en az bir tane döner büfesi bulabilirsiniz. Bu ilgi göğsümüzü kabartsa da Avrupa Birliği (AB) genelinde milli yemeğimize Alman döneri denilmeye başlanması, ikinci bir Yunan yoğurdu vakası yaşanması durumunu aklımıza getiriyor. Bugün Almanya’da 470, Avrupa çapında ise 1000’den fazla döner üretim tesisi bulunduğunu söyleyen Uluslararası Döner Federasyonu (UDOFED) Genel Başkanı Mehmet Mercan, “Dönercilerinin önünde kuyrukların oluştuğu Almanya, bu lezzeti 140 ülkeye ihraç ederek 40 milyar avro gelir sağlıyor. Türkiye’nin et ihracatı salam, sucuk dahil ancak 30 milyon dolar” diyor.
ÜRÜNÜ KENDİLERİNE MAL ETME YARIŞI
“Dönerin ana yurdu Türkiye’de biz hak ettiği değeri gösteremedik” diyen Mehmet Mercan, dünya genelinde 500 milyon insanın yılda 5 milyon tonun üzerinde döner tükettiği bilgisini veriyor. Sokak lezzetleri piyasasında fast-food olarak yüzde 60 pazar payı olan dönerin, küresel çapta 100 milyar dolarlık bir sektöre dönüştüğünü belirten Mehmet Mercan, “Bu kadar değerli bir ürün söz konusu olunca özellikle Alman şehirlerinde ona sahip çıkma yarışı başlıyor. ‘Berlin döneri, ‘Münih döneri’ rekabetinin nedenini rant kavgası olarak görebiliriz. Bugün döneri tescil ettirdiğimiz ve menşei ülkesi Türkiye olduğu için de Alman şehirleri, bir şeyler ekleyip, farklılaştırarak kendilerine mal etmeye ve satmaya çalışıyor” şeklinde konuştu.
2019’DA TÜRK MENŞELİ ÜRÜN OLARAK KAYDOLDU
Mehmet Mercan, 2019’da döneri Türk menşeli ürün olarak kaydettirdiklerini söylüyor. Federasyon olarak 4 bakanlık ile çalışma yaptıklarını paylaşan Mercan yeni süreci şöyle özetliyor:
STANDART SONRASI DENETİMLER BAŞLIYOR
“Ülkemizdeki 540 bin ton döner üretiminin yüzde 80’i kayıt dışıydı Buna bir standart getirdik, 2022 aralık ayından itibaren Tarım Bakanlığı yetkilileri ile denetimlere başlayacağız. Ayrıca sektörümüzde 1 milyon kişi çalışıyor. Artık uluslararası ölçekte belge vereceğiz. Meslek tanımı konusunda çalışmalar tamamlandı.”
Öte yandan, Ukrayna-Rusya gerilimi gıda fiyatlarını artırırken, geçtiğimiz aylarda ülkede resmen bir döner krizi yaşandı. Yazılı ve görsel basın organlarında ekmek arası 3,5 avro olan dönerin, artık 5 ila 6 avroya satılması ülke gündemine oturdu. Hatta Alman Bild gazetesine manşet olup, günlerce tartışıldı. Sırf bu bile dönerin Almanlar için önemini gösteren bir örnek.
ZAM GELDİ ALMANLAR İSYAN ETTİ
Gurbetçilerin 1960’larda seyyar tezgahlarda sattığı bu ürün, şimdi hemen her yerde. Zoologischer Garten bölgesindeki bir usta günde 100 kilonun üzerinde satış yaptıklarını söylüyor. Almanya’dan ayrılmadan önce, enflasyonla beraber, dönerin 7,30 avroya çıkacağını öğreniyoruz. ‘Hangi döner daha iyi’ sorusuyla ülkeyi yeterinde karıştıran bu kardeşiniz, yeni bir isyan dalgası çıkmadan satırlarına son vererek kaçıyor.
