Büyümenin eşiğindeyiz

Türkiye ekonomisi yılın ikinci yarısında yüzde 1,5 daralırken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,2 artış gösterdi. Beklenti anketlerde yüzde 2 seviyelerinde küçülme tahmin edilirken, yüzde 1,5 düzeyinin görülmesi, ekonomik performansta büyümenin eşiği olarak yorumlandı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın ikinci çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Buna göre, GSYH, cari fiyatlarla yüzde 15 artarak 1 trilyon 24 milyar 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

SANAYİ MAKASI KAPATIYOR

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, tarım sektörünün toplam katma değeri, nisan-haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre, zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 3,4 arttı. Sanayi sektörünün toplam katma değeri yüzde 2,7, inşaat sektörünün yüzde 12,7 ve hizmetler sektörünün yüzde 0,3 geriledi. sanayi sektöründeki daralmanın da yüzde 3.9’dan yüzde 2.7’ye düşmesi de dikkat çekti.

BAĞIMSIZ YILLIK GSYİH %2,8 ARTTI

Öte yandan yıllık verilere dayalı olarak hesaplanan Türkiye'de bağımsız yıllık gayrisafi yurt içi hasıla, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2018 yılında bir önceki yıla göre yüzde 2,8 arttı. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla gayrisafi yurt içi hasıla 2018'de bir önceki yıla göre yüzde 19,7 artarak 3 trilyon 724 milyar 388 milyon lira oldu. Geçen yıl gayrisafi yurt içi hasılada en yüksek payı yüzde 19 ile imalat sanayisi aldı. İmalatı, yüzde 12,1 ile toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı, yüzde 8,2 ile ulaştırma ve depolama sektörleri izledi. Yıllık gayrisafi yurt içi hasılada en düşük pay hane halklarının işverenler olarak faaliyetleri için kaydedildi.

Kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla, 2018 yılında cari fiyatlarla 45 bin 750 lira olarak hesaplandı.

HANE HALKI HARCAMASINDA DÜŞÜŞ

Hane halkı nihai tüketim harcamaları yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 1,1 azaldı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 3,3 artarken, gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 22,8 geriledi.

Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak yüzde 8,1 artarken, ithalatı yüzde 16,9 azaldı. İş Yatırım Menkul Değerler Araştırma Bölüm Yönetmeni Muammer Kömürcüoğlu, konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin beklentilerden daha az daraldığını belirtti. Muammer Kömürcüoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu: "İkinci çeyrek itibariyle dipten çıkışın başladığını düşünüyoruz. Yılın ikinci yarısında büyümenin artıya geçmesini bekliyoruz. Üçüncü çeyreğe dair öncü göstergeler toparlanma görüşümüzü destekliyor ancak bu toparlanmanın şimdilik kırılgan olduğunu belirtmek gerek. İkinci yarıda toparlanmanın boyutunu Merkez Bankası faiz indirimlerinin seyri ve küresel risk iştahı belirleyecek. 2019 toplam büyüme tahminimizi yüzde 0'da koruyoruz."

İHRACATTAN 8 PUANLIK KATKI

İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, büyüme rakamlarına ilişkin “Daralmanın büyümeye dönüşeceği eşiğe gelmiş bulunuyoruz. İbre dördüncü çeyrek için pozitif büyümeyi gösteriyor” diye konuştu Avdagiç, “2019 ikinci çeyreğinde çeyreklik bazda yüzde 1.2 büyüme kaydettik. Alt kalemlere indiğimizde, tüketim harcamalarındaki daralmanın hız kestiğini, keza sanayideki daralmanın da yüzde 3.9’dan yüzde 2.7’ye düştüğünü görüyoruz. Bu, negatif makasın toparlanma yönünde kapandığının işaretidir” dedi.
BEKLENTİLERİN ALTINDA

İstanbul Ticaret Borsası (İSTİB) Başkanı Ali Kopuz, "Tahminlerden daha iyi bir performans göstererek yüzde 1,5 daralma gerçekleşti. GSYH, önceki çeyreğe göre yüzde 1,2 arttı. Yaşadığımız sarsıntının son artçılarını geride bırakıyoruz" dedi. Kopuz, tarım sektöründeki yüzde 3,4'lük büyümeye değinerek, diğer sektörlerdeki küçülmeleri toparlayan tarım sektörünün, Türk ekonomisine nispeten bir denge getirerek büyümeye güçlü bir etki yaptığını bildirdi. İstanbul Sanayi Odası (İSO) Başkanı Erdal Bahçıvan ise, GSYH verilerinin, yıla girerken arzu edilenin aksine, ekonomideki pozitif büyümenin biraz daha gecikeceğini ortaya koyduğunu bildirdi.
TEDBİRLERİN ETKİSİ GÖRÜLDÜ

Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Gürsel Baran, ekonomide ibrenin pozitife çevrileceğini belirterek, "Türkiye ekonomisi kritik eşiği atlattı" ifadesini kullandı. "Büyümeden önceki son virajı geçtik" diyen Baran, Türkiye ekonomisinin ikinci çeyrekteki "eksi" büyüme oranını kısa sürede pozitife çevireceğinin altını çizdi. Baran ayrıca, şunları kaydetti: "Geçen yılın ortalarında tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik süreç, bizim de ekonomimizi etkiledi ancak zamanında uygulamaya konulan tedbirler ve reel sektöre yönelik desteklerle bu süreci en az maliyetle atlatıyoruz. Türkiye ekonomisi kritik eşiği atlattı. Bundan sonra ibre pozitif büyümeyi işaret ediyor."