Eylül ayında av yasağının sona ermesiyle birlikte balık satışları arttı. Özellikle kış aylarında pek çok balık çeşidi tezgahlara oradan da sofralarımıza geliyor. Balık tüketen vatandaşların, balık alırken dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunuyor. Bazı balık satıcıları bayat balıkları çeşitli hilelere başvurarak vatandaşa satmaya çalışıyor.
Vatandaş balık alırken öncelikle balığın solungaç kısmındaki kırmızılığa bakıyor. Balıkta hileye başvuran bazı satıcılar ise solungaçları boya ve mürekkeple kırmızıya boyayarak balığı satmaya çalışıyor. Peki bir balığın taze olduğu nasıl anlaşılır? Balık alırken nelere dikkat etmeliyiz?
"Balıkçıya güveneceksin gerisi yalan"
- Bakırköy'de pazarda balık satan Yusuf Can "Balığın tazeliği, etinin sertliğinden, kulağından, gözlerinden, parlaklığından belli olur. Bir o kadar da balığın gösterişi zaten belli olur. Balığı elinizle tuttuğunuz zaman balığın kendini salmaması lazım. Parlak olması lazım. Kulaklarının kırmızı olması lazım. Bu tarz balıklarda bir sorun olmaz. Asıl tazelik konusu hamsi ve istavritte. Buzhane mevsimi başladığı zaman çok zorluk olur. Onun için balıkçına güveneceksin gerisi yalan" diye konuştu.
Balığın solungacının boyandığı anlaşılabilir mi?
Balık satıcısı Yusuf Can, "Baktığın zaman anlaşılır, boya olduğu bariz belli olur zaten. Bir süre sonra akar. Aynı canlılığı koruyamayabilir. Su vurduğumuz için bir süre sonra boyayı atar. Balıkçınıza güveneceksiniz, sürekli aynı balıkçıdan alışveriş yapılmalı. Tek çare bu. Sürekli 2 veya 1 TL için balıkçınızı değiştirirseniz çok farklı sorunlar yaşayabilirsiniz. Tek gerçek aslında bu" ifadelerini kullandı.
"Gözü net, parlak ve çökmemişse tazedir"
Bir diğer balık satıcısı Ahmet Koca ise balık alırken nelere dikkat edilmeli sorusuna yanıt verdi. Koca, "İlk önce balığın gözlerine bakacağız. Balığın gözü net, parlak ve çökmemişse tazedir. İkincisi kulağı. Solungaç kısmı kırmızı olursa tazedir. Üçüncü olarak da balığın rengi. Sırt kısmında bir parlaklık olur. Bu da çok önemli. Sudan çıkınca üstünde bir jel olur zaten. Bu koruyucu jel de balığı bakterilere karşı önlüyor. Tuzlu sudan çıktığı için balık o bakterileri kapsamasını önlüyor. O özelliğini kaybetmiş olursa o balık zaten bayattır" diye konuştu.
- Ahmet Koca, boyanın anlaşılmasının kolay olduğunu ifade etti. Koca, "Solungaç kısmına elini sürdüğünüzde boya olsa, o boya çıkar. Boya olursa elinizle dokunduğunuzda o boya akmış olur. Net bir şekilde anlaşılıyor" ifadelerini kullandı.
Vatandaşlar aynı satıcıdan balık alıyor
Küçükçekmece'de balık pazarından alışveriş yapan bir vatandaş "10 kilo kadar aldım. Taze balık olarak görünüyor. Arkadaşlara da güveniyorum. Tazedir, zaten sezon yeni olduğu için bayatlama şansı pek fazla olmuyor" dedi.
Bakırköy'de pazardan balık aldığını ifade eden Neşe Menekay, "Balığın tazeliğini görünüşünden anlamaya çalışıyorum. Belli ediyor kendisini. İki balıkçımız var, sürekli aynı yerden alışveriş yapıyorum. Memnunum, bir şikayetim de olmadı bu zamana kadar. Tazeliğinden de emin oluyoruz diyelim" dedi.
Semra Erkan ise balığı pazardan almayı tercih etmiyor. Erkan, "Balığın tazeliğini solungaçlarının kırmızı oluşundan anlarım. Bayat balıklar zaten ölü duruyorlar, diriliği gidiyor. Balık alırken tazeliğine dikkat ediyorum. Pazardan almayı tercih etmiyorum, teknelerde tutanlardan almayı tercih ediyorum" ifadelerini kullandı.
Mevsiminde tüketmek son derece önemli
Peki balıkta yapılan hile yöntemleri ve taze balığın ayırt edilebilmesi için uzmanlar ne söylüyor? TMMOB Gıda Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Zafer Şenyurt, balığın mevsiminde tüketilmesi gerektiğini söyledi.
- Şenyurt, "Her üründe olduğu gibi öncelikle mevsiminde tüketmek son derece önemli. Av mevsimi zaten kanun koyucular tarafından belirlenmiş. Bu mevsimde balık tüketmek, özellikle havaların soğumasıyla balıkların irileşmesi, yağlanması, lezzetinin artması, besin değerlerinin artması son derece önemli. Taze bulmak için öncelikle insanların bildikleri, güvendikleri balıkçılardan balıklarını almalarını tavsiye ediyorum" dedi.
"Duyumlar bize de geliyor"
Balıkta hile yapanların olduğunu ifade eden Şenyurt, "Balıkta da hile yapıldığı solungaçlarını boya maddeleriyle boyadıkları gibi duyumları biz de alıyoruz. Bu konuda elimizde bilgi, belge yok. Bu tür yollara başvuranların olduğunu bizde biliyoruz. Solungaçlarının vişne kırmızısı kıvamında kırmızı olması, gözlerinin parlak olması aynı şekilde vücudunun etli kısmının dolgun ve gergin olması, dokunulduğunda mümkün olduğunca parmak izinin az oluşması ve çok kısa sürede eski halini alması önemli kriterlerden. Kokusundan da anlaşılabilir. Özellikle şoklanmış balıklar uygun şartlarda çözüldükten sonra mı tezgahlara geliyor. Bunlara çok dikkat etmek lazım. Tezgahların hijyen açısından temiz olması. Balık servisi yapan satış elemanlarının uygun kıyafetlerle bulunması, temizliklerine dikkat etmeleri bunlar halkımızın balık alırken dikkat etmesi gereken unsurlardan" ifadelerini kullandı.
