Son günlerde, gıda ürünlerinde yüksek miktarda pestisit kalıntısı (zirai ilaç) ya da Dubai çikolatası ile anılan Antep fıstıklarında aflatoksin (küf hastalığı) bulunduğu için ihraç edilmeyen ürünlerin iç piyasaya sürüldüğü iddiaları gündemde. Konuyla ilgili resmi açıklama geldi. Tarım ve Orman Bakanlığı, ihracat aşamasında geri dönen ürünlerin geri dönüş nedenine göre resmi kontrolünü yaparken, mevzuata uygun olmayan ürünleri de ülkeye girişine izin vermeden imha ediyor.
Türkiye’den ihraç edilen gıda ürünlerinin yüksek miktarda pestisit kalıntısı (zirai ilaç) ya da aflatoksin (küf hastalığı) bulunduğu gerekçesi ile iade edildiği öne sürüldü. Konuyla ile ilgili Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan resmi açıklama yapıldı.
Pestisit kalıntısı için alınan numunelerin analizi, cihazın tespit edebildiği toplam aktiflerin numunede aranmasıyla gerçekleştiriliyor. Bir numunede 400-800 arasında etken madde analizi yapılarak kalıntı aranıyor.
Analizlerin ardından mevzuata uygun olmayan düzeyde pestisit kalıntısı tespiti ya da tavsiye dışı kullanım belirlenmesi halinde üretici ve gıda işletmecilerine idari yaptırım uygulanıyor.
Üç yılda pestisit kalıntı oranı yüzde 35 azaldı
Bu kapsamda, 2021-2023 döneminde, hasat öncesi üretim alanları, hasat sonrası gıda işletmeleri ve ihracat öncesi olmak üzere tüm gıda zincirinde 250 bin numune alınarak analiz edildi.
Türkiye, AB mevzuatını dikkate alarak kendi mevzuatını güncelliyor. Söz konusu mevzuat çerçevesinde yurt içi tüketim, ihracat ve ihracattan geri dönen ürünlerin kontrolleri gerçekleştiriliyor.
Alınan her bir RASFF bildirimi için ayrı takip ve izlenebilirlik denetimleri gerçekleştiriliyor, bildirime konu ürünlere yönelik resmi kontroller artırılıyor.
Tek iade nedeni pestisit kalıntısı değil
Türkiye, 200'den fazla ülkeye 2 binden fazla tarımsal ürün ihraç ederken, pestisit kalıntısı nedeniyle bildirim alan ürün miktarının tüm ihraç edilen ürün miktarına oranı binde 1-2 seviyesinde bulunuyor.
Geçen yıl ihracatı yapılan 4,6 milyon ton taze meyve ve sebzeden 6 bin tonu geri dönerken, toplam geri dönen ürün miktarı yüzde 0,19 olarak hesaplandı.
Antep fıstığında fazla aflatoksin nedeniyle bu yıl bin 320 sevkiyattan 15'i, kuru incirde fazla aflatoksin-okratoksin sebebiyle 4 bin 836 sevkiyattan 49'u geri döndü. Kuru kayısıda fazla kükürt dioksit dolayısıyla 4 yılda 17 bin 686 ton üründen 41,5 tonunun geri dönüşü gerçekleşti.
Özellikle Rusya tarafından yapılan bitki sağlığı kontrolleri sebebiyle Türkiye'de varlığı bilinen bitki karantinası zararlısı tespiti nedeniyle taze meyve-sebzeler geri gönderiliyor.
Mevzuata uygun olmayan ürünler imha ediliyor
İhracat aşamasında geri gönderilen ürünler, gerekçeler dikkate alınarak, Bakanlıkça yüzde 100 resmi kontrollere tabi tutuluyor.
İlgili gümrük müdürlüğünün talebi üzerine il tarım ve orman müdürlüklerince gerekli kontroller yapılıyor. Buna göre, ihraç edilen ürünle geri dönen ürünün aynı olup olmadığı kontrol ediliyor. Üründe bozulma, küflenme, böceklenme olup olmadığına yönelik muayene yapılıyor.
Kontroller sonucunda, mevzuata uygun olmayan ürünler ülkeye girişine, başka bir ülkeye gönderilmesine veya başka bir şekilde değerlendirilmesine izin verilmeden imha ediliyor.
Ayrıca organik tarım yapan üreticiler de il tarım ve orman müdürlüklerince denetleniyor. Bu kapsamda Bakanlık tarafından 2008-2024 döneminde, çiftçi, pazar ve satış yeri kategorileri başta olmak üzere, toplam 73 bin 221 denetim gerçekleştirildi.
