Dünya genelinde son yıllarda artış gösteren yeni bir hırsızlık yöntemi Türkiye'de de giderek yaygınlaşıyor. Otomobillerde egzoz sisteminin bir parçası olan ve fiyatı bin ile 7 bin lira arasında değişen 'katalitik konvertör'ler hırsızların iştahını kabartıyor. Araç sahiplerinin bu parçanın ne işe yaradığını genelde bilmediğine dikkat çeken uzmanlar, bazı kötü niyetli ustaların 'içini boşaltma yöntemi' denilen uygulamayla, katalizatörün içerisindeki değerli maddeyi alarak binlerce lira karşılığında kiloyla sattığına vurgu yapıyor.
Geçtiğimiz günlerde ABD'de bir tamirciye yapılan baskında araçlardan sökülmüş 750 bin dolarlık çalıntı katalitik konvertör ele geçirilirken, İngiltere basınında da konvertör hırsızlığının son iki yılda iki katına çıktığına dair haberler dikkat çekiyor.
TANESİ 7 BİN LİRA!
Türkiye'de katalitik konvertörlerin fiyatının, kalitesine göre; bin lira ile 7 bin lira arasında değiştiğini belirten yedek parça ve egzoz emisyon ölçüm uzmanı Cemil Ünlen, katalitik konvertörlerin, hırsızların neden iştahını kabarttığını anlattı.
Kendisi de Yetkili Egzoz Emisyon Ölçüm İstasyonu sahibi olan ve ölçüm için gelen kimi araçların katalitik konvertör hırsızlığına maruz kaldığına şahit olduğunu anlatan Ünlen, "Maalesef bunların hırsızlıkları ülkemizde genellikle, insanların güvenerek gittiği ustalar tarafından yapılıyor" dedi.
"KÖTÜ NİYETLİ USTALAR DEĞERLİ MADDEYİ ALIP MÜŞTERİYİ GÖNDERİYORLAR"
"Özetle; büyük çoğunluğu, LPG'li araçlarda oluşan katalizatör arızalarını gidermek için egzozculara giden vatandaşlar bu parçanın ne işe yaradığını genelde bilmezler. Bazı kötü niyetli ustalar 'içini boşaltma yöntemi' dediğimiz uygulamayla, katalizatörün içerisindeki yukarıda bahsettiğimiz o değerli maddeyi alırlar. Müşteriye 'İşini çözdük' deyip gönderdikten sonra da bu malzemeyi binlerce lira karşılığında kiloyla satarlar."
İKİ YILDA BİR GİDİLEN ÖLÇÜMLERDE ANLAŞILIYOR... PEKİ KİME SATILIYOR?
Tamircilerdeki 'hırsızlığın' ancak 2 yılda bir gidilen egzoz emisyon ölçümünde anlaşıldığını belirten ve söz konusu malzemenin dönüşümü olan bir yapıda olduğu için, 'çıkma olarak yeniden bu üretim yapan firmalara' satılabildiğini belirten Cemil Ünlen, "Bizlerden vatandaşlara tavsiye; kesinlikle referansı iyi ustalarla çalışsınlar ve yapılan uygulamanın ne olduğunu açıkça belirten faturayla işlem yaptırsınlar" diye konuştu.
PARK HALİNDE ÇALMAK OLDUKÇA ZOR
Emniyet kayıtlarında bu tarz hırsızlık türüne pek rastlanmıyor. Bunun nedeni ise ilgili bölümün otomobilden çalınmasının oldukça güç olması.
Yani sıradan bir hırsız istese de katalitik konvertör hırsızlığı yapamıyor. Çünkü bu parça, bazı araçlarda ilgili bölümüne kaynakla bağlı durumda. Bazılarında da conta ve vidalama sistemiyle bağlı. Yani söken kişinin ancak bir 'usta' olması gerekiyor.
ALTINDAN BİLE DAHA PAHALI
Katalizatör, aracın egzoz çıkışında bir filtre vazifesi gören parça. Egzozdan çıkan pis gazları süzerek egzoz emisyonunu düşürüyor. Katalizatörün içindeki filtre yoğun gaz salınımı nedeniyle zamanla tıkanabiliyor ve hatta filtrenin içini dağıtabiliyor. Bu araçlarda hem arıza kodu olarak çıkıyor hem de egzoz emisyon muayenesinden aracın kalmasına neden oluyor. Bu durumda da katalizatör değişimi zaruri oluyor.
Konvertörlerin bu kadar pahalı olmasının sebebi ise içerisinde bulunması zorunlu paladyum maddesi. Paladyum maddesinin güncel ons fiyatı 2 bin 698 dolar ile ons fiyatı bin 759 dolar olan altının bile önünde bulunuyor.
ABD'DE BİR YILDA 4 KAT ARTTI
Katalitik konvertör hırsızlığı dünyanın dört bir yanındaki sürücülerin de başını ağrıtıyor. ABD, Kanada, İngiltere gibi birçok ülke basınında sık sık katalitik konvertör hırsızlığı haberleri karşımıza çıkıyor.
CBS'in geçtiğimiz ay yayımladığı bir habere göre, 2020 yılında ülkede her ay ortalama 1200 katalitik konvertör hırsızlığı yaşandı. 2019 yılında bu sayı 280 civarındaydı. Toplam sayılara bakılırsa 2019'da 3 bin 389 katalitik konvertör çalınırken, 2020'de bu sayı 14 bin 433'e yükseldi.
Hırsızlıklar 2021 yılında da devam ediyor. Son olarak Mart ayında Los Angeles polisi bir baskında toplam değeri 750 bin dolar olan çalıntı konvertör ele geçirdi.
Bir ay kadar sonra bu kez Kanada'nın New Brunswick şehrinde yine 750 bin dolar değerinde çalıntı konvertöre el koyulduğu açıklandı.
Gazeteye konuşan madencilik analisti John Meyer, konvertörlerde kullanılan madenlerin üretiminin zaten sınırlı olduğuna dikkat çekerek, "En büyük tedarik kaynaklarından biri olan Güney Afrika geçtiğimiz yılın önemli bir kısmını karantinada geçirdi. Bu da zaten sıkıntılı bir pazarda daha da büyük dalgalanmalara yol açtı" ifadelerini kullandı.
