ABD ile Çin arasında çip çekişmesi: Ham maddelere ihracat kısıtlaması getirdi

Dünyanın iki büyük ekonomik gücü konumunda olan ABD ve Çin arasındaki teknolojik üstünlük mücadelesi giderek artıyor. Her iki ülke, ekonomik ve jeopolitik önemi nedeniyle siber güvenlik, yapay zeka, yarı iletkenler, çip ve dijital altyapı gibi birçok alanda birbirlerine üstünlük için büyük bir mücadele veriyor. Hem ABD hem de Çin, kendi teknolojik şirketleri ve yatırımları aracılığıyla bu mücadeleyi küresel bir arenada sürdürüyor.

Küresel çip sektöründeki üreticilere bakıldığında Çin, en büyük üreticiler arasında bulunmuyor. Ancak en büyük tüketici konumunda bulunan Çin'in ihtiyacı olan çip üretimini ise ABD ve Doğu Asya'daki diğer şirketler yapıyor. ABD ve Çin arasında teknolojik rekabet giderek artan bir öneme sahip ve küresel ekonomi ile güvenlik üzerinde büyük etkileri bulunuyor.

Çip üretiminin yaklaşık yüzde 75'i Doğu Asya'da gerçekleşiyor. Tayvan, Güney Kore ve Japonya çip üretimi konusunda ön plana çıkıyor. Ancak çipin üretiminde kullanılan ve stratejik öneme sahip olan galyum ve germanyumun en büyük üretici ise Çin olarak ön plana çıkıyor. Avrupa endüstri derneği Critical Raw Materials Alliance'a (CRMA) göre dünya çapındaki germanyumun yaklaşık yüzde 60'ını Çin üretiyor.

Geçen yıl 27-28 Temmuz tarihlerinde ABD Kongresi'nden geçen "Çip ve Bilim Yasası", yerli çip üretimini teşvik etmek amacıyla 280 milyar dolarlık teşvik çağrısında bulundu. ABD Başkanı Joe Biden tarafından 9 Ağustos'ta imzalanan anlaşma, yarı iletken sektörünü desteklemek için 52 milyar dolarlık doğrudan finansman sağlıyor.

Bu yasaya göre, yurt içinde çip üretimi ve yeni inşa edilen fabrikalara dört yıl süreyle yüzde 25 vergi muafiyeti uygulanacak. Bu önlemlerle, ABD'nin yerli çip üretimini artırması ve küresel teknolojik rekabette daha güçlü bir konuma gelmesi hedefleniyor. Uzmanlar, ayrıca Çin'in bölgede Tayvan'a karşı uyguladığı politikalar ve olası bir sıcak çatışma durumunda yaşanması muhtemel çip krizinin önlenmesi için ABD'nin çip üretimini anakarasına çekmek istediğini belirtiyor.

"Çip ve Bilim Yasası"nın amacı, bu tehlikeyi ortadan kaldırarak, teknoloji açısından bu kadar kritik öneme sahip bir ürünün üretimini daha güvenli hale getirmek. Yasanın sağladığı teşvik ve finansmanlar, yerli çip üreticilerini desteklemek ve ABD içinde yeni çip fabrikalarının inşasını teşvik etmek için tasarlandı. Bu sayede ABD çip üretimini çeşitlendirecek ve yerelleştirerek, tedarik zincirindeki dış bağımlılığı azaltmayı ve çip üretiminin güvenliğini artırmayı amaçlıyor.

Son olarak ABD Başkanı Joe Biden 6 Ağustos'ta Twitter adresinden yaptığı açıklamada, "Amerika geri döndü. Dünyaya liderlik edeceğiz. Çünkü Çip ve Bilim Yasası hakkında konuştuğumuz her şey Amerika'da üretilecek. Bu, iyi maaşlı işler yaratacak. Biz yarı iletkenlerde ve bilgisayar çiplerinde dünyaya liderlik ediyorduk. Bunu yeniden yapacağız." ifadelerini kullanmıştı.

Tüm bu gelişmelerin ardından Çin, çip üretimini etkileyecek bir karar aldı ve çip üretiminde önemli ham maddeler olan galyum ve germanyuma ihracat kısıtlaması getirdi. Çin'in kararı gereği, galyum ve germanyum ihracatından önce ilgili makamlardan onay alınması gerekiyor.

Kısıtlama, 1 Ağustos itibarıyla yürürlüğe girdi. Uzmanlar Çin'in bu kararı, diğer devletlere bir uyarı olarak, kısıtlamalara karşı kendilerinin de misilleme seçeneklerinin olduğunu hatırlatmak için aldığını kaydetti.

Ev aletlerinden araç içi elektronik sistemlere, savunma sanayisinden giyilebilir teknolojilere kadar her alanda büyük önem taşıyan ve yarı iletkenler olarak da adlandırılan çipler küresel anlamda krizlere neden olabiliyor. Çipler, elektronik cihazların temel unsurları arasında yer alıyor ve "beyin" olarak kabul ediliyor.

Son dönemdeki hızlı teknolojik ilerleme ve sürekli yeni cihazların piyasaya sürülmesi, çiplere olan talebi büyük ölçüde artırdı. Özellikle akıllı telefonların ve diğer akıllı cihazların popülerliğinin artması, çip üreticilerini yüksek talepleri karşılamak için zorlayan bir faktör oldu. Yaşanan çip krizi sebebiyle dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Apple, iPhone 12 model telefonunun tanıtımını çip krizi sebebiyle belirli bir süre ertelemek zorunda kalmıştı.