İkinci elde talebin yükselmesi fiyatların da aşırı artması kayıt dışı satış oranını neredeyse yüzde 50’lere çıkardı. 3,5 milyon aracın kayıt dışı satıldığı ikinci el pazarında bireysel olarak online kanallar üzerinden 3’den fazla araç ilanı çıkan 300 bin kişi tespit edildi. Al-satçıları kıskaca alan Maliye ise geriye dönük yapılan işlemler üzerinden ciddi ceza işlemleri uyguluyor. Kayıt dışı satışlar yüzünden kapora dolandırıcılığı, kilometre sahtekarlığı ve evrakta sahtecilik gibi çok sayıda suistimalin ortaya çıktığını vurgulayan sektör temsilcileri ise devletin de bu tarz işlemlerden ötürü ciddi vergi kaybına uğradığının altını çiziyor.
Döviz kurlarındaki hareketlilik ve faizlerdeki yükseliş sonrası bıçak gibi kesilen sıfır araç satışları, faizlerin yeniden düşüşe geçmesi sonrası bu sefer de yetersiz stoklara takılınca ikinci el araçlara olan ilgi görülmemiş seviyelere çıktı.
Neredeyse günlük olarak değişen rakamlar sonrası 2019 yılı Eylül ayından bu yana ikinci el araç fiyatları, yüzde 20 artarak altından daha fazla değer kazandı.
Hal böyle olunca berberinden bakkalına kasabına, işçisinden beyaz yakalısına memuruna farklı iş kollarında hizmet veren çok sayıda kişi kısa yoldan kar hırsı ile al-sat yapmaya başladı.
2018 yılında 6,9 milyon ikinci el araç satılırken sıfır araç satış rakamları ise 620 bin adette kaldı. Diğer bir deyişle otomobil satışlarının yüzde 92’si ikinci el yüzde 8'i ise sıfır olarak gerçekleşti.
3,5 MİLYON ARAÇ KAYIT DIŞI SATILIYOR!
Ancak İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği (İMAS) verilerine göre; satılan 6,9 milyon ikinci el aracın; 1 milyonu mükerrer satış iken 1 milyonu araç sahibi, 1,5 milyonu ise tacirler tarafından yapıldı. Geriyen kalan yaklaşık 3,5 milyon aracın satışı ise kayıt dışı olarak gerçekleşti. Yani ikinci elde yapılan toplam satışların yüzde 46'sı kayıt dışı olarak rakamlara yansıdı.
YÜZDE 63'Ü BİREYSEL
İkinci elde ortaya çıkan kayıt dışılık dijital mecralarda yayınlanan ilanların ayrıntıları incelendiğinde de ortaya çıkıyor. Yine İMAS verilerine göre; dijital mecralarda yayında olan ikinci el ilanların yaklaşık yüzde 37’si tacirlere ait iken, kalan yüzde 63'lük oran ise bireysel satıcılara ait.
300 BİN KİŞİNİN 3 VE ÜZERİ İLANI VAR
Dijital mecralardan elde edilen verilere göre; bireysel olarak 6 dan fazla araç için ilan verenlerin sayısında özellikle son dönemde çok dramatik bir artış söz konusu. 2016 yılında 3 bin civarında kişi 6 ve üzeri araç ilanı çıkarken bu rakam 2019 yılında 150 bini aşmış durumda. 2019 yılında 1 ile 2 ilan çıkanların sayısı 200 bin, 3 ile 5 ilan çıkanların sayısı ise 148 bini aştığı görülüyor.
MALİYE KISKACINDALAR
Maliye ise bir yıl içerisinde üçten fazla ikinci el araç alıp satan komisyoncuları kıskaca aldı. Banka, noter ve emniyet kanalları üzerinden elde edilen bilgiler ışığında yapılan incelemeler sonucunda 10 araç alıp satan bir kişiye geçtiğimiz günlerde 50 bin liralık vergi çıkarıldı.
DEVLET CİDDİ VERGİ KAYBI YAŞIYOR
Konuyla ilgili yenisafak.com'a konuşan İstanbul Motorlu Araç Satıcıları Derneği Başkanı Hayrettin Ertemel, ikinci el araç tarafına olan ilginin artması ve fiyatların da yükselmesiyle birlikte kendi işi olmamasına rağmen bu işe tevessül eden çok sayıda kişi olduğunu bundan kaynaklı da ortaya başta dolandırıcılık olmak üzere çok sayıda suistimalin çıktığını vurgulayarak, asıl kaybın ise ortaya çıkan kayıt dışı satışlardan kaynaklı devletin vergi tarafında yaşadığını belirtti.
MAL TEDARİKİNİ SIKINTIYA SOKUYOR
Bakkalın, kasabın, memurun kendi işlerinin haricinde ek iş olarak ikinci el araç alım satım yapmaya başlamasıyla ciddi anlamda mal tedariki konusunda da sıkıntı yaşadıklarına değinen Ertemel, ikinci elde ortaya çıkan suistimalin ileri boyutlara gittiğini belirterek sözlerini şöyle sürdürdü;
'' Bu işler daha çok internet ortamında yapılıyor. Tabi iş internete indirgendiği için alım da satım da çok rahat oluyor. Yaşanan bu başı boşluk üzerine yetki belgesi zorunluluğu getirildi.Ancak onun da yürürlük tarihi 2020 Ağustos. O zamana kadar rahatlıkla alım satımlar devam edecek. Bizim beklentimiz artık bu sürecin daha fazla uzamaması.''
FARKLI KİŞİLER ÜZERİNE ARAÇ ALIP SATIYORLAR
İkinci elde yapılan satışların yüzde 46'sının kayıt dışı olarak yapıldığına da dikkat çeken Ertemel, araç satıcılarının ve araç sahiplerinin yaptıkları araç satış oranının 2,5 milyon adet olduğunu bu orana karşılık kayıt dışı yapılan satışların ise 3,5 milyon adet olduğunu belirtti. İnternet ortamında satılan araçların yüzde 37'sinin tacirlere ait olduğunu yüzde 63'ünün ise sözde bireysel satıcılara ait olduğunu kaydeden Ertemel, bunların da kendi işleri olmadığı halde eşinin, çocuklarının, annesinin, babasının, kardeşlerinin adına araç alıp satanlar olduğunu, hiçbir sorumluluk almadan vergi ödemen bu işi yaptığını dile getirdi.
GALERİ GİBİ ÇALIŞIYORLAR
İnternet üzerinden verilen ilanlara bakıldığında 6 ve üzeri ilan verenlerin sayısının 150 bini aştığını, 3 ile 5 ilan da ise bu rakamın 148 bini bulduğunu aktaran Ertemel, kira verip yer tutan, vergi ödeyen istihdam sağlayan kimi galerilerde bile 6 ve üzeri araç bulunmadığını söyledi.
Kendi müşterilerinin bile artık galerici gibi alım satım yaptığını ifade eden Ertemel, ''Müşterim beni arıyor, arkadaşının arabasını satacağını söyleyip ne kadara alınabileceğini soruyor. Biz bir rakam söylüyoruz, ‘tamam’ diyor. Sonra kendi satın alıp bizim üzerimizden yeniden satışa çıkarmaya kalkışıyor.'' diyor.
RAHATLIKLA TESPİT EDEBİLİR
Bu işi meslek haline getirenlerin tespit edilmesinin çok kolay olduğunu, noterlerin yolladığı günlük satış işlemlerinin Maliye tarafında yapılacak karşılaştırmalar ile tespit edilebildiğini vurgulayan Ertemel, Maliye'nin zaten bu yönde bir çalışma içerisinde olduğunu, yapılan tespitler sonrası çok ciddi cezaların da uygulandığının altını çizdi.
GERİYE DÖNÜK VERGİ MÜKELLEFİ YAPILACAKLAR
400 BİN TL'YE KADAR CEZA KAPIDA!
Bundan 5 sene önce Maliye'nin yaptığı bu tarz girişimlerde 50 ile 150 bin TL arasında değişen çok ciddi cezaların çıktığına da dikkat çeken Konu, bugün yıllardır bu tarz bir iş yapan kişileri ise 300 - 400 bin TL'ye kadar çıkabilecek cezaların beklediğini söyledi.
Kişinin kendisinin ya da vekaletle yaptığı satışların da çok rahatlıkla tespit edilebildiğine değinen Konu, bu işi kayıt dışı olarak yapanların çok ciddi cezalar ile karşılaşabileceğini kaydetti.
