Dijital para birimleri, merkez bankalarının gündeminde üst sıralara yerleşti. 100'den fazla ülke kendi parasını piyasaya sürmek için çalışmalarını hızlandırdı. Türkiye de 2020'de başlattığı Dijital Türk Lirası Projesi'nde ikinci faza geçerek önemli mesafe aldı.
Kripto para birimlerinin artan popülerliğine bağlı olarak vergi kaybı yaşamak istemeyen ülkeler, Merkez Bankası Dijital Parası (Central Bank Digital Currency -CBDC) geliştirmeye başladı. CBDC'ler, merkez bankaları tarafından düzenlenen ve ihraç edilen nakit paraların dijital versiyonları olarak tanımlanıyor. Bu yıl itibarıyla 100'den fazla ülke, CBDC araştırmalarına başlamış durumda. Atlantic Council’in verilerine göre, şimdilik sadece 3 ülke kendi dijital parasını kullanıma aldı.
AB 2025'İ GÖSTERDİ
Bu ülkeler; Bahamalar, Jamaika ve Nijerya olurken G20 ülkelerinden de, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 11 ülke pilot aşamaya geçti. Avrupa Merkez Bankası da iki yıllık çalışmanın ardından dijital avro için nihai kullanım zamanını 2025 olarak gösteriyor. Pilot aşamada en çok yol kateden ülke ise halihazırda Çin. Dünyanın en büyük pilot programı Asya devinde uygulanırken, dijital yuan 25 şehirde test ediliyor. Yaklaşık 260 milyon vatandaş dijital cüzdanında yuan bulunduruyor. ABD ise gelişmeleri geriden takip ediyor. Başkanlık seçimi sürecinde, adayların dijital paraya sıcak bakmamaları daha karmaşık hale getirdi.
TÜRKİYE İKİNCİ FAZDA
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) öncülüğünde 2020 yılında başlatılan Dijital Türk Lirası Projesi'nde önemli adımlar atılmaya devam ediyor. 2022 yılının Aralık ayında ilk ödeme işlemi gerçekleştirilirken, 2023 sonunda ise Birinci Faz Değerlendirme Raporu yayımlandı. Birinci fazda akıllı sözleşmelerin geliştirilmesi, kimlik entegrasyonu, dijital cüzdan tasarımı ve siber güvenlik testleri gibi konulara odaklanıldı. 2024 yılıyla başlayan ikinci fazda ise yeni katılımcılarla iş birliği platformunun genişletilmesi hedefleniyor.
İHRACAT İÇİN GÜN SAYIYOR
Finans uzmanları, dijital TL'nin teknik olarak sorunsuz bir şekilde ihraç edilebileceğini ancak benimsenmesi için enflasyonun kontrol altına alınması gerektiğini belirtiyor. Dijital TL'nin vergi sistemindeki kayıt dışılığı azaltma potansiyeline dikkat çekilirken, dijital TL ile geleneksel TL'nin birlikte tedavülde olacağı bir dönem yaşanacağını öngörülüyor.
FİNANS DÜNYASINDA DEĞİŞİM KAÇINILMAZ
Küresel Finans İletişim Ağı’da (SWIFT) dijital para gelişmelerine ayak uyduruyor. SWIFT, farklı ülkelerin Merkez Bankası Dijital Para birimlerini birbirleriyle uyumlu hale getirecek yeni bir platform üzerinde çalışıyor. Bu sayede uluslararası ödemeler daha hızlı, güvenli ve düşük maliyetli hale gelebilir. CBDC'ler, kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye de katkı sunabilir. Uzmanlar, özellikle mahremiyet, güvenlik ve finansal istikrar konularında soru işaretleri bulunduğunu vurgulasalar da dijital paraların finans dünyasında önemli değişimlere yol açacağına kesin gözüyle bakılıyor.
