Suriye’de Baas Rejiminin devrilmesinin ardından geçici hükümet tarafından Bakanlar Kurulu oluşturuldu. Deneyimli Hukukçu Şadi Muhammed El Weysi Adalet Bakanı olarak görevlendirildi. Esed döneminde var olan ama işlevselliğini yitirmiş hukuk sisteminin yeni Suriye’de işlevsel bir hale getirilmesi amaçlanıyor. Bunun içinde Yeni Anayasa oluşturma süreci hızla devam ediyor.
Geçtiğimiz günlerde kapsamlı ve yoğun katılımlı Suriye Milli Mutabakat Kongresi gerçekleşti ve bu kongrede adalet alanında da geçici bir düzenleme yapıldı. Bu düzenlemelerin ayrıntıları hiç şüphesiz mart ayında daha da belirginleşecek.
ESED HESAP VERECEK
Esed hakkında iddianame hazırlanması için en uygun mahkeme Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICC/UCM). Bu mahkeme, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlar gibi konularda bireylerin kişisel sorumluluklarına hükmeden bir mahkeme... Ancak ne Suriye ne de Beşar Esad’ın kaçtığı Rusya UCM’ye taraf... Bu da mahkemenin yargı yetkisini, Suriye konusunda kullanamayacağı anlamına geliyor. Bu durumda yeni kurulacak olan Şam hükümetinin, ülkenin UCM’ye katıldığını ilân etmesi ile Suriye, geriye dönük olarak UCM’nin yargı yetkisine tâbi olma hakkını kullanabilecek.
Soykırımcı katil Esed Rejimi mensuplarınca işlenen cürümlerin müsebbipleri ve kırmızı listede olanlar için gerekli cezai yaptırımlar çok geçmeden uygulamaya konulacaktır ama öte yandan; haklı olarak, halkın yani rejim karşıtlarının intikam ateşi de kolay söneceğe benzemiyor. Lazkiye kentinde 2015 yılında trafikte tartıştığı Alevi bir Tuğgeneral’i öldüren katil Esed’in kuzeni Süleyman Esed, Alevi halk tarafından idam edildi. Süleyman Esed, Tuğgeneral Hassan el Şeyh’i öldürmekten aldığı 20 yıllık hüküm süresinin 5. yılında serbest bırakılmıştı. Şimdi de; “Sednaya Hapishanesi’nin Azrail’i” olarak bilinen şahsın idamı gerçekleşti.
Rejim dönemindeki suçlar ve hukuki işleyişlerle ilgili şu an Suriye’de bir tasnif yapılmakta... Bu tasnifte, suçsuzluğu hukuken ispatlananların beraati, suçlu olanlarınsa yargı süreçlerinin demokratik bir zeminde devamı söz konusu olacak. Bu tasnifin sonuçlanması muhtemelen aylar sürecek fakat yeni Suriye’de demokrasinin; hak, hukuk ve özgürlükleri esas alan bir anlayışla inşası için geçici hükümet çok ciddi çaba sarf ediyor.
HADDAD: SORUMLULUK HİSSEDİYORUM
2023 yılında Adalet Bakan Yardımcılığı görevine atanan Khitam Haddad şimdilik görevine devam ediyor. Haddad ofisinden yaptığı bir açıklamada; Ceza ve hukuk davalarının yeniden ele alınacağını, ancak önceki rejim döneminde işlenen suçlarla ilgili davaların biraz zamana ihtiyacı olduğunu söyledi. Bu konuda kişisel bir sorumluluk hissettiğini de dile getiren Haddad; “Çalışmaların devam etmesi, hakimlerin işlerine dönmesi, mahkemelerin çalışması gerekiyor. Çünkü ben Suriyeli olarak işimin devam etmesini istiyorum, bu zaferin devam etmesini istiyorum. İnsanların korkacak bir şeyi olmasın.” diyerek de adeta yeni Suriye’nin umut dolu yarınlarını işaret etti.
SURİYE HALKI UMUTLU
Şam’ın yukarısındaki dağın tepesinde, gencinden yaşlısına Suriyeliler, soğuk ve temiz kış havasını solurken; rejim güçlerinin on yıldan fazla bir süredir girmelerine izin vermediği bir yerde, artık özgürce nefes alıyor. Yeni Suriye halkları, Esed’in devrilmesinden sonraki süreçte yeniden açılan kafeler ve büfelerde, hem karanlık anılarıyla hem de adaletin ve hesap verebilirliğin rol oynayacağı umut dolu bir geleceğin vaadiyle önlerinde uzanan şehre bakıyor.
Netice itibarıyla; Rafizî-Nusayri Baas Rejimi Suriyeli halkların yakınlarını, hayatlarını, gençliklerini çaldı. Çok can yok oldu, çok can yandı. Öyle ki; devrimden sonra kaçan katil Esed’in izleri Suriye’den bir bir silinirken, Suriye’de aranan hakim güç hiç şüphesiz yalnızca Adalet... Herşey adil ve özgür bir Suriye için...
