Referandum kararı savaşın başlamasından bu yana gelinen en kritik eşik olarak okunmalıdır. Çünkü Ukrayna’da çıkmaza giren Moskova bu durumdan kurtulmak için savaşa yeni bir “format” attı. Bunu “savaşı sıfırlama girişimi” olarak okuyabiliriz.
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başladığı günden beri taraflar sahada somut bir sonuç elde edemediler. Rusya savaşın başlarında Ukrayna topraklarının yüzde 30’luk kısmını ele geçirmişti. Fakat Ukrayna, Batı’nın desteğiyle Rus ordusuna karşı beklenmedik bir direnç göstererek topraklarının bir
kısmını geri aldı. Ukrayna’nın şu anda ele geçirilen yüzde 15’lik topraklarını kontrol altında tutmak için Rus ordusundaki asker sayısının yetersiz olduğu ve ek birliklere ihtiyaç duyduğu ortaya çıktı. Bu nedenle Rusya kısmi seferberlik ilanında bulundu.
Seferberlik ilanının tek sebebi bu değil kuşkusuz. Cephede aktif savaşan personelin uzun süre cephe hattında fiziksel ve mental olarak ayakta kalması zordur. Bu yüzden aktif olarak savaşan mevcut askeri personelin yerine yeni birliklerin ikamesi de gerekmektedir. Bununla birlikte bugüne kadar Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyeti’ndeki birlikler yerel askeri personelden oluşmaktaydı ve Rus ordusu ise sadece kısmı destek veriyordu. Ancak bu bölgelerin Rusya’ya katılması sonrası güvenliği Rus ordusu sağlayacak. Bu yüzden rezerv askerlerin bir kısmının bu bölgelere yerleştirilmesi hedefleniyor. Yaklaşan kış şartlarının cephedeki savaş koşullarını da zorlaştıracağı bilinen bir gerçek. Kış tam etkisini göstermeden Moskova bu bölgelerde tam kontrol sağlamayı amaçlıyor. Bu nedenle de yeterli sayıda ve eğitimli askeri personele gereksinim var.
HALK SEFERBERLİĞE VE REFERANDUMA NASIL BAKIYOR?
Savaşın başladığı ilk günlerde savaşı destekleyenler ve savaş karşıtları olarak Rus halkı ikiye bölünmüştü. O dönemde, Rus halkının en büyük kaygısı ekonomi idi. Fakat savaşın ilerleyen safhasında Kremlin savaş ekonomisini iyi yönetti ve ruble dolar karşısında değer kazandı. Bu sayede Rus halkının hem Putin’e olan güveni hem de Rus ordusunun Ukrayna’da zafer kazanacağına olan inanç artmıştı. Ancak, Putin’in seferberlik ilan etmesi Rus halkında yeniden endişe yarattı. Çünkü halk
Ukrayna savaşının kısa sürede sonuçlanacağı beklentisine kapılmıştı. Savaşın uzaması ve seferberlik ilanı yeniden olumsuz bir havanın esmesine neden oldu. Seferberliğin genişletilmesi Rus erkeklerinin cepheye gönderilmesi anlamına geleceği için Rus gençliği derin bir kaygı yaşıyor.
Rus halkı referandum bölgelerinin Rusya’ya katılımı konusuna ise seferberlik ilanına yönelik olduğu kadar olumsuz bakmıyor. Çünkü Kremlin, referandum bölgelerindeki Rus kökenlilerin Kiev yönetimi tarafından baskıya uğradığı yönünde Rus halkını ikna etmiş gözüküyor.
SAVAŞIN EN KRİTİK EŞİĞİ
Ukrayna’daki Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki Sözde Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetleri ile Rus güçlerinin ele geçirdiği Herson ve Zaporijya bölgelerinde gerçekleştirilen referandumlarda “Rusya’ya bağlanma” kararı çıktı. Sözde Luhansk Halk Cumhuriyeti’ndeki oylamaya katılanların yüzde 98,42’si, Donetsk Halk Cumhuriyeti’ndekilerin yüzde 99,23’ü, Herson bölgesindekilerin yüzde 87,05’i ve Zaporijya’dakilerin ise yüzde 93,11’inin Rusya’ya katılmak için oy kullandığı ifade edildi. ABD, Avrupa ve Ukrayna referandum sonuçlarına sert tepkiler verse de Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitry Medvedev, ilk açıklamasında “Referandumlar sona erdi. Sonuçlar gayet net. Evinize, Rusya’ya hoş geldiniz” dedi. Referandum sonuçlarının Rusya parlamentosunun onayıyla tanınması bekleniyor.
Kremlin’in referandum kararı ilk olarak “savaşı sıfırlama girişimi”dir. Kremlin, Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya yönelik Ukrayna saldırılarını tamamen durdurmayı amaçlamaktadır. Ancak Moskova’nın beklentisinin aksine Ukrayna kendi topraklarını geri almak için saldırılara devam ederse çatışma daha da şiddetlenecektir. Dolayısıyla, referandum sonuçları tarafları daha hızlı diplomasi masasına çekebileceği gibi Batı destekli Ukrayna ile Rusya arasında topyekun bir savaşa da neden olabilir. Bu durumda Rusya’nın seferberliği genişletmesi sürpriz olmayacaktır. Seferberlik kapsamının genişletilmesi demek Rusya’da toplumsal hareketliliğin artması anlamına gelecektir. Çünkü savaş ilk günlerde Rus halkı için ekonomik kaygı iken seferberlik ilanı ve sonrasında seferberliğin kapsamının genişletilmesi ihtimali Rus halkı için ekonomik kaygıların çok ötesinde bir anlam ifade ediyor. Savaşın başlarında Rusya’dan çıkış yapan Rus sayısı ile seferberlik ilanı sonrası ülkeden çıkan Rus sayısı arasındaki büyük fark bunun en önemli kanıtıdır.
Referandum kararı savaşın başlamasından bu yana gelinen en kritik eşik olarak okunmalıdır. Çünkü Ukrayna’da çıkmaza giren Moskova bu durumdan kurtulmak için savaşa yeni bir “format” attı. Ayrıca referandum kararı “bir başka Kırım senaryosu”dur. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin de açıkladığı gibi referandumlar Kırım’ın ilhak edilmesi sürecine benziyor.
MOSKOVA SAVAŞI SONLANDIRIR MI?
Referandum bölgelerinin Rusya’ya katılımı ve seferberlik ilanı Putin’in diplomasiyi ikinci plana iterek “sert güç” opsiyonunu kullanacağı sonucunu ortaya çıkardı. Bu durum tarafları masaya oturtmak için ortaya konulan çabaları sekteye uğratabilir. Çünkü topraklarını kaybeden Vladimir Zelenski’nin ve Kiev’e destek veren Batı başkentlerinin bu referandum sonuçlarını kabul etmesi çok kolay görünmüyor.
Diğer taraftan Moskova ise üzerindeki “başarısızlık imajı”nı ortadan kaldırmak istiyor. Hem kendi halkını hem de uluslararası toplumu ikna etmek için somut sonuçlara ihtiyacı var. Eğer referandum sonuçları hem Ukrayna hem de Batı tarafından tanınırsa bu Moskova için somut bir başarı olacaktır. Moskova’yı savaşı durdurmaya ikna etmek de ancak bu şekilde mümkün olabilir.
