Sünni kartı ters tepti

IŞİD'in Enbar eyaletinin başkenti Ramadi'yi tümüyle ele geçirmesi, ABD ve koalisyon güçerinin Musul'u alma planına ağır darbe indirdi. Amerikan basınının resmi yetkililere dayandırdığı haberler, bölgedeki yerel kaynakların “Sünniler IŞİD'e karşı savaşmayı kabul etmiyor” şeklindeki açıklamalarını doğruluyor.

Irak Başbakanı Haydar İbadi'nin bu nedenle askeri stratejisinde artık Sünnileri düşünmediğini belirten Amerikalı yetkililer, New York Times gazetesine yatıkları açıklamada, “İbadi'nin Sünni ve Şii mezheplerden askerler içeren, disiplinli bir Irak ordusu oluşturma hedefi suya düştü” dedi. Iraklı uzman İhsan el Şammari de, “Başkomutan (İbadi) hesap hatası yaptı. Köktenci gruplarla savaşırken uluslararası ya da bölgesel güçleri dengeleme arayışına girişemezsiniz. Önemli olan eldekini kaybetmemektir” diye konuştu.

İbadi'ni şehri kurtarmak için Sünni liderliğindeki kuvvetleri tanzim etme başarısızlığı eski Başbakan Nuri Maliki zamanında başlayan Sünni mağduriyetini derinleştirdi. Diyala kentinde yaşayan emekli Subhi el-Haliyani, “İbadi de Maliki gibi bir yalancı, Sünnileri silahlandırmayacak, bunun yerine onları daha çok zayıflatacak” ifadelerini kullandı. Diyala da sağlık görevlisi Bilal el-Dulaymi de “Sünniler IŞİD'in mahkumları, günde 10 kişiyi infaz ediyorlar, Sünnilerin geleceği can yakıcı” açıklamasını yaptı.

Irak hükümetinin Sünni güçleri IŞİD'e karşı savaşmaya teşvik çalışmalarının gönülsüz yürütüldüğü belirtilirken Pazartesi günü için planlanan, Enbar'ın Habbaniya kasabasında Sünni savaşçılara Amerikan silahlarının teslim edileceği tören Ramadi'deki kriz gerekçesiyle ertelendi. ABD'nin Irak hükümetine verdiği silahlardan sadece Şii milislerin yararlanabildiği belirtiliyor. Sünni liderler, Irak hükümetinin ABD'nin tedarik ettiği silahları savaş için gerekli olan Sünni güçler yerine Şii milislere dağıtması Sünnilerdeki güvensizliği artırdığını savunuyor.

Sünnileri silahlandırmakta isteksiz davranan Bağdat yönetimi, silahlı Şii milis sayısını artırmak için harekete geçti. Ramadi'nin IŞİD'in eline geçmesi üzerine Irak hükümeti bölgeye milis gücü sevketse de Ramadi'nin geri alınması için daha çok askere ihtiyaç olduğu gerekçesiyle IŞİD'le mücadele etmek isteyen Şii gönüllüleri orduya katılmaya çağırdı. Erbil merkezli Rudaw gazetesinin haberine göre milis güçleri ağırlıklı olarak Bağdat'ta bulunuyor. 60 bine yakın Şii milis Bağdat'tayken milislerin sadece yüzde 5'i Ramadi'ye gönderildi.

ABD'de şahin Cumhuriyetçi Senatör John McCain, “Obama'nın Ortadoğu politikalarındaki hatalar, bölgede inisiyatifin ABD ve müttefiklerinin elinden çıkıp İran'a geçmesine yol açtı. Irak, Suriye, Lübnan ve Yemen'deki durum, şu anda İran'ın kontrolünde” dedi.

Irak Parlamentosu Güvenlik Komisyonu üyesi Niyazi Mimaroğlu, Suriye'den Ramadi'ye yüzlerce IŞİD militanının geçtiğini, koalisyon ülkelerinin buna müdahale etmediğini söyledi. Mimaroğlu, “Irak Parlamentosu'nun 2 Mayıs'ta ABD'nin Kürtleri ve Sünnileri silahlandırma önerisini reddetmesinden bir gün sonra yüzlerce militanı, Suriye'den çatışmaların devam ettiği Ramadi'ye geçti. “Bu geçişler, Irak hükümeti ve koalisyon ülkeleri tarafından tespit edildi. Ancak koalisyon güçleri, IŞİD'e herhangi bir müdahalede bulunmadı” dedi. Mimaroğlu, şunları ileri sürdü: “Kerkük'te 12. Tümen Komutanı olarak görev yapan Muhammet Halaf, bölgenin büyük kısmını IŞİD'e peşkeş çekmesine rağmen adeta ödüllendirilerek Enbar komutanlığına atandı. Komutan Halaf, bu kez Enbar'ı terk ederek IŞİD'e sattı."

Ramadi'den kaçan Sünni siviller Bağdat sınırına dayandı. BM'ye göre iç göç 2006 ve 2007 yıllarında had safhasındaki mezhep çatışmalarından bu yana görülmemiş bir seviyeye çıktı. Yaklaşık 3 milyon Iraklı yerinden oldu . BM verilerine göre yerlerinden olan Iraklıların % 85'ini Sünniler oluşturuyor. Ramadi'den kaçan siviller Bağdat'ta yabancı muamelesi görürken çoğunun girişine izin verilmiyor. Birkaç hafta önce Bağdat'ta gerçekleşen bombalı saldırılardan hükümet yetkilileri Ramadi'den gelen insanları suçlamıştı. Kente girişlerine izin verilen bazı Sünnilerin ise kimliklerine el konuluyor.