İngiltere ve Rusya arasında eski Rus ajan Skripal'in zehirlenmesiyle başlayan kriz gittikçe derinleşiyor. İngiltere'nin 23 Rus diplomatı sınır dışı etmesiyle alevlenen kaos ortamı ABD'nin ve AB üyesi ülkelerin de dahil olmasıyla daha da büyük bir hal aldı. Peki bu krizin perde arkasında ne var? Skripal neden bu kadar önemli?
Her şey, 4 Mart 2018 Pazar günü İngiltere’nin güney batısındaki Salisbury kentinde eski bir ajanın zehirlenmesiyle başladı.
Zehirlenen ajan, Sergey Skripal'di. Yani eski bir Rus ajanı. Çifte ajan Sergey Skripal'in, sinir sistemi üzerinde etkili ve askeri nitelikte Rus yapımı bir kimyasal madde ile zehirlendiği iddiası, İngiltere ile Rusya arasındaki ilişkileri koparma noktasına taşıdı.
- İngiliz hükümeti, Skripal'in zehirlenmesinden Rusya'yı sorumlu tuttu ve 23 Rus diplomatı sınırdışı edeceğini açıkladı.
Skripal’in 1990’lı yıllardan itibaren bilgi sızdırdığı İngiliz dış istihbarat servisi MI6’ya, Rusya’nın Avrupa’daki casuslarının kimliklerini ifşa ettiği öne sürülmüştü.
Casus takasında yer almış
Skripal 2010 yılında dönemin Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev tarafından affedilmiş ve daha sonra Rusya ile ABD arasında Avusturya'nın başkenti Viyana'da gerçekleşen casus takasında yer almıştı.
- Skripal’in İngiltere’ye geçerek “emekliler” kenti olarak bilinen Salisbury’de düşük profilli bir yaşam sürdüğü, kızı Yulia ile birlikte zehirlenme şüphesiyle hastaneye kaldırılması ile yıllar sonra ortaya çıkmış oldu.
Salisbury’deki bir hastanede tedavileri süren baba-kızın sağlık durumunun ciddiyetini koruduğu ancak istikrarlı olduğu belirtiliyor. Olaya müdahale ederken zehirden etkilenen polis memuru Nick Bailey’in durumunun ise Skripal ve kızına kıyasla daha iyi olduğu ifade ediliyor.
Benzer bir olay: Litvinenko'nun ölümü
Skripal’in geçmişini dikkate alan İngiliz polisi, olaya ilk andan itibaren suikast girişimi değerlendirmesiyle yaklaştı. Bunda, 2006 yılında bir diğer eski Rus istihbarat görevlisi Aleksandr Litvinenko’nun Londra’da çayına karıştırılan radyoaktif bir madde ile zehirlenerek öldürülmesi tecrübesi rol oynadı.
Yaklaşık 10 yıl süren Litvinenko soruşturmasının sonunda, olayın Rus devletinin muhtemel onayı ile 2 Rus vatandaşı tarafından gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e karşı açıktan muhalefet eden Litvinenko’nun ölümü, ilk günden itibaren Rusya ile ilişkilendirilmiş ancak somut bir kanıt bulunamamıştı. Bununla birlikte, İngiltere Rusya’ya karşı bazı yaptırımları devreye sokmuştu.
May’den Rusya’ya mühlet verdi, süre doldu
İki ülke, İngiltere Başbakanı Theresa May’in parlamentoda yaptığı konuşmada Skripal olayında eldeki kanıtların Rusya’yı işaret ettiğini söylemesi ve Rusya’ya konuyla ilgili açıklama yapması için 2 gün mühlet tanıması ile Litvinenko olayı ile benzer bir noktaya sürüklendi.
'Novichok' olayı başka bir boyuta taşıdı: 10 kat daha öldürücü
May, Skripal ile kızının zehirlenmesinde Rusya tarafından imal edildiği ileri sürülen, askeri nitelikte ve sinir sistemi üzerinde etkili bir kimyasal maddenin kullanıldığının kesinlik kazandığını açıkladı. May, söz konusu maddenin "Novichok" adı verilen kimyasal madde grubuna dahil olduğunu iddia etti.
"Novichok” grubu kimyasalların Sovyetler Birliği tarafından 1970’ler ve 1980’lerde yürütülen araştırmalarda geliştirildiği ve benzerlerinden 10 kat daha öldürücü nitelikte olduğu iddia ediliyor.
- İngiliz başbakan, tatmin edici bir yanıt alamamaları durumunda Rusya’ya karşı bir dizi yaptırım uygulamaya hazırlandıkları uyarısını yapmıştı. Ardından Rus diplomatları sınırdışı etme kararı aldı. Daha sonra pek çok AB ülkesinden ve ABD'den İngilizlere destek geldi. ABD 60, diğer ülkeler ise belli sayılarda diplomatları sınırdışı etme kararı aldı.
Yaptırım seçenekleri ise şöyle:
-İngiltere’de mal varlığı bulunan Rus zenginlere getirilebilecek kısıtlamalar
-Rusya’da yapılacak 2018 Dünya Kupası’na İngiliz yetkililerin katılmaması
-Russia Today televizyonunun İngiltere'de kapatılması
-Rusya’daki devlet kurumlarına karşı siber saldırı
