2024 Nobel Barış Ödülü'nü dünyanın "nükleer silahlardan arındırılması" alanındaki çalışmalarından dolayı Japon kuruluş Nihon Hidankyo kazandı. Japon STK'nın eş başkanı aynı zamanda Hiroşima'dan kurtulanlardan biri olan Toshiyuki Mimaki, ödülün verilmesinin ardından yaptığı açıklamada, “Ödülü Gazze'de çalışan insanlar almalıydı. Gazze'de kanlar içindeki çocuklar ebeveynleri tarafından taşınıyor. Tıpkı 80 yıl önce Japonya'da olduğu gibi” dedi.
Norveç'in başkenti Oslo'daki Norveç Nobel Enstitüsünde yapılan basın toplantısında, 2024 Nobel Barış Ödülü'nün sahibi açıklandı.
Nihon Hidankyo üyelerinin, atom bombaları saldırılarının ardından nükleer silah kullanımının yıkıcı insani sonuçları hakkında farkındalık yaratmak için yorulmak bilmeden çalıştığı belirtilen açıklamada, zamanla nükleer silah kullanımını ahlaki açıdan kabul edilemez olduğunu vurgulayan güçlü bir uluslararası norm geliştiği, bu normun da "nükleer tabu" olarak bilinir hale geldiği aktarıldı.
Açıklamada, Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarından sağ kurtulan "Hibakuşa"nın tanıklığının bu anlamda benzersiz olduğu kaydedildi.
Bu tanıkların kendi deneyimlerine dayanan eğitim kampanyaları oluşturduğu ve nükleer silahların yayılmasına ve kullanılmasına karşı uyarılarda bulunduğu kaydedilen açıklamada, bu kişilerin dünya genelinde nükleer silahlara karşı yaygın bir muhalefetin oluşmasına ve pekişmesine yardımcı oldukları vurgulandı.
Süregelen savaş ve çatışmalarda nükleer silahların kullanılmasına yönelik tehditlerin yapıldığı vurgulanan açıklamada, ödülün, nükleer silahların ne kadar yıkıcı olabileceğini hatırlatmak için dünyanın bu silahlardan arındırılmasını amaç edinmiş bu kuruluşa verildiği aktarıldı.
- 2023 Nobel Barış Ödülü'nü, İran'da "baskı altındaki kadınlar için gösterdiği mücadele dolayısıyla" cezaevindeki İranlı aktivist Nergis Muhammedi almıştı.
Açıklamada, komitenin bu yılki ödülü Nihon Hidankyo'ya vererek, yaşadıkları acı dolu deneyimleri barışı korumak için kullanmayı seçen ve nükleer silahların olmadığı bir dünya için çalışanları onurlandırmayı hedeflediği bildirildi.
Guterres: Nükleer silahlar insanlık için tehdit teşkil etmeye devam ediyor
- BM Sözcü Yardımcısı Farhan Haq ise günlük basın toplantısında BM'nin temel amaçlarından birinin çatışmalarda nükleer silahların kullanılmasını engellemek olduğunu dile getirdi. Nükleer silahların insanlık tarihindeki en yıkıcı silahlar olduğunu kaydeden Haq, bu nedenle bu silahların kullanımının engellenmeye çalışıldığını söyledi.
Mimaki: Gazze'de çocuklar kanlar içinde
Nükleer silahların barış getirdiği fikrinin "yanılgı oluşturduğunu" kaydeden Mimaki, şöyle konuştu:
- "Nükleer silahlar sayesinde dünyanın barışı koruduğu söylendi ancak nükleer silahlar teröristler tarafından kullanılabilir. Örneğin, Rusya bunları Ukrayna'ya, İsrail Gazze'ye karşı kullanırsa, iş burada bitmez. Politikacılar bunları bilmeli."
'Gerçekten yalan gibi görünüyor'
Ulusal basına konuşan Mimaki, şaşkınlık içerisinde olduklarını belirterek "Gerçekten yalan gibi görünüyor. Sağlık durumlarımız iyiyken ödülü aldığımız için mutluyum" diye konuştu.
- Rusya-Ukrayna krizinin oluşturduğu "nükleer tehditten" söz eden Mimaki, "BM, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya çağrısında bulunmada öncülük etmeli" ifadesini kullandı.
Japonya Başbakanı Şigeru: Son derece anlamlı
Japonya Başbakanı İşiba Şigeru, Laos'ta katıldığı Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Zirvesi marjında, kuruluşun ödüle layık görülmesi yönelik değerlendirmede bulundu.
Nihon Hidankyo 68 yıldır faaliyette
Kuruluş, ülkesi Japonya'da ulusal düzeyde "Japonya Atom ve Hidrojen Bombası Kurbanları Derneği Konseyi" (Nihon Hidankyo) ismiyle faaliyet gösteriyor. AA muhabiri, Japon kuruluşun tarihçesini ve faaliyetlerini derledi.
Hiroşima ve Nagazaki'ye Ağustos 1945'te atılan atom bombalarından 11 yıl sonra, 1956'da kurulan kuruluşun merkezi, başkent Tokyo'nun Şiba Daimon bölgesinde yer alıyor.
Kuruluş, Japonya'da, bombalardan sağ kurtulanlar tarafından ülke genelinde birçok eyalette oluşturulan ulusal düzeyde "atom bombası mağdurları örgütü" olarak tanınıyor.
68 yıldır nükleer silahların kaldırılması için hem ülke içinde hem denizi aşırı çağrıda bulunan kuruluş, "artık hibakuşa olmasın" perspektifiyle kampanya yürütmeyi sürdürüyor.
Ülkede "şadan houjin" (anonim dernek) statüsünde faaliyet gösteren kuruluş, bomba mağdurlarının uğradığı zararın araştırılması ve mağdurlara yönelik yasal tazminat süreçlerini takip ediyor.
Eylem, sergi, konferans, danışmanlık, çevrim içi müze
Sağ kurtulanlara danışmanlık hizmeti veren kuruluş, "nükleer silahsızlanma" amacıyla Birleşmiş Milletler (BM) dahil hükümetler düzeyinde eylem talebinde bulunuyor.
Bünyesinde bulunan "Japonya Hidankyo Danışma Merkezi" bombadan sağ kurtulan ve ülke genelinde farklı eyaletlerde yaşayan hibakuşalara, danışma hizmeti sunuyor.
Bomba gerçeklerinin anlatılmasının yurt içi ve yurt dışında yaygınlaştırılmasını hedefleyen kuruluş, nükleer silahların imhası ve bu silahların ortadan kaldırılmasına ilişkin uluslararası konferanslar tertip ediyor.
- "Nükleersizleşmeyi" kapsayan yasaların yürürlüğe girmesi ve anlaşmaların imzalanmasına yönelik propaganda yürüten kuruluşun, faaliyetlerini tanıttığı "Hidankyo Şimbun" isminde aylık bülteni bulunuyor.
"Atom Bombası ve İnsanlık" başlığıyla çevrim içi ortamda "Halen dünyada", "O gün o saat", "Acı ve öfke", "Savaş ve yaşa" başlıklı internet galerileri, Hiroşima ve Nagazaki'de o dönem yaşanan acıları gösteriyor.
Bomba atılması sonrası Japon şehirlerinde çocuklar, kadınlar ve yaşlılar dahil toplumun farklı kesimlerinin yaşadığı acılar, arşiv fotoğraflarıyla internet ortamında dünyaya açılıyor.
Kuruluş, TPNW müzakerelerinde yaklaşık 3 milyon imza toplamıştı
Soğuk Savaş dönemi BM'de "silahsızlanma" temalı kurullara heyetler gönderen kuruluş, BM dahil dünyanın birçok bölgesinde bombalara ilişkin fotoğraf sergileri düzenledi.
Atom bombalarının 60. yıl dönümü olan 2005'teki Nobel Barış Ödülü töreninde, kuruluşun "nükleer silahların ortadan kaldırılması için uzun yıllardır çalıştığı" vurgulanmıştı.
Nükleer silahların geliştirilmesini ve bulundurulmasını hukuken yasaklayan Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması'nı (TPNW) müzakerelerinde, kuruluş ilk aşamada yaklaşık 3 milyon imza toplamıştı.
Tüm ülkeleri TPNW'ye katılmaya davet eden "Hibakuşa Uluslararası İmzası" yaklaşık 13,7 milyon imzayla BM'ye sunulmuştu.
Kuruluş temsilcileri, dünya genelinde "nükleer silahların kaldırılması" temalı birçok ülkede düzenlenen konferanslara katılıyor.
Yaşlılık nedeniyle 'yönetici halefleri' bulunamıyor
Kuruluş, son yıllarda Kovid-19 etkisi ve hibakuşaların yaşlanması nedeniyle atom bombası deneyimini aktaran etkinlikleri iptal etmek veya azaltmak zorunda kaldı.
1945'te atılan bombaların üzerinden geçen yaklaşık 80 yılın gölgesi ise "Nihon Hidankyo" üzerinde hissediliyor. Kuruluşun Japonya geneli bazı eyaletlerinde, yaşlılık nedeniyle "yönetici halefleri" bulunamıyor. Dolayısıyla bazı eyaletlerde kapatılma riski taşıyan kuruluş, yakın vadede birçok eyalette şube kapatma riskiyle karşı karşıya.
Ödül, 50 yıl sonra ilk kez Japon kişi ya da kuruluşa verildi
- Japonya'da Nobel Barış Ödülü'ne en son 1974'te, 1964-72'de Japonya Başbakanlığı yapan Sato Eisaku layık görülmüştü.
Komite o dönem, "Pasifik kıyısındaki koşulların istikrara kavuşturulmasına yaptığı katkı ve 1970'de Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'nın imzalanması dolayısıyla" ödülü Sato'ya vermişti.
Sato, "Japonya topraklarında nükleer silah bulundurmama, üretmeme ve nükleer silahların kullanılmasına izin vermeme" kaidelerini kapsayan "nükleer karşıtı ilkeleri" açıklamıştı.
Ödül aynı yıl "dünya çapında insan haklarını güvence altına alma ve geliştirme çabaları dolayısıyla" 1948-1951 dönemi İrlanda Dışişleri Bakanı Sean MacBride'a da verilmişti.
ABD'nin Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası atmasının 79. yılı
ABD, 6 Ağustos 1945'te Hiroşima'ya tarihin ilk atom bombasını atmış, kentin yüzde 90'ı yıkılmış, ilk anda 80 bin kişi yaşamını yitirmişti. Üç gün sonra da Nagazaki'ye atom bombası atılmış, burada da en az 40 bin kişinin ilk anda öldüğü belirtilmişti.
Atom bombasının sonraki etkileriyle de büyük çoğunluğu sivil olmak üzere yaklaşık 110 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. İzleyen aylar ve senelerde radyasyona bağlı hastalıklardan bölgede ölümler devam etmişti.
Nobel Ödülleri hakkında
İsveçli Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900'de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.
Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor.
Bunlara ek olarak, Nobel Ekonomi Ödülü, 1968'de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel'in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla, ilk kez 1969'da verildi.
Nobel Ödülleri, her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor.
Öte yandan ödüllerin 1901'deki başlangıcından bu yana verilmediği birkaç yıl oldu. Toplamda 49 defa yapılan ödül iptallerinin çoğu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti.
- Ödül törenleri, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021'de de yapılamamıştı.
