Nijerya'da hapisteki Şii lider için gösteriler şiddete dönüştü

Nijerya'da son günlerde güvenlik güçleriyle Nijerya İslami Hareketi (IMN) üyeleri arasında yaşanan gerginlik yerini çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesine neden olan çatışmalara bıraktı.

Ev hapsinde bulunan 66 yaşındaki Şii lider İbrahim Zakzaki'nin sağlık durumunun kötüye gittiğini ve zehirlendiğini öne süren IMN üyeleri, liderlerinin serbest bırakılmasını istiyor.

Başkent Abuja'da düzenledikleri gösterilerde IMN üyelerinin yolları kapatarak kamu mallarına zarar vermesi ve buna karşılık polisin sert müdahalesi birçok kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Uzmanlar ise gerekli adımların atılmaması durumunda IMN'nin ülke için ciddi bir güvenlik krizi oluşturabileceği uyarısında bulunuyor.

Nijerya FCT Eğitim Fakültesi İslami Araştırmalar Bölümü Başkanı Dr. Umar İbrahim Ahmet, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Bugün Nijerya'daki Şii gösteriler şiddet eylemine dönüşmeye başladı ve hükümet gereken önlemleri almazsa durum daha da kötüleşecek." dedi.

Afrika'nın en kalabalık Şii nüfusu Nijerya'da

200 milyona yaklaşan nüfusuyla Afrika'nın en kalabalık ülkesi Nijerya'da 3 ila 5 milyon arasında Şii olduğu tahmin ediliyor. Bu oranla Nijerya, Afrika'nın en kalabalık Şii nüfusunu topraklarında barındırıyor.

Dr. Ahmet'e göre, son zamanlarda sokak gösterileriyle kamuoyunun ilgisini çekmeye çalışan IMN hareketi, Nijerya'daki Müslüman Kardeşler örgütünden dönüşerek, 1980'li yıllardan itibaren güç kazanmaya başladı.

IMN'nin İran'da etkin olan İmamiyye Şiiliği inancını takip ettiğini belirten Ahmet, "Bu grup, Zakzaki'nin eğitim gördüğü Nijerya'nın en büyük üniversitelerinden Zaria'daki Ahmadu Bello Üniversitesinde (ABU) kuruldu. O dönemde öğrencilerin çoğu, İsrail'in Filistinli Müslümanlara yaptığı baskılara karşı çıkmak için bu gruba katıldı." dedi.

İran devriminden etkilenen Zakzaki'nin Nijerya'nın da İslam devleti olması istediğini belirten Ahmet, 1999-2007 arasında dönemin Nijerya Devlet Başkanı Olusegun Obasanjo'nun buna karşı çıkarak kendisini uyardığını dile getirdi.

Nijerya'da Şiilik 1990'dan itibaren güçlendi

IMN'ye ilk katılanlar aslında Sünni olduğunun altını çizen Dr. Ahmet, "İlk defa 1992'de İran'a giden Şeyh Zakzaki, 12 imamı öğrendi. Gana'daki Şiilerle bağlantı kurdu. O andan itibaren IMN üyeleri Şiiliğe geçmeye başladı ve bunlara karşı çıkanlar ise zamanla IMN'den ayrıldı." dedi.

Dr. Ahmet, Şeyh İbrahim Zakzaki'nin Nijerya'daki Şiilerin lideri konumunda olduğunu belirtti.

IMN'nin İran'la bağlantılarının çok açık olduğuna vurgu yapan Dr. Ahmet, "Zakzaki destekçilerinden en az 3 bin Nijeryalı İran'da eğitim alıyor. Eskiden IMN olarak bir şey yapmak istediklerinde fon bulmak çok zordu ama artık birçok merkez kurdular ve bu fonların İran'dan geldiğini düşünüyorum. Ayrıca burada yaptıkları gösterilerde İran bayrağı kullanmaları, Zakzaki'nin sağlık durumu nedeniyle İran'ın açıklama yapması bu bağlantının göstergesi." şeklinde konuştu.

"Zakzaki zehirlendi"

IMN'nin üst düzey isimlerinden Abdullah Muhammed Musa ise Zakzaki'nin zehirlendiğini öne sürdü.

Musa, "Bazı doktorlar, Zakzaki'nin durumunun çok kötü olduğuna ilişkin raporlar hazırladı. Raporlarda Zakzaki'nin kanında zehir olduğu tespit edildi ancak hükümet bir açıklama yapmadı." dedi.

Musa ayrıca
"IMN içerisinde farklı ve mezhebi gruplar var. Hristiyanlar bile bizi destekliyor ama grubun kurucusunun Şii olması sebebiyle IMN'nin çoğunluğu Şiidir."
dedi.

Şiiliğin Nijerya'da Zakzaki ile güçlendiğinin altını çizen Musa, Kerbela ve Kudüs günlerinde yürüyüş düzenlediklerini ancak çok fazla gündem olmadıklarını aktararak 2015'teki olaylardan sonra sürecin değiştiğini sözlerine ekledi.

İran Dışişleri Zakzaki'nin tedavi olmasını istedi

Zakzaki'nin oğlu Muhammed Zakzaki'nin, ay başında babasının kanında yüksek miktarda zehirli toksik madde olduğunu iddia etmesi başkent Abuja'da şiddet olaylarına dönüşen gösterilerin başlamasına neden oldu.

Gösterilerde, güvenlik güçlerine göre 6, Zakzaki destekçilerine göre ise 17 kişi öldü.

İran Dışişleri Bakanlığı da Zakzaki'nin sağlık durumuyla ilgili açıklama yaparak, bir an önce tedavi edilmesi çağrısı yaptı.

Gerginlik 2014'te başladı

IMN ile Nijerya ordusu arasındaki gerginlik 2014'te Kudüs yürüyüşüyle başladı. Zaria'da Kudüs yürüyüşüne güvenlik güçlerinin müdahalesi sonrası aralarında Zakzaki'nin üç oğlu dahil 35 kişi öldü.

Şiilerin 2015'te General Tukur Buratai'nin konvoyunun geçişini engellemesi üzerine Zaria'da olaylar yeniden alevlendi. Zakzaki ve destekçilerinin hedef alındığı operasyonda orduya göre 7, İnsan Hakları İzleme Örgütü ise 300'den fazla kişi öldü. IMN de en az 700 üyesinin öldürüldüğünü öne sürdü. Olaylarda Zakzaki'nin üç oğlu daha hayatını kaybederken Zakzaki ve eşi gözaltına alındı.

Abuja Federal Yüksek Mahkemesi, 2016'da Nijeryalı Şii lider Zakzaki ve eşinin gözaltında tutulmasının yasalara aykırı olduğunu belirterek, serbest bırakılmasına hükmetti ancak Şii lider halen ev hapsinde tutuluyor.

Temsilciler Meclisinde muhalefetin önde gelen isimlerinden Ndudi Elumelu de 10 Temmuz'da Zakzaki'nin serbest bırakılması çağrısı yapmıştı.