'Suriye' konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi'nin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ve İran Cumhurbaşkanı Ruhani'nin yaptığı ortak açıklamada liderler terör koridoruna izin verilmeyeceği mesajını verdi.
'Suriye' konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi'nin ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani açıklama yaptı.
3 lider de Suriye'deki terör koridoruna izin verilmeyeceği konusunda mutabık kalındığını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın konuşmaları:
Erdoğan, konuşmasının başında Putin'e ev sahipliği ve misafirperverliği için teşekkür etti.
Ruhani nezdinde tüm İran halkına dünkü saldırıdan dolayı taziyelerini ileten Erdoğan, hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yaralılara acil şifalar diledi.
"34 yıldır terörle mücadele eden, on binlerce vatandaşını PKK terörüne kurban veren bir ülke olarak İranlı kardeşlerimizin acısını çok iyi anlıyoruz." ifadesini kullanan Erdoğan, kim ve ne adına yapılırsa yapılsın terörün sonunun hezimet olduğunu söyledi.
Erdoğan, gerek Türkiye'yi gerekse İran'ı hedef alan terör örgütlerinin önünde sonunda kaybetmeye mahkum olduklarını vurguladı.
Bugün gerçekten verimli, başarılı, samimi görüşmeler gerçekleştirdiklerini dile getiren Erdoğan, Suriye'de barış ve istikrar ortamının tesisi yönünde yürütülen ortak çalışmaları gözden geçirdiklerini, çatışmaların sona erdirilmesi amacıyla birlikte atılabilecek adımları istişare ettiklerini bildirdi.
İdlib başta olmak üzere Suriye'de ateşkesin sağlanmasının da ana gündem maddelerinden birisi olduğuna işaret eden Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Sayın Trump'ın aldığı karar gerçekleşmesi halinde son derece önemlidir"
Görüşmede ABD'nin Suriye'den çekilme kararını da değerlendirdiklerine değinen Erdoğan, şöyle konuştu:
"Denizi geçmişken şimdi derede boğulamayız"
Görüşmede siyasi süreçte gelinen nokta ve neler yapılabileceği konularının da ele alındığını dile getiren Erdoğan, "BM ile koordinasyon halinde muteber ve dengeli bir komitenin en kısa sürede faaliyete geçmesini arzu ediyoruz." dedi
Bugüne kadar üç garantör ülke olarak siyasi çözüm yolunda gerçekten ciddi mesafeler aldıklarını vurgulayan Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı Harekatı bölgelerine bugüne kadar 310 bin Suriyelinin bu şekilde geri döndüğüne dikkati çeken Erdoğan, hastaneden, okullara, altyapı çalışmalarına kadar söz konusu bölgelerde adımların atıldığına işaret etti.
"Uluslararası toplumun da elini taşın altına koymasını bekliyoruz"
"Bu insanlar ülkemizin güvenli hale getirdiği alanlarda artık terör korkusu duymadan kendi vatanlarında özgür bir şekilde hayatlarını sürdürüyorlar." diyen Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
Zirve toplantılarının devam ettirilmesi konusunda da Putin ve Ruhani ile mutabık olduklarının altını çizen Erdoğan, "Bu vesileyle bir sonraki zirve toplantımıza önümüzdeki aylarda Türkiye'de ev sahipliği yapma arzumuzu da kendileriyle paylaştım." diye konuştu.
Sanatoryum Rus'da, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'nin katılımıyla yapılan "Suriye" konulu Türkiye-Rusya-İran Üçlü Zirvesi'nin ardından ortak basın toplantısı düzenlendi.
Liderlerin gazetecilerin sorularını da yanıtladığı basın toplantısında, zirvede İdlib'in geleceğinin ne olacağı ve toplantıda bu konuya ilişkin nelerin konuşulduğuna ilişkin bir soru üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye meselesinin birkaç başlık altında ele alınması gerektiğini söyledi.
Türkiye'nin Suriye ile 910 kilometre sınırı bulunduğunu hatırlatan Erdoğan, Suriye'nin kuzeyinde bir terör koridoru oluşturulmaya çalışıldığını, bu terör koridorunu yıkmak ve ortadan kaldırmanın kendilerinin birinci görevi olduğunu, çünkü bölgeden sürekli Türkiye'nin güvenliğini tehdit eden bir durumun söz konusu olduğunu dile getirdi.
Bir gazetecinin Suriye'den çekilme kararı alan ABD'nin ülkenin kuzey doğusunda gözlemci misyonu başlatılması seçeneğini NATO müttefikleriyle görüştüğünü açıkladığını hatırlatarak, liderlerin görüşlerini sorması üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, şunları kaydetti:
"NATO üyesi ülke olarak Türkiye, burada Amerika Birleşik Devletleri'nin bu geri çekilme ifadeleri Sayın Trump'a ait fakat Sayın Trump'ın mesai arkadaşlarının aynı düşünceleri, aynı görüşleri maalesef paylaşmadığını görüyoruz. Eğer bu kararlı bir adımsa ve söylendiği andan itibaren bu adım atılmış olsa herhalde şu anda çok daha farklı bir mesafe alınma durumu olurdu.
Şimdi ise nisan konuşuluyor, mayıs konuşuluyor. Ne olacağı şu anda meçhul, bilinmiyor. Bu konuyla ilgili olarak da atılacak adımların Astana Süreci'ndeki üçlü ülkeler olarak bunun da tabi ki takipçisiyiz. Bizim derdimiz Suriye'nin toprak bütünlüğünün sağlanmasıdır ama bir an önce Münbiç'in terör örgütlerinden boşaltılmasıdır. Aynı şekilde İdlib'de terör örgütlerine oyun sahası bırakılmamalıdır. Böylece bu toprakların sahibi Suriye'nin halkıdır. Suriye halkına buraların teslim edilmesidir."
"Beklediğimiz hız henüz yok"
Cumhurbaşkanı Erdoğan, yabancı bir gazetecinin "Anayasa Komitesi" oluşturulması ve Suriyeli mültecilerin durumuna ilişkin sorusu üzerine, şöyle konuştu:
"Özellikle Anayasa Komitesi konusundaki çalışmalarda tabii beklediğimiz hız henüz yok. Fakat son zamanlarda malum Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Suriye'deki temsilcisinin bir çalışması, gayreti var. Temenni ediyorum bir an önce bu komite oluşsun ki Suriye halkı kendi geleceğini, kendi iradesiyle teyit etme, tespit etme kararını verebilsin. Bizler şu anda üçlü Astana sürecindeki paydaşlar olarak bütün hesabımız, derdimiz Cenevre'ye bir alternatif değildir, böyle bir derdimiz yok ama işlemeyen bir Cenevre sürecine karşı işleyen bir Astana sürecini ortaya koymaktır. Bunun çalışmasını şu ana kadar yaptık, yapıyoruz ve yapmaya da devam edeceğiz ve dördüncüsünü yapmış olduğumuz Soçi Zirvesi'nin beşincisini de Türkiye'de yapacağız ve öylece ikinci tur adımı atmış oluyoruz."
"Bütçemizden yaptığımız harcama 35 milyar doları bulmuştur"
İnsani yardım konusunda Suriye'ye beklenen yardımların gelmediğine de işaret eden Erdoğan, Avrupa Birliği'nin (AB) 3 artı 3 milyar Avro sözü verdiğini fakat sadece 1 milyar 750 milyon Avro'nun gönderildiğini hatırlattı.
Birleşmiş Milletler Göç Mülteciler Komiserliğinden de şu ana kadar 750 milyon dolar civarında bir rakam geldiğini bildiren Erdoğan, bu rakamların Türkiye'nin bütçesine değil uluslararası yardım kuruluşlarına gönderildiğini belirtti.
"Bizim ise kendi bütçemizden yaptığımız harcama 35 milyar doları bulmuştur." diyen Erdoğan, bunların da altyapısıyla üst yapısıyla bütün oradaki mültecilere harcandığını ifade etti.
"Şu anda da 310 bin mülteci tekrar geri dönmüştür." diyen Erdoğan, Türkiye'de 3,6 milyon mülteci bulunduğunu hatırlattı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şunları kaydetti.
- "Şimdi bunların geri dönüşünü hızlandırmamız için önce burada bir defa sükunetin, suhuletin sağlanması lazım. Barışın burada sağlanması lazım. Bütün çatışmasızlık bölgelerinin hakimiyetinin buralarda artması lazım ki bu bölgelerde bir adım atalım ama bu adımı da atarken bunları biz çadırlarda mı barındıracağız? Diyoruz ki bütün bu oluşan yerlerde güvenli bölgeler oluşturalım ve o bölgelerde Suriyeli kardeşlerimize konutlar yapalım ve bu konutlarına da kendileri dönmüş olsunlar. Bu imkanı onlara sağlayalım ve bu imkanı sağlamak içinde Batı, lafa gelince lafı yapıyor, bakıyorsunuz Körfez'de çok konuşanlar var, konuşuyor. Para da bol, silaha vesaireye çok ciddi rakamlar harcanıyor ama bu tür yerlere gelince şu anda beklenen rakamlar yok. Biz de diyoruz ki herhalde şimdi artık bir soru işareti doğar, temennim odur ki harabeye dönmüş olan Suriye'yi yeniden ayağa kaldırırız."
Soçi Zirvesi'nin beşincisini Türkiye'de yapacağız.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ruhani ile kapsamlı bir görüşme yaptıklarını vurgulayan Putin, “Türk ve İranlı liderlerle yapıcı görüşmeler yaptık. Yoğun bir koordinasyon ve eş güdüm sayesinde Suriye krizinin çözümü için çalışmalar yapıyoruz.” diye konuştu.
Putin, yalnızca Suriyelilerin kendi geleceğini belirleyebileceklerinin altını çizerek, “Anayasa komitesine katılacak isimlerin listesi neredeyse tamamlandı ve nihai onay bekleniyor. Eminiz ki Suriye’de siyasi çözüm sürecinin ilerletilmesi, Şam’ın Arap ülkeleriyle ilişkilerinin normalleşmesine de katkı sağlayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
"İdlib'de teröristlerin saldırıları cezasız kalmayacak"
Konuşmasında İdlib’deki son gelişmelere de değinen Putin, sözlerini şöyle sürdürdü:
Putin, bir başka soru üzerine ABD birliklerinin Suriye’den çekilmesiyle ilgili yeni bir gelişme olmadığını belirterek, şöyle konuştu:
“ABD Başkanı Donald Trump’ın aktif bir şekilde çalıştığını biliyoruz. Vaatlerini yerine getiriyor ve hatta bu nadir görülen bir şey. ABD askeri güçlerinin Suriye’den çekilmesini ise oradaki iç siyasi durumlar nedeniyle hayata geçiremiyor. İleride ne olacak bilmiyoruz. Yenilik yok ancak eninde sonunda gerçekleştirileceğini ümit ediyoruz. Bu toprakların Suriye’ye teslim edilmesi gerekiyor.”
Soçi'de düzenlenen Suriye konulu üçlü zirvenin kapanışında konuşan Ruhani, toplantının amacının anayasa yazım sürecinin sağlanması, ülkede güvenliğin hakim kılınması ve Suriyeli sığınmacıların ülkesine dönmesi amacı taşıdığını belirtti.
Ruhani, Suriye'deki teröristler konusunda büyük endişelerin bulunduğuna işaret ederek, bu teröristlerin ülkelerine dönmesi halinde de sorun teşkil edeceklerine dikkati çekti.
"Suriye bir millete aittir, iki millete değil"
ABD'nin Suriye'deki terör örgütü DEAŞ militanlarının bir kısmını Afganistan'a naklettiğini söyleyen Ruhani, şöyle konuştu:
- "ABD, DEAŞ'lıların bir kısmını Afganistan'a aktarıyor. Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli olabilir. Bu konuda tedirginiz. Bu girişim, Orta Asya ve diğer bölgeler için çok tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Washington, görünüşte terörle mücadele ettiğini iddia ederken arka planda yardım ediyor. İkinci endişemiz, görünüşte Suriye'den geri çekilse de bizim elimizdeki bilgilere göre Amerikalılar Suriye'ye müdahalelerini sürdürecek. Bizim için kaç ABD personelinin Suriye'de bulunduğunun önemi yok, asıl önemli olan Suriyelilerin kendi geleceklerine kendilerinin karar vermesidir. Kürtler Suriye'nin bir parçasıdır ve Suriye bir millete aittir, iki millete değil."
"Türkiye'nin güvenliği önemli"
Ruhani, Türkiye gibi Suriye'ye komşu ülkelerin güvenliğine önem verilmesi gerektiğini belirterek, "Türkiye hükümetinin güvenliği önemlidir. Türkiye hükümetinin Suriye konusunda müsterih olması lazım. Biz Suriye'nin komşu ülkeleriyle kardeşçe ve dostça ilişkiler kurmasını istiyoruz. Suriye için uzun vadeli bir güvenlik sağlayabiliriz. Hepimizin Suriye'nin toprak bütünlüğüne dikkat etmemiz gerekir. Kürtlerin haklarına önem vermemiz gerekir. Türkiye'nin güvenliğine de önem vermemiz gerekir." ifadelerini kullandı.
İsrail'in Suriye'de düzenlediği saldırılara da değinen Ruhani, İsrail'in istediği zaman Lübnan'da, Suriye'de saldırı düzenlediğini ancak başta BM olmak üzere uluslararası toplumun bu saldırılara karşı sessiz kaldığını vurguladı.
Suriye'de askeri değil siyasi bir çözüm konusunda ısrarcı olduklarını vurgulayan Ruhani, "Umarız ki Suriye halkı yıllarca sıkıntıdan sonra barış ve huzur dolu bir geleceğe kavuşurlar. Uluslararası toplumun da mültecilerin bir an önce evlerine dönmeleri konusunda çalışması lazım. Bu üç ülkenin iş birliği Suriye'ye istikrarın geri dönüşünde çok önemli." diye konuştu.
Ruhani, üç ülkenin iş birliğinin Suriye dışında diğer alanlarda da devam etmesini umduklarını belirtti
İdlib'deki duruma ilişkin bir soruya Ruhani, "İdlib nasıl temizlensin ki siviller zarar görmesin? Teröristler ve sivilleri nasıl ayırt edelim? Bunu önceki toplantılarda konuştuk ve bir mekanizma kurduk. Şu ana kadar mekanizmanın etkisi olmadı. Bu toplantıda yine tartıştık. Ateşkes anlaşmaları geçicidir. Teröristlerin kesinlikle temizlenmesi gerekiyor." yanıtını verdi.
"ABD'liler Suriye için uzun vadeli komplo düşünüyor"
ABD'nin Suriye'den çekilme kararına değinen Ruhani, şunları kaydetti:
"ABD'lilerin Suriye için uzun vadeli komplo düşündüklerini düşünüyoruz. ABD çıksa bile hava sahasından tacizleri devam edebilir. Bizim görüşümüz şöyle; Fırat'ın doğusu ve İdlib temizlendikten sonra Suriye hükümetine geri verilmeli. ABD Suriye'den tam olarak çıkarsa kesinlikle Suriye halkı için mutluluk verici olacaktır. Afganistan'dan ve Irak'tan karar verip çıkarsa o bölgelerin halkları için çok mutluluk verici olacaktır."
