Orta Asya’nın kalbi Özbekistan’ı 27 yıl polis gücüyle yöneten İslam Kerimov hayatını kaybetti. 78 yaşında ölen Kerimov Semerkant’ta düzenlenecek cenaze töreniyle toprağa verilecek. Özbekistan’da yeni dönemi yakından izleyecek ülkeler ise Türkiye ve Türki Cumhuriyetler. Kerimov’un Türkiye-Özbek ilişkilerine koyduğu ambargonun yerini dostluk ve işbirliğine bırakması bekleniyor.
Özbekistan'ı 27 yıl yöneten İslam Kerimov beyin kanaması sonucu kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. Başbakan Şevket Mirsiyoyev'in, 1 Eylül'de öğleden sonra Semerkant kentine gittiği ve orada çevre temizliği çalışmalarını başlattığı belirtiliyor. Özbek medyasına göre, 78 yaşında ölen İslam Kerimov'un cenaze töreni, Kerimov'un doğduğu Semarkant kentinde gerçekleşek. Kerimov Semerkant'taki Şahi Zinde tarihi anıtının yanında bulunan annesi ve iki ağabeyinin mezarlarının bulunduğu yerde toprağa verilecek. Özbekistan'ın ilk cumhurbaşkanı Kerimov, Orta Asya'nın nüfus bakımından en büyük ülkesini 27 yıl demir yumrukla yönetti. İnsan hakları örgütleri, Özbekistan'ın Kerimov liderliğinde polis devleti haline geldiğini rapor ederken, çok sayıda muhalif ülkeyi terketmek zorunda kaldı.
Bunlardan Erk Partisi Lideri Muhammed Salih Türkiye'ye sığındı. Kerimov, FETÖ'nün 1990'lı yıllarda kendisine yönelik suikast girişimi ve terörist eylemlerle devreye konulan darbe girişimlerinin ardından muhalif liderlerin de sığınmasıyla Türkiye'ye karşı kişisel bir mesafe koydu. Kerimov'un Türkiye ile ilişkileri kesmesine neden olan bir diğer olay, güvenlik güçlerinin halkın üzerine ateş açması sonucu yüzlerce kişinin yaşamını yitirdiği Andican Olayları oldu. Bu olayın ardından Türkiye'nin de tepki gösteren ülkeler arasında yer alması, iki ülke ilişkilerini daha da bozdu.
Uzmanlar, Özbekistan'da yönetime kim gelirse gelsin Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin iyileşeceği bir dönemin başlayacağına işaret ediyorlar. Konuya ilişkin Yeni Şafak'a değerlendirmelerde bulunan Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, şunları aktardı: “İslam Kerimov'un ölümünden sonra Türkiye-Özbekistan ilişkileri daha iyi olur. Çünkü İslam Kerimov'un Türkiye'ye karşı özellikle kişisel bir ambargosu vardı. Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin bozulmasında FETÖ terör örgütünün önemli bir payı oldu. Ama şimdi Kerimov'un ölümünden sonra Türkiye-Özbekistan ilişkileri daha güzel ilerleyecektir. Özbekistan Türki Cumhuriyetler içinde Anadolu insanına en yakın toplumdur. Ve Özbek toplumunda Türkiye ile ilişkilerin düzelmesi konusunda önemli bir istek ve talep var. Kerimov'un vefatından sonra bu iki ülke arasında kurulan set yıkılacak ve tıpkı Türkiye'nin 24 Kasım uçak krizinden sonra Rusya ile ilişkilerinde olduğu gibi Özbekistan ile ilişkileri de çok hızlı gelişecektir.”
Kerimov'un ölümünün ardından Nursultan Nazarbayev'in Orta Asya'nın en uzun süreli lideri olarak bölgede abilik görevi üstleneceğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, “Nazarbayev Özbekistan'ı Türkiye'ye yaklaştırma politikasını da bizzat yürütecektir. Özbekistan başta Türk konseyi olmak üzere Türkiye'nin de içinde bulunduğu ülkelere doğrudan girmek konusunda büyük bir istek duyacaktır. Türkiye Özbekistan ilişkilerinin gelişmesi konusunda sadece Nazarbayev değil, Rusya da, Azerbaycan ve Türkmenistan liderleri de önemli bir rol oynayacaktır. Özbekistan ile ilişkilerimiz bizim geleceğimiz açısından önemli bir role sahip. Çünkü Özbekistan Türk dünyasının, Orta Asya'nın kalbidir. Hem ekonomik anlamda, hem stratejik anlamda baktığımız zaman bunu dikkate almak lazım ve Türkiye bu konumu kaçırmayacaktır, değerlendirecektir” diye konuştu. Yılmaz, Türkiye'nin devlet eliyle yurtdışında kuracağı Maarif Mekteplerinden ilkinin Özbekistan'da açılmasının da önemli bir adım olabileceğine işaret etti.
Eski Kırgızistan Devlet Başkanı Askar Akayev, dün sabah hayatını kaybettiği belirtilen Özbekistan Cumhurbaşkanı İslam Kerimov için “Ülkesi üzerinde bir kılıç gibi asılı idi. Özellikle, Müslümanların ilerlemesi ve gelişmesini engellemeyi kendine bir vazife olarak görüyordu” dedi. Akayev, “Kerimov'un gitmesi bölge için ne kadar tehlikeli?” sorusu üzerine, “Kerimov zor bir dönemde ülkesini yönetti. Ondan sonra ülkede iktidar çekişmesi yaşanabilir. Ancak Özbek halkı çok çalışan bir millettir, onlar kendilerini idare etmesini bilir diye düşünüyorum” ifadelerini kullandı. Akayev, Kerimov'un devlet başkanı olarak zor bir ortak olduğunu, onunla konuşmayı herkesin başaramadığını da belirtti.
