Suriye Hakkında Her Şey: Kadim coğrafyaya dair neler biliyoruz?

Ülkedeki milli güçlerin 8 Aralık 2024'te Şam'a girip Baas rejimini devirmesinin ardından bölgede yeni bir süreç başladı. Siyasi ve askeri birliği sağlamak adına çalışmalar başlatan yeni Suriye yönetimi, kuzeydoğudaki Rakka, Haseke (Hasiçi) ve Deyrizor şehirlerini işgal eden PKK/YPG terör örgütüne Türkiye ile birlikte son ikazlarını verdi. Peki, Türkiye başta olmak üzere tüm dünyanın dikkatini üzerine çeken bu coğrafya hakkında neler biliyoruz? İşte Suriye hakkında her şey...

Bölgede

hızla değişen siyasi ve askeri durumlar

karşısında insanların en çok merak ettiği hususlardan birisi de

Suriye'nin detaylı bir izdüşümü.

Etnik yapı ne durumda,

kaç dil konuşuluyor,

dini-mezhepsel harita nasıl,

Türkmenler hangi bölgelerde yaşıyor ve benzeri soruların cevapları bu dosyamızda.

Suriye'nin bayrağı ne anlama geliyor?

Milli güçlerin

Suriye İç Savaşı boyunca

kullandığı bayrak, 8 Aralık 2024'te Baas rejiminin resmen yıkılmasının ardından

ülkenin tek ve değişmez bayrağı

olarak seçildi.

Yeşil, beyaz, siyah şeritlerden oluşan

ve beyaz renk üzerine

üç kırmızı yıldızın

resmedildiği bu bayrak, I. Dünya Savaşı'nın akabinde Levant'ı işgal eden

Fransızlara karşı direnişin

de sembolüydü.

1932'de

Suriye Cumhuriyeti'nin (Birinci Suriye Cumhuriyeti) kurulmasının ardından ülke yönetimince

bu bayrak benimsenmişti.

1958-1961 yılları arasında, yukarıdaki görselde 'eski' olarak adlandırdığımız bayrak kullanıma alındı. Sebebiyse

Suriye'nin Mısır'la birleşerek Birleşik Arap Cumhuriyeti'ni

kurmasıydı.

Üç yıl süren

birleşmenin ardından Suriye bu siyasi ittifaktan ayrıldı ve

bayrak yeniden yeşile döndü.

1980'den 2024 Aralık'ına kadar

Baas taassubuna

giren ülkede

çift yıldızlı bayrak

kullanıldı.

Yani

Suriye'nin asıl bayrağı,

1932'de ilk cumhuriyetin kurulmasının ardından seçilen ve günümüzde de yeni Suriye Hükümeti'nin benimsediği

yeşil renkli bayrak.

Suriye'nin komşuları kim?

Ülkenin kuzeyinde Türkiye,

doğusunda Irak, batısında Lübnan, güneyinde Ürdün,

güneybatısında ise Filistin bulunuyor.

Hem Türkiye'nin hem de Suriye'nin

en uzun kara sınırları 911 kilometre ile birbirlerine.

Suriye'nin

en uzun ikinci sınır komşusu

olarak ise 599 kilometre ile Irak geliyor.

Suriye'nin kaç şehri var?

Ülkede 14 şehir bulunuyor.

Kuzeyinde başlıca Halep, İdlib, Hama ve Rakka şehirlerinin bulunduğu Suriye'nin doğusunda ise Haseki (Hasiçi) ve Deyrizor şehirleri yer alıyor.

Başkent Şam ve çevresinde

ise Şam Kırsalı, Humus, Süveyda, Dera ve Kuneytra şehirleri var.

Ülkenin

denize erişimi olan iki şehri

ise Hatay'ın sınır komşusu Lazkiye ve güneyindeki Tartus.

Suriye'nin nüfusu ne kadar?

Araplar ülkenin ana unsuru olarak birinci sırada geliyor.

Arapları ikinci sırayla Türkmenler ve sonrasında da Kürtler

takip ediyor.

Yüzde 1,6

orana sahip diğer bölümünde ise ülkenin

Çerkes, Çeçen, Ermeni, Yunan

ve benzeri azınlık unsurları yer alıyor. Bu azınlıkların çoğu

zamanla Araplaşmış

topluluklar.

Ülkenin Ocak 2025 itibarıyla

güncel nüfusu 25 milyonu aşkın

olarak

tahmin

edildiyse de ülkeye geri dönüşlerin artması ve

resmi verilerin eksikliği

nedeniyle net bir şey söylemek henüz mümkün değil.

Suriye'de nüfusu en yoğun iller hangileri?

Ülkenin nüfus yoğunluğu haritasında

beş şehir

başı çekiyor.

Halep,

iki milyonu aşkın sakiniyle başkent

Şam'dan dahi kalabalık

bir şehir.

Başkent Şam'ı ise sırasıyla Humus, Lazkiye ve Rakka şehirleri takip ediyor. Bu şehirlerin

ülke ekonomisine katkıları

da hemen hemen nüfuslarıyla

paralel oranda

seyrediyor.

Suriye'nin etnik yapısı nasıl?

Arapların

yüzdelik dilimde diğer etnik gruplara göre

daha çok ve yaygın

nüfusa sahip olduğu haritada

Türkmenler ve Kürtler de

yadsınamayacak kadar çoğunlukta.

Batı menşeli ve algı amaçlı hazırlanan diğer haritaların aksine

Yeni Şafak'ın hazırladığı bu haritada Dürzileri Araplardan ve Ezidileri Kürtlerden ayrıştırma gibi bir

hataya düşmüyoruz.

Suriye'de Türkmen nüfusu ne kadar?

Özellikle Abbasi ve Emevi Halifelikleri döneminde

bölgeye yerleşen Türkler

,

İslamiyet'in Arap Yarımadası'nın da dışına yayılmaya başladığı zamanlarda

Suriye'nin birçok şehrinde

bulunuyorlardı.

Bölgedeki Türkmen varlığı

Selçuklu, Memlüklü ve Osmanlı dönemlerinde

de artarak süregelmeye devam etti.

Özellikle

Halep, Bayır-Bucak (Lazkiye), İdlib, Rakka, Hama, Humus, Dera, Şam, Tartus ve Golan

bölgelerinde yaygın bir Türkmen nüfus yaşıyor, ayrıca ülkenin

yüzde 16,3'lük büyük bir kesimini

oluşturuyorlar.

Suriye'de hangi diller konuşuluyor?

Ülkedeki nüfusun

yüzde 98'i

aynı zamanda Arapça da biliyor. İyi eğitimli Suriyeliler,

İngilizce ve Fransızcayı

akıcı bir şekilde konuşabiliyor.

Arapçadan sonra

en çok konuşulan diller ise

Türkçe ve Kürtçe.

Diğer kategorisinde azınlıkların konuştuğu diller yer alıyor.

Birçok kaynakta

Suriye'deki Türkmen nüfusun

3,5 ila 6 milyon arasında

olduğu, ancak Baas rejiminin

Arap sosyalizmini körükleyen baskı politikaları

nedeniyle büyük bir kısmının

artık Türkçe konuşamadığı

belirtiliyor.

İngiliz araştırmacı-yazar

Prof. Dr. David Aikman,

The Mirage of Peace: Understand The Never-Ending Conflict in the Middle East

adlı kitabında, Suriye'de

2014 yılı itibarıyla

Türkçe konuşan

en az 1,7 milyon Türkmen

olduğunu da ifade ediyor.

Suriye'de hangi lehçeler var?

Nüfusun neredeyse tamamının Arapça konuşabildiği ülkede üç farklı lehçe mevcut.

Başkent Şam ve çevresinde

konuşulan

Levant Arapçası,

Suriye'de en çok rastlanan lehçe.

Kürt nüfusun yoğun olduğu

bölgelerde daha çok

Mezopotamya Arapçası

görülürken, ülkenin

güneyinde ise Necid Arapçası

konuşuluyor.

Suriye'nin mezhepsel yapısı nasıl?

Arap, Kürt ve Türkmen nüfus,

ülkedeki Sünni çoğunluğu teşkil ediyor. Sünni Arapların yanı sıra

Şii Araplar ve Hristiyan Araplar

da bulunuyor.

Nusayriler

daha çok

Lazkiye ve Tartus

şehirlerinde yoğunlaşmış durumdayken, ülkenin güneyindeki

Süveyda'da Dürziler,

Haseki'de ise

Süryani ve Ezidiler

bulunuyor.

Ermeni nüfus Apostolik kilisesine tabi iken, Latinler ve Arap Hristiyanlar ise

genellikle Katolik kilisesine

tabiler.

Suriye'de Sünniler hangi fıkhi mezhebe tabi?

Ülkedeki

Müslüman Araplar ve Kürtlerin çoğu

Şafii fıkhına tabi.

Türkmenler ve geriye kalan Arapların

büyük bir kısmı ise Hanefi fıkhını benimsiyor.

Hanbeli ve Maliki fıkhına tabi Müslümanlar ise

diğer Arap ülkelerine göre

çok daha az.

Suriye'de Şiiler hangi fıkhi mezhebe tabi?

Nusayriler Suriye'deki Şiilerin ana akımını oluştursa da

bu mezhebi Şia'dan saymayan birçok görüş

mevcut.

Nusayrilik,

fıkhi meselelerin dışında

itikat ve ibadat

hususlarında da

Şia'dan oldukça ayrışıyor.

Aynı zamanda Nusayrileri

Türkiye'deki Alevilerle bir tutmak

da ilahiyat ilimleri açısından

münasip değil.

Suriye Diasporası

1967'deki Arap-İsrail Savaşı ve 2011-2024 yılları arasındaki Suriye İç Savaşı nedeniyle

birçok Suriyeli

ülkesinden

göç etmek durumunda

kaldı.

Dünyanın farklı ülkelerinde

Suriye kökenli vatandaşlar yahut mülteciler

bulunuyor.

Suriye'de terörle mücadele nasıl gidiyor?

Ahmed Şara önderliğindeki yeni yönetim,

Suriye'de mutlak bir merkezi yönetim istediklerini tekrarla belirtti. Ülkenin kuzeydoğusundaki

PKK/YPG terör örgütüne

asla özerklik verilmeyeceği de

vurgulandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da PKK/YPG terör örgütü için

"Ya silah bırakırsınız ya da o silahlarla gömülürsünüz"

ifadelerini kullanarak operasyon mesajı verdi.

Ülkenin güneybatısındaki

İsrail işgali ise

1967 Arap-İsrail Savaşı'ndan

bu yana

58 yıldır

devam ediyor.

Hicaz Demiryolu yeniden hayat bulacak

Osmanlı Sultanı

II. Abdulhamid Han'ın asırlara meydan okuyan projesi

Hicaz Demiryolu'nun Hatay-Şam ayağı

ihya edilecek.

Proje hakkında konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu,

çalışmalara ivedilikle başlandığını

belirtti.