İran Cumhurbaşkanı Reisi öldü: Tahran'da şimdi ne olacak? Yerine kim geçecek?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin geçirdiği helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından Tahran'da sıcak saatler yaşanacak.

Geçen ay İsrail'le savaşın eşiğine gelen İran'da kabine bugün toplanıp Reisi'nin ölümünden sonra atılması gereken adımları konuşacak.

Peki, Reisi ve heyetini ölüme götüren helikopter kazası nasıl oldu? İbrahim Reisi kimdir? İbrahim Reisi'nin görevdeyken hayatını kaybetmesi sonrası Tahran'da neler olacak?

İşte merak edilen tüm soruların cevapları...

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev iki ülke sınırında Kız Kalesi ve Hudaferin barajlarının açılışını yaptı.

İran Cumhurbaşkanı Reisi ve beraberindeki üst düzey heyeti taşıyan helikopter, İran'a dönüş yolunda kaza geçirdi.

İran Kızılayı, Akıncı İHA'nın tespitlerinin ardından Cumhurbaşkanı Reisi'ye ait helikopter enkazının yerini bulduklarını duyurdu.

İran devlet televizyonu Akıncı İHA'nın tespitlerinin ardından bulunan Cumhurbaşkanı Reisi ve heyetini taşıyan helikopterin enkaz noktasında yaşam belirtisi olmadığını açıkladı.

İranlı yetkililer de Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki heyetin helikopter kazasında hayatını kaybettiğini duyurdu.

Kazanın nedeni belli oldu

İran Devlet Televizyonu, İran Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin olumsuz hava koşulları nedeniyle kaza yaptığını duyurdu.

İbrahim Reisi kimdir?

63 yaşındaki İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi 2021 yılında göreve geldi.

Rejime sıkı sıkıya bağlı olan Reisi, İran dini lideri Ayetullah Hamaney'in de halefi olarak görülüyordu.

Reisi, 1960 yılında İran'ın dini açıdan önemli şehirlerinden biri olan Meşdat'ta din adamı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, babasının izinden giderek 15 yaşında Şii ilahiyat okuluna katılmak üzere Kum'a gitti.

Devrimin ardından savcı olarak görev yaptı

İran'ın sosyal ve ekonomik anlamda çok sayıda değişiklikten geçtiği yıllarda yetişti, İslam Devrimi'nde aktif bir rol aldı.

İslam Devrimi'nin çalkantılı ilk yıllarında Reisi, Tahran'daki Shahid Motahari Üniversitesi'nde eğitimine devam etti ve burada İslam hukuku alanında doktora yaptı.

1979'daki devrimin ardından farklı bölgelerde savcı olarak görev yaptıktan sonra 1985 yılında savcı yardımcısı olarak başkent Tahran'a gönderildi.

Çok sayıda İranlı'ya ve insan hakları aktivisti, Reisi'nin 1988'den sonra siyasi mahkumların öldürülmesinde büyük rol oynadığı düşünülüyor. Reisi bu iddialara hiçbir zaman yanıt vermedi.

2019'da yargının başına geçti

1989 yılında Hamaney'in İran'ın dini lideri olmasının ardından Reisi'nin yargı kanadındaki yükselişi hızlandı.

Reisi, 1990-1995 yıllarında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı görevine atandı.

2009'daki tartışmalı başkanlık seçimlerinin aylarca süren halk protestolarına sebep olmasıyla Reisi, toplu tutuklamalara destek verdi.

2016 yılında ise ülkenin en büyük hayır kurumunun başına getirilerek milyarlarca doların yönetiminden sorumlu oldu.

2019'da yargının başına gelen Reisi, aynı yıl ABD tarafından yaptırımlara maruz kaldı.

2021 yılında cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı

2017 yılında Hasan Ruhani'ye seçimleri kaybeden Reisi, 2021 yılında cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı.

2022'nin sonlarında, Mahsa Amini'nin kadınlara yönelik İslami kıyafet kurallarını ihlal ettiği gerekçesiyle gözaltındayken öldürülmesinin ardından ülke çapında protesto dalgası başladı.

Mart 2023'te, uzun zamandır bölgesel gerginliğin olduğu İran ve Suudi Arabistan, diplomatik ilişkileri yeniden tesis eden bir anlaşmayı duyurdu.

Suudi Arabistan'la ilişkilerin yumuşama dönemine girmesi, Reisi döneminde İran dış politikası açısından beklenmedik bir gelişmeydi.

Tahran'da şimdi ne olacak?

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin geçirdiği helikopter kazasında hayatını kaybetmesinin ardından Tahran'da sıcak saatler yaşanacak.

Geçen ay İsrail'le savaşın eşiğine gelen İran'da ilk olarak OHAL ve 5 günlük ulusal yas ilan edildi.

Hükümet acil toplantı yaptı

İran'da Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın helikopter kazasında hayatını kaybettiğinin açıklanmasının ardından hükümet kurulu acil toplantı yaptı.

Toplantı sonrası yapılan açıklamada, Reisi ve Abdullahiyan'ın yanı sıra Doğu Azerbaycan Valisi Malik Rahmeti, Tebriz Cuma İmamı Muhammed Ali Al Haşim ve beraberindeki yetkililerin helikopter kazasında hayatını kaybettiği ifade edildi.

Yerine gelecek isim kim?

Bu durumda İran'ın yeni Cumhurbaşkanı olarak birinci yardımcısı Dezful doğumlu Muhammed Mokhber görevi devralacak.

Toplantı sonrası yapılan açıklamada bunun duyurusu da yapıldı.

İran Anayasayı Koruyucular Konseyi Sözcüsü Tahan Nezif, İran Anayasası'na göre Cumhurbaşkanın görevlerini Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir'in devralması gerektiğini belirtti.

Nezif, bunun gerçekleşmesinin de İran Lideri Ali Hamaney'in onayına bağlı olduğunu kaydetti.

Yeni Cumhurbaşkanının seçilmesi sürecine dikkati çeken Nezif, Anayasa'ya göre en fazla 50 gün içinde seçilmesi için Meclis Başkanı, Yargı Erki Başkanı ve Birinci Cumhurbaşkanı Yardımcısından oluşan kurulun gerekli düzenlemeleri yapması gerektiğini ifade etti.

Seçim ne zaman yapılacak?

En fazla 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanının seçilmesi gerekiyor.

Anayasaya göre Temmuz başında yeni cumhurbaşkanının seçilmesi gerekecek.

Normal şartlarda Reisi, 2025 yılına kadar görevine devam edecekti.

İran'da Cumhurbaşkanı 4 yılda bir seçiliyor.