Irak'ta karşılıklı direniş: İstifa yok, protestolar sürüyor

Irak'ta Başbakan Adil Abdulmehdi, meydanlardan yükselen "istifa" talebine karşı direnirken, hükümete karşı güvenini kaybeden göstericiler de sokağı terk etmemekteki ısrarını sürdürüyor.

Abdulmehdi, Meclis'in en büyük iki grubu olan "Sairun" ve "Fetih" koalisyonlarının anlaşıp hem hükümet başkanı hem de kabine konusunda alternatif bulmaları halinde istifa edebileceğini söylüyor. Başbakan, aksi halde ülkede siyasi boşluk oluşacağı ve kaosa sürüklenileceği uyarısı yapıyor. Ancak Abdulmehdi'nin söz konusu iki grubun ortak bir aday üzerinde anlaşmasının zor olduğunu bildiği için "işi çıkmaza soktuğu" yorumları yapılıyor.

Şu ana kadar Abdulmehdi koltuğunu korumada başarılı oldu ancak bu İran ve ABD'nin anlaşması halinde Irak'a yeni bir başbakanın getirilemeyeceği anlamına da gelmiyor.

Irak'taki Şiilerin dini merci Ali es-Sistani de mevcut krizden çıkılması için son iki haftadır "yeni seçim yasasıyla erken seçime gidilmesi" mesajı vermeyi sürdürüyor. Sistani'nin yaptığı "ülke, iç savaş ve kaos ortamına sürüklenebilir" uyarısı dikkati çekiyor.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ise hükümetin en büyük ortağı olmasına rağmen göstericilerin yanında yer alarak hükümeti ve parlamentoyu sık sık eleştiriyor ve Abdulmehdi'yi istifaya çağırıyor. Sadr'a bağlı milislerin başkent Bağdat'ta Tahrir Meydanı'ndaki gösteri alanında silahsız da olsa bulundukları biliniyor.

İstifa etmemekte direnen Abdulmehdi'nin görevden alınması için Meclis'te salt çoğunluğun sağlanması gerekiyor ancak söz konusu iktidarın nimetlerinden yararlanan ne Sairun Koalisyonunun ne de Haşdi Şabinin siyasi ayağı niteliğindeki Fetih Koalisyonunun buna yanaşacağı ileri sürülüyor.

Irak Meclisi'nde milletvekili bulunan siyasi partiler, göstericilerin taleplerinin de yer aldığı reformların 45 gün içinde gerçekleştirilmemesi durumunda hükümete verdikleri güvenoyunu çekeceklerini ve erken seçim kararı alacaklarını açıkladı.

Bağdat'ta 6 gün önce akşam geç saatlerde Fetih, Nasır ve Kanun Devleti koalisyonlarının yanı sıra Sünni ve Kürt partiler ile Irak Türkmen Cephesi temsilcileri Ulusal Hikmet Akımı lideri Ammar el-Hekim'in evinde bir araya gelerek göstericilerin taleplerini görüştü.

Toplantı sonrası yayınlanan ortak yazılı açıklamada, "kabine revizyonu ve hizipçilikten uzak atamaların yapılması, yeni seçim yasası ve seçim komiserliği üyelerinin bağımsız isimlerden oluşacak şekilde yeniden seçilmesi" gibi birdizi reformları gerçekleştirmesi için hükümete ve Başbakan Abdulmehdi'ye 45 gün süre verildiği bildirildi.

Açıklamada, "Meclis ve hükümet, söz konusu reformları belirlenen süre içerisinde gerçekleştirmede aciz kalırsa hükümetten güvenoyu çekilecek ve erken seçim kararı alınacak." ifadesine yer verildi..

Iraklı siyasi analistler, bundan sonra ülkeyi bekleyen muhtemel senaryolara ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.

Siyasi analist Haşim el-Kindi, "Irak'ta yaşanan tüm sorunların kaynağı, devlet yönetimindeki siyasi hizipçilik. Hükümet, yıl sonuna kadar göstericilerin taleplerine yanıt vermeli. Göstericiler 16 yıldır biriken sorunların ve yolsuzlukların sorumlusu olarak gördüğü siyasilere ders vermek istiyor." değerlendirmesinde bulundu.

Hükümet ve Meclis'in birtakım kararlar aldığını ancak bunun sokakta karşılık bulmadığını belirten Kindi, "Halk, parlamentoya ve hükümete karşı güveni kaybetmiş durumda." dedi.

Irak'ta en önemli tartışma konularından biri olan Anayasa değişikliğine de değinen Kindi, şunları kaydetti:

"Kürtler ve Sünniler, kendilerine tanınan ayrıcalıklardan mahrum bırakılmaktan korktukları için Anayasa'nın değiştirilmesine karşı çıkıyor. Anayasal değişikliğin makul şekilde yapılması gerekir ki 16 yıldır biriken hatalardan artık geri dönülsün. Gösteriler, hataları düzeltmek için büyük bir fırsat. Sokağın baskısıyla gerçek anlamda reformlar yapılması önemli. Bu gösteriler, barışçıl şekilde devam etmesi ve dış müdahalelerden uzak durulması halinde anlam kazanır."

Irak'ta büyük bir siyasi kriz yaşanıyor

Iraklı bir diğer siyasi analist Sabah Ugeyli ise "Göstericilerin bir bölümü 'rejimi düşürmek' isterken, bir bölümü 'iktidardaki yüzlerin değişmesi' ve bir diğer bölümü ise 'başkanlık sistemine geçilmesi' talebinde bulunuyor. Dolayısıyla Irak'ta büyük bir siyasi kriz yaşanıyor. Bu, öyle birkaç günde çözülebilecek türden bir kriz değil." değerlendirmesinde bulundu.

Ülkede Anayasa'dan kaynaklı birtakım sorunlar olduğunu ifade eden Ugeyli, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Adil bir seçim yasası için Anayasa değişikliği şart. Meclis, göstericilerin taleplerini karşılayabilecek birtakım yasalar çıkarabilir ve bu durum siyasi yönetime karşı güveni yeniden tesis edebilir. Siyasi partilerin de bunun için ciddi şekilde çalışması gerekiyor. Siyasi partilerin, Ammar el-Hekim'in evinde toplanıp reform belgesi imzalaması ve bu konuda hükümete 45 gün süre vermesi krizi hafifletebilir ve sokağa güven aşılayabilir ancak bunun halk nezdinde somut şekilde gerçekleşmesi lazım. Dini merci de göstericilerin yanında yer alan bir tutum sergiliyor ve hükümetin düşürülmesinden ziyade belirli bir zaman diliminde reformların yerine getirilmesinden yana bir görüş ifade ediyor."

Ugeyli son olarak Irak'ta adil bir seçim yasası ve bağımsız yargıçlardan oluşacak seçim komiserliği gibi değişikliklerle siyasetin yeniden dizayn edilebileceğini sözlerine ekledi.

Siyasi partilerin, göstericilerden gelen "istifa" çağrısına kulak tıkayan Başbakan Abdulmehdi'nin yerine gelebilecek alternatif isim arayışında olduğu ifade ediliyor.

Irak Stratejik Araştırmalar Topluluğu Başkanı Vatik Haşimi, "Başbakan Abdulmehdi'ye karşı 4 alternatif isim üzerinde duruluyor. Bunlardan biri şu an Cumhurbaşkanlığı Müsteşarlığı görevini yürüten Ali Şükrü. Eski Necef Valisi Adnan el-Zuri, Basra Valisi Esat İdani ve Sosyal Çalışmalar Bakanı Muhammed Şiya Sudani de zikredilen diğer isimlerden." dedi.

Haşimi, açıkladığı isimler dışında bağımsız bazı adayların da düşünüldüğünü ancak geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Berhem Salih'in evinde toplanan siyasi partilerin adı geçen adaylardan herhangi biri üzerinde henüz anlaşmadığını kaydetti.