Esed rejiminin yıkılmasından sonra en önemli gelişmelerden biri, mahkemeye bile çıkarılmadan işkenceleriyle ün salan cezaevlerine koyulan binlerce mahkumun serbest bırakılması oldu. Mahkumların kimileri 30-40 yıldır hapisteydi. Uluslararası Af Örgütü’nün “İnsan Mezbahası” diye nitelediği Saydnaya Hapishanesi de boşaltıldı.
Esed rejiminin 14 yıllık mücadelenin ardından yıkılması, Suriye’de yıllardır hapishanelerde bulunan siyasi tutukluları gündeme getirdi. Aralarında, 1970-2000 yılları arasında Suriye’yi yöneten Hafız Esed döneminde hapishaneye atılanların da olduğu tutuklular, Suriyeli muhalif savaşçıların Halep, Hama, Humus ve Dera’daki hapishanelerin ele geçirilmesiyle özgürlüğüne kavuştu. Hafız Esed’den sonra iktidarı devralan oğlu Beşşar Esed de 2011'den itibaren binlerce Suriyeliyi hapishanelere doldurdu. Bütün gözler, rejimin en ünlü hapishanesi olan Şam kırsalındaki Saydnaya Hapishanesi’ne çevrilirken bu hapishane de dün sabaha karşı ele geçirilerek boşaltıldı.
MEZBAHANEYİ ANDIRIYOR
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) daha önce yayınladığı birçok raporda, Şam’ın kuzeyindeki Saydnaya beldesindeki Saydnaya Hapishanesi’ni “İnsan Mezbahanesi” diye nitelemişti. Suriyeliler arasında da korkunç bir şöhrete sahip bu hapishane, sabaha karşı muhalif savaşçılar tarafından ele geçirilerek boşaltıldı. Toplu mezarlar ve krematoryum bulunduğu söylenen hapishanede 10 binden fazla tutuklunun olduğu belirtiliyor. Muhalifler, Humus’ta boşaltılan merkez hapishanesinde de en az 3 bin 500 tutuklunun çıkarıldığını bildirdi. Bu iki hapishane dışında Şam'ın doğusundaki Adra Merkez Hapishanesi, Halep Merkez Hapishanesi ve Dera’daki hapishanelerden de binlerce mahkum özgürlüğüne kavuşturuldu.
270 BİN TUTUKLU VE KAYIP VAR
Suriye İnsan Hakları Ağı’nın (SNHR) verilerine göre, 15 Mart 2011’den beri ülkede keyfi alıkoyulanların sayısı 270 bini aşıyor. Bunların 157 bin 634’ünün tutuklanarak hapishanelere koyulduğu tespit edilirken, 113 bin 218’inin akıbeti bilinmiyor. SNHR’ye göre, Esed rejimi güçleri tarafından 136 bin 614 kişi tutuklanırken, bunların 3 bin 698’ini çocuk, 8 bin 504’ünü kadınlar oluşturuyor. Rejim tarafından ortadan kaybedilenlerin sayısı ise 2 bin 529’u çocuk, 5 bin 742’si kadın olmak üzere toplam 96 bin 321’i buluyor. PYD/PKK, DEAŞ ve İran'a bağlı milis gruplar tarafından alıkoyulduktan sonra kendilerinden haber alınamayan binlerce başka tutuklu da var. SNHR'nin tespit edebildiği rakamlara göre, Mart 2011’den beri bu hapishanelerde 15 bin 393 tutuklu işkencede can verdi.
BİZİ KİM KURTARDI?
Yıllardır tutuklu bulunan çok sayıda kişi olan biteni anlamakta zorluk çekti. Bazıları, Hafız Esed’in hala yaşadığını düşünürken, “Bizi kim kurtardı? Siz Saddam'ın askerleri misiniz?” diye sorduğu görüldü. 2011 sonrası tutuklanarak Hama Merkez Hapishanesi’ne koyulan bir tutuklunun da ilk sözünün “13 yıldır sizi bekliyordum” dediği öğrenildi.
67 Hamas üyesi de özgür
Suriyeli muhaliflerin Askeri Operasyon İdaresi’nin verdiği bilgiye göre, dün sabaha karşı boşaltılan Saydnaya Hapishanesi’nde Suriyelilerin yanı sıra çok sayıda Filistinli tutuklu da özgürlüğüne kavuştu. İdare, hapishaneden çıkarılanlar arasında Filistin İslami Direniş Hareketi’nin (HAMAS) silahlı kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları’na mensup 67 Filistinli de yer alıyor.
