Çin’in son imparatoru

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’e ömür boyu başkanlık yolunu açan anayasa teklifi kabul edildi. Teklifin yasalaşmasıyla Cinping, 2023’ten sonra da görevine devam edebilecek. Kendini ön plana çıkaran yönetim anlayışıyla bilinen Şi, Ekim ayında da, ülkenin kurucusu Mao’dan sonra yaşarken adı Çin Komünist Partisi’nin tüzüğüne giren ilk lider olmuştu.

Çin’de devlet başkanlığı ve başkan yardımcılığı için geçerli olan 10 yıllık görev süresi sınırının kaldırılmasını öngören ve bu şekilde Devlet Başkanı Şi Cinping’in süresiz görevde kalmasının önünü açan anayasa değişikliği teklifi kabul edildi. Başkent Pekin’deki Büyük Halk Salonu’nda yapılan Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) 13. Dönem 1. Genel Kurul toplantıları kapsamında anayasa değişikliği teklifi, oylamaya sunuldu. Teklifin, 2 bin 964 delegenin katıldığı oylamada 2 bin 958 oyla kabul edilmesiyle Şi Cinping’in ikinci dönem görev süresinin dolacağı 2023’den sonra da devlet başkanlığına devam edebilmesinin önü açıldı. Şi, kabul edilen yasayla adeta “yeni Çin imparatoru” konumuna yükseldi. Resmi lakabı da “Baba Şi” olan Cinping, geçen yıl Temmuz ayında, Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun kuruluş yıl dönümüne ilk kez kamuflaj kıyafetle katılarak, orduya hakim olduğu mesajını da vermişti.

DÜŞÜNCESİ DE ANAYASADA

Değişiklikle birlikte, Çin Komünist Partisi’nin (ÇKP) en yüksek siyasi gücü elinde bulundurduğu Çin’de eski anayasadan “Devlet başkanı ve başkan yardımcısı, en fazla beşer yıldan iki dönem görev yapabilir” ifadesi çıkarıldı. Böylelikle ülkede “çekirdek lider” sıfatıyla anılan Şi’nin süresiz olarak devlet başkanlığı görevini yürütmesinin önü açılmış oldu. Ayrıca anayasa değişikliği teklifi kapsamında, daha önce ÇKP tüzüğüne eklenen “Yeni dönem Çin için Çin özellikleri taşıyan sosyalizm üzerine Şi Cinping düşüncesi” metninin de anayasaya eklenmesi kararı alındı.

İSMİ PARTİ TÜZÜĞÜNE GİRDİ

Şi’nin yaşamı boyunca parti lideri olarak kalmasını sağlayan değişikliğin sinyallerinden birisi de Ekim ayında gerçekleştirilen ÇKP’nin 19. Ulusal Kongresi’ydi. Kongre’nin kapanış oturumunda yaklaşık 2 bin 300 delege, parti tüzüğüne Şi’nin adının ve ideolojisinin girmesini oylayarak kabul etmişti. Böylece Şi, komünist Çin’in kurucusu Mao Zedong’un ardından yaşarken adı belgeye giren ilk Çinli lider olmuştu. Parti tüzüğüne dahil edilen metin, ‘Yeni Dönem İçin Çin Tipi Sosyalizm Üzerine Şi Cinping’in Düşüncesi’ başlığını taşıyor. Metinde yer alan 14 ana prensip arasında, ’tam ve derin reform’ ile ‘yeni gelişen fikirler için çağrı', 'ordu üzerinde partinin mutlak otoritesine vurgu' gibi maddeler dikkat çekiyor.

Dışa açılımın mimarı ekletmişti

Anayasadan çıkartılan “Devlet başkanı ve başkan yardımcısı, en fazla beşer yıldan iki dönem görev yapabilir” şartını taşıyan ilgili madde, Mao sonrası toplumda oluşan tedirginlik ve karmaşanın önüne geçmek için ülkede dışa açılımın mimarı olarak görülen Deng Şiaoping’in teklifiyle 1982’de anayasaya eklenmişti. Şi’nin selefi Hu Cintao ve Hu’nun selefi Ciang Zemin, 10 yıl devlet başkanlığı yaptıktan sonra görevi devretmişti.

Geçit töreninde kamuflaj

Ülkenin kurucu lideri Mao Zedong’dan sonra Çin’de iktidara gelen en güçlü lider olan Şi, kendini çok ön plana çıkaran yönetim anlayışıyla biliniyor. Şi, Çin ÇKP Genel Sekreteri ve Merkez Askeri Komisyon Başkanı görevlerini de üstleniyor. 2012’de göreve geldikten kısa bir süre sonra güç yapısında önemli değişiklikler yapan Şi, ordu üzerindeki hakimiyetini de 30 Temmuz 2017’de Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun 90. kuruluş yıl dönümü kutlamalarına ordu üniformasıyla katılarak vurgulamıştı. Şi, göreve geldiği yıldan bu yana ilk kez ordu üniforması giymişti.