Çin ve Hindistan beş yıl aradan sonra yüz yüze: Liderler BRICS Liderler Zirvesi'nde bir araya geldi

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile Hindistan Başbakanı Narendra Modi, iki ülke arasındaki sınır ihtilafının yol açtığı gerilimli dönemin ardından ilk kez bir araya geldi.

Liderler, Rusya Federasyonu'na bağlı Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16'ncısı düzenlenen BRICS Liderler Zirvesi marjında görüştü.

İki ülke liderleri, Modi'nin 2019'da Çin'e yaptığı ziyaretten bu yana ilk defa yüz yüze görüşüyor. Himalayalar'daki ihtilaflı sınır hattında 2020'de iki ülke askerleri arasında çatışmaya dönüşen gerginlik nedeniyle taraflar lider diplomasisini uzun süredir askıya almıştı. Çin Devlet Başkanı, Eylül 2023'te Hindistan'ın başkenti Yeni Delhi'de düzenlenen G20 Zirvesi'ne katılmamıştı.

Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Şi, görüşmede, "Çin ve Hindistan'ın birbirilerinin kalkınma özlemlerine ulaşma çabasını kolaylaştırması" çağrısında bulundu.

İki tarafın iletişim ve işbirliğini güçlendirmesi, aralarındaki farklılıkları ve anlaşmazlıkları uygun şekilde yönetmesi gerektiğinin altını çizen Şi, "Aynı zamanda tarafların uluslararası sorumluluklarını yerine getirerek gelişmekte olan ülkelerin gücü ve birliğini artırma konusunda örnek olması, çok kutupluluğa ve uluslararası ilişkilerde demokratikleşmeye katkı sağlaması önem taşıyor." dedi.

"Karşılıklı güven, karşılıklı saygı ve karşılıklı duyarlılık"

Başbakan Modi ise X sosyal medya hesabından görüşmeye ilişkin yaptığı paylaşımda, "Hindistan-Çin ilişkileri, iki ülke halkları için olduğu kadar bölgesel ve küresel barış ile istikrar açısından da önemli. Karşılıklı güven, karşılıklı saygı ve karşılıklı duyarlılık ikili ilişkilerimize rehberlik edecek." ifadelerini kullandı.

Hindistan Dışişleri Bakanlığının görüşmeye ilişkin açıklamasında ise Başbakan Modi'nin, Yeni Delhi ve Pekin arasında Himalayalar'daki ihtilaflı sınır bölgesinde askeri devriye faaliyetlerinin düzenlenmesi konusunda varılan anlaşmayı memnuniyetle karşıladığı belirtildi.

İki liderin, ülkeleri arasındaki sınır anlaşmazlıklarına ilişkin, özel temsilcilerin adil, makul ve karşılıklı olarak kabul edilebilir bir çözüm aramak üzere erken tarihte bir araya gelmesinde mutabık kaldığı aktarılan açıklamada, ikili ilişkilerin istikrara kavuşturulması için iki ülkenin Dışişleri Bakanlığı ve diğer yetkililer düzeyindeki diyalog mekanizmalarının da kullanılacağına işaret edildi.

Açıklamada, Modi ve Şi'nin, ülkeleri arasındaki istikrarlı, öngörülebilir ve dostane ilişkilerin bölgesel ve küresel barış ile refah için olumlu etkileri olacağını belirttikleri ve ikili ilişkilerin gelişmesinin gerektiğinin altını çizdikleri kaydedildi.

Taraflar, 22 Ekim'de iki ülke arasındaki geçici hududu oluşturan Fiili Kontrol Hattı'nın (LAC) Ladakh bölgesinde karşılıklı devriye faaliyetlerinin düzenlenmesi konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurmuştu.

Sınır anlaşmazlığı

Çin ile Hindistan arasındaki Himalaya Dağları'nın çevrelediği belirsiz sınır hattı, ülkeler arasında egemenlik tartışmalarına neden oluyor. Akarsular, göller, buzullar ve karlı zirvelerin bulunduğu 3 bin 500 kilometrelik sınır, tarafları sık sık karşı karşıya getiriyor.

Pekin yönetimi, "Güney Tibet" olarak adlandırdığı Hindistan'ın Arunaçal Pradeş eyaletindeki 90 bin kilometrekarelik toprakta hak iddia ediyor. Yeni Delhi ise Aksay Çin Platoları'nı kapsayan 38 bin kilometrekarelik alanın Pekin yönetimince işgal edildiğini savunuyor.

Ladakh bölgesindeki Galwan Vadisi'nde 15 Haziran 2020'de Hint ile Çin askerleri arasında çıkan çatışmada 20 Hint askeri hayatını kaybetmiş, Çin de çatışmada 4 askerinin öldüğünü açıklamıştı.

Çatışmanın ardından iki ülkenin askeri birlikleri sınırda teyakkuz haline geçmiş, Hindistan bölgeye karadan havaya füze savunma sistemi, Çin ise obüsler ve tanklar konuşlandırmıştı. Yaşanan gerginlik, dünyanın en büyük ordularına sahip ülkelerin kamuoylarındaki "savaş" söylemleriyle daha da artmıştı.

İki ülkenin askeri heyetleri arasında sınırdaki gerilimi düşürmek amacıyla görüşmeler başlatılmıştı. Şubat 2021'den bu yana yapılan 21 tur görüşmede taraflar Pangong Gölü, Gogra ve Galvan vadilerinin güney ve kuzey bölgelerindeki askerleri çekme konusunda anlaşmıştı.

Kolordu komutanları düzeyinde yürütülen görüşmelerin 21. turu, 21 Şubat'ta Moldo-Çuşul hudut noktasının Hindistan tarafında yapılmış, taraflar görüşmede iki ülke arasındaki belirsiz sınır hattını tanımlayan LAC'ın batı sektörünü oluşturan Ladakh'ın doğusundaki bölgede kalan sorunların çözümüne odaklandığı bildirilmişti.