İran ve Batı arasındaki uzlaşmanın daha büyük bir barışın habercisi olduğundan kuşku duyan uzmanlar, “Karşılıklı kazanım ve ödünlerle sağlanan nükleer anlaşma IŞİD, Irak, Suriye, Lübnan Yemen gibi kriz sahalarında devreye sokulan politikalarda yeni sorunlara yolaçabilir” görüşünde.
İran ve Batı arasında sağlanan nükleer anlaşma, uygulama sürecinde yeni sorunlarla karşılaşabilir. İran için bölgesel meselelerde Batı ile işbirliğini derinleştirebileceği IŞİD sorunu gibi alanlar var. Ancak, İran'ın Batı ile daha büyük bir uzlaşı için dış politikasında hemen köklü değişiklikler yapması beklenmiyor. Yaptırımların kaldırılması ile ilgili olarak İran'ın silah ticareti üzerindeki yasağın 5 yıl; füze programı üzerindeki yaptırımların ise 8 yıl süreyle devam etmesi sağlandı. ABD'ye göre bu tedbirler on yıl süreyle İran'ı nükleer silah eşiğinden en az bir yıl uzakta tutacak.
YAPTIRIMLAR KALKACAK
İran açısından bakıldığında da anlaşmanın rejimin temel beklentilerini karşıladığı görülüyor. Uluslararası toplum uranyum zenginleştirme dahil İran'ın nükleer haklarını kabul etti. Yaptırımların tamamen ve derhal kaldırılması hususunda da İran'ın kısmen geri adım attığı görülüyor. Üstelik İran'ın nükleer tesisleri büyük ölçüde korunacak. Nükleer faaliyetler hakkında bazı kısıtlamalar var ise de bu kısıtlamalar zamanla kalkacak. Diğer taraftan bütün yaptırımlar büyük ölçüde kaldırılacak.
İKİ TARAF DA ELEŞTİRİYOR
Ancak her aşamada yeni sorunlarla karşılaşılması muhtemel. Zira, Obama'nın tabiriyle bu anlaşma taraflar arasında karşılıklı güvene dayalı bir anlaşma değil. Dolayısıyla İran'ın nükleer programı uluslararası politikanın gündeminde kalmaya devam edecek. Amerikalı muhalifler İran'ın nükleer programını tamamen durdurmadığı, dolayısıyla 10 yıl sonra İran'ın nükleer silah elde etmesinin önünü açacağı gerekçesiyle anlaşmaya karşı çıkıyor.
İran'da ise nükleer program üzerindeki kısıtlamalar ve askeri bölgelerin özel şartlarla da olsa denetime açılması nedeniyle eleştiriliyor. Nitekim İran Meclisi'nde de tartışmaya açılacak.
Hamaney'e çattı
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, İran'ın dini lideri Ayetullah Hamaney'i eleştirdi. “İran'a verilen sıradışı tavizlerin onun politikasını değiştireceğini düşünenler, İran lideri Ayetullah Hamaney'ın haftasonu yaptığı saldırgan konuşmayla aksi yönde cevap aldılar” diyen Netanyahu “İranlılar, anlaşmadan gelecek yüzmilyarlarca doları kendi terör mekanizmalarını silahlandırmakta kullanacaklarını saklamıyorlar" ifadelerini kullandı. Ali Hamaney, nükleer anlaşmanın İran'ın bölgedeki siyasetini değiştirmeyeceğini söylemişti.
#Irak
#Suriye
#Lübnan Yemen
#Benyamin Netanyahu
#Ayetullah Hamaney
