Avrupa yoğun bakımda: AB ülkeleri kendi canının derdine düştü

Koronavirüs salgını Avrupa’yı parçaladı. Dünya Sağlık Örgütü’nün ‘salgının yeni merkezi’ ilan ettiği Avrupa her anlamda ölüm kalım savaşı veriyor. İtalya başta olmak üzere Avrupa ülkelerini bir bir esir alan virüs kıtayı temelinden sarstı. Korona ile mücadelede birbirlerini yalnız bırakan Avrupa ülkelerinin tek çatı altında kalabilmeleri giderek daha da zorlaşıyor. Kendi tıbbi malzeme stoklarını güvenceye almak için birçok kalemde ihracatı yasaklayan Avrupa Birliği’ne (AB) en ciddi eleştiri sistemin içerisinden geliyor. Virüsle boğuşan İtalya’ya AB ülkelerinden hiç yardım gelmedi. Bu ülkeye uzun süre yardım etmemekte direten Almanya ve Fransa, baskılar sonucu ancak 1 milyon maske gönderebildi. Avrupa’nın iki merkez ülkesinin ayak sürüdüğü bu tutum, İtalyanları çılgına çevirmeye yetti.

AB’nin değil Türkiye’nin yardıma koştuğu İtalya’da AB Büyükelçisi Maurizio Massari, Amerikan Politico dergisindeki makalesinde müttefikleri için zehir zemberek ifadeler kullandı. ‘Bencillik’ ve ‘komşuyu zarara sokma’ çabasının Avrupa’ya kaybettireceğini belirten Massari, “Acil durumla karşı karşıyayız. Hemen kendimize gelmezsek 1914’te uyurgezer halde 1. Dünya Savaşı’na giren liderlerin yaptığı gibi tarihe geçme riskiyle karşı karşıyayız. Virüs gelip geçecek ancak geriye kayıtsızlığın ve bencilliğin kokuşmuş tohumları kalacak. Ne yazık ki tek bir AB ülkesi bile yardım talebimize yanıt vermedi” diye yazdı. 2025 yılında AB’ye üye olması beklenen Sırbistan’dan da benzer mesajlar geldi. AB’nin tıbbi ekipman ihracını reddettiği ülkede Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic şu tepkiyi verdi: “Avrupa dayanışması diye bir şey yok, bu kağıt üzerindeki peri masalından başka bir şey değil. Çin’den ithalatın azaltması ve Avrupa’dan ithalatın artırılması için Avrupa hükümetleri Sırbistan’a baskı yapıyor. Fakat şimdi aynı hükümetler para karşılığında bile Sırbistan’a yardım etmek istemiyor.”

Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz ise “Avrupa’da ciddi bir durumda dayanışmanın işlemediğini gördük” itirafında bulundu. Ülkesinde yoğun tedbirler alan ve iç sınır kontrollerine ilk başlayanlardan Kurz, mevcut durumun ileride de ciddi tartışmalara yol açacağını söyledi. Ülkesinin sınırlarını hızlı bir şekilde 15 ülkeye kapatan Çekya Başbakanı Andrej Babis, “Son günlerde Avrupa ülkeleri yaklaşımlarını koordine edemedi. İşletmelere kapatma talimatı verdik. Brüksel’in bize ‘tavsiye vermesini’ beklemek zorunda değiliz” dedi. Babis, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’i de hedef almaktan kaçınmayarak “Von der Leyen iç pazardan endişe ediyor. Benim için temel öncelik vatandaşlarımızın sağlığını korumak” diye konuştu.

AB diye bir şey kalmadı

Avrupa Birliği Uzmanı Dr. Can Baydarol mevcut tabloya ilişkin şu tespitlerde bulundu: “AB diye bir şey kalmadı. Bütün ülkeler kendi sınırlarını kontrol altına alıyor. Schengen sistemi çöktü. Her ülke kendi paçasını kurtarmaya çalışıyor. Neoliberalizm çöküyor. Fransa ‘gerekirse kamulaştırırım’ diyor. Eskiden olduğu gibi kendi içine dönüş, kapanış görüyorum. Brüksel nisan ayına kadar sokağa çıkma yasağı getiriyor. Koronavirüs yüzünden kimsenin 2 gün sonrasını görecek hali yok. Korona sonrası ne dünya ne de AB eskisi gibi olmayacaktır. Bir virüs, sorunun küresel olduğunu ve küresel anlamda çözüm bulunması gerektiğini gösteriyor. Bu işin şakası olmadığını herkes gördü. Virüsten sonra birlik kalır mı bilemiyoruz. AB amacını uygulayamıyor. Hangi birlikten bahsedeceğiz. Ağırdan aldılar, bize bir şey olmaz dediler. Şimdi de sonuçlarına katlanıyorlar.”

Sonuçları ağır olacak

AB ülkeleri arasında tıbbi cihaz yardımının dahi pazarlık meselesi haline geldiğini vurgulayan SETA Avrupa Araştırmaları Direktörü Enes Bayraklı, “Görünen o ki kriz tüm Avrupa’yı çok sert bir şekilde vuracak. Tüm bunların sorgulanması gündeme gelecektir. Ulus devletlerin daha da güçleneceği ve AB’nin sorgulanacağı bir döneme gidiliyor. Sosyoekonomik, siyasi sonuçları Avrupa açısından çok ağır olacak” dedi. Almanya Başbakanı Merkel’in “Virüs toplumun yüzde 70’ine bulaşabilir” sözlerini hatırlatan Bayraklı, “80 milyonluk Almanya’nın yarısına bile bulaşsa bu 40 milyon demektir. 40 milyonun yüzde 6’sı 200-300 bin kişinin yoğun bakıma yatması anlamına geliyor. Ancak Almanya’nın yoğun bakım ünitesi sayısı 20 bin. Burada sağlık sistemi açısından bir darboğaz var. İtalya gibi ülkelerde de yeterli sayıda yok. Bunlar diğer AB ülkelerinden almak istiyorlar. Hükümetler İtalya’ya bunların satılmasından önce kendi halkının ihtiyacını karşılamak istiyor. Dolayısıyla herkesin kendi can derdine düştüğü bir dönem” yorumunda bulundu.

Sınırlar kapalı

Avrupa Birliği’nin temelini oluşturan ve Birliğin en büyük avantajlarından olan serbest dolaşım güvencesi ‘Schengen Anlaşması’ koronavirüs nedeniyle askıya alındı. 5 ülke hariç 22 ülke ya sınırlarını kapattı ya da iç sınır kontrolleri inşa ederek serbest dolaşımı bitirdi. Almanya, Danimarka, Lüksemburg, Fransa, Avusturya ve İsviçre ile sınırlarını kapatacağını ancak ticari geçişlere izin vereceğini açıkladı. İspanya tüm kara sınırlarını kapatırken, Fransa ise sınırlarındaki kontrolleri arttırdı. Virüs nedeniyle Çekya ise 15 ülkeye sınır kapattı. Slovakya’da genel seyahat yasağı yönünde bir uygulama başlatıldı. Polonya ise yabancıların ülkeye girişini yasakladı. İtalya ve İspanya’dan uçuşları durduran Yunanistan, İtalya’dan feribot seferlerini askıya aldı. Litvanya vatandaş olmayan veya oturum izni bulunmayan herkese sınırlarını kapattı. Norveç, Oslo Havalimanı’na gelen İskandinav ülkeleri dışındaki yolcuların kabul edilmeyeceğini duyurdu. Danimarka ise 13 Nisan’a kadar kapılarını tüm turistlere kapattı. Bunun yanı sıra İtalya, İsviçre, İspanya ve Fransa’dan ve bu ülkelere yapılan uçuşlar askıya alındı. İsviçre, İtalya sınırından bazı istisnalar dışında kimseyi kabul etmeyeceğini duyurdu. Estonya da sınırlarında kontrol başlatacağını açıkladı. Slovenya, İtalya sınırından geçişlerde sağlık taraması yapıyor.

Seçimler ertelendi

33 Kovid-19 vakası tespit edilen KKTC’de 26 Nisan’da yapılması öngörülen cumhurbaşkanlığı seçimi koronavirüse yönelik tedbirler nedeniyle 11 Ekim’e ertelenmesi kararı aldı. Bu tarihe kadar mevcut Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı görevine devam edecek. KKTC Bakanlar Kurulu ise koronavirüse karşı önlemler kapsamında KKTC vatandaşları dışındaki herkesin ülkeye girişini yasakladı.