1967’den beri Kudüs’ü işgal altında tutan İsrail’in keyfi uygulamalarına bir yenisi daha eklendi.
İsrail’in, Ürdün Veliaht Prensi Hüseyin bin Abdullah’ın Mescid-i Aksa’yı ziyaretine engel olmasının sonuçları ne olacak? İngiliz komutan Edmund Allenby’nin 11 Aralık 1917’de Kudüs’e girişiyle yeni bir sayfa açılmıştı. Osmanlı’nın 401 yıllık Kudüs hâkimiyetinin bitmesinden sonraki 100 yılda Aksa’da yaşanan önemli gelişmeleri 15 maddede özetledik.
İsrail’in Ürdün Veliaht Prensi Hüseyin bin Abdullah’ın Mescid-i Aksa’yı ziyaretine engel olması, geçtiğimiz haftanın en önemli gündem maddelerinden biriydi. 1967’den beri Kudüs’ü işgal altında tutan İsrail’in keyfi uygulamalarına böylece bir yenisi daha eklenirken, Filistinli Müslümanların Mescid-i Aksa’daki nöbeti, baskı ve yıldırma politikalarına rağmen devam ediyor. İşte, Osmanlı İmparatorluğu’nun 401 yıllık Kudüs hâkimiyetinin sona erişinden günümüze, merkezinde Kudüs ve Mescid-i Aksa’nın yer aldığı önemli hadiseler…
1-
11 ARALIK 1917
Osmanlı askerlerinin çekilmesinden iki gün sonra, İngiliz komutan Edmund Allenby, El Halil Kapısı’ndan Kudüs’e giriş yaptı. Kudüs tarihinde böylece yeni bir dönem başlıyordu.
2-
4-7 NİSAN 1920
Filistinlilerin her yıl düzenlediği Nebi Musa Şenlikleri, İngiliz yönetimine ve Siyonistlere karşı isyana dönüştü. Benzer isyanlar 1929 ve 1936-39 yılları arasında da yaşandı.
3-
3 NİSAN 1949
İlk Arap-İsrail Savaşı’nın sonucunda, Mescid-i Aksa ve Kudüs’te Müslümanlara ait diğer mekânlar Ürdün Krallığı’nın kontrolü altına girdi. Kudüs, ‘doğu’ ve ‘batı’ olmak üzere iki kısma ayrıldı.
4-
20 TEMMUZ 1951
Ürdün Kralı Abdullah, Mescid-i Aksa’nın içinde bir Filistinli tarafından vurularak öldürüldü. Kral, İsrail’le kapsamlı bir barış anlaşması imzalamak için gizli pazarlıklar sürdürüyordu.
5-
7 HAZİRAN 1967
Altı Gün Savaşı sırasında, İsrail Doğu Kudüs’ü işgal etti. İsrail ordu hahamı Şlomo Goren’in “Kubbetu’s-Sahra’yı havaya uçuralım” teklifi, İsrail Savunma Bakanı Moşe Dayan tarafından reddedildi.
6-
12 HAZİRAN 1967
Mescid-i Aksa’nın batı tarafındaki tarihî Mağribliler Mahallesi, “Ağlama Duvarı”na alan açmak için İsrail buldozerlerince yıkıldı. İki cami ve 700 bina yerle bir edilirken, mahallede yaşayan 6 bin civarında Filistinli sürgün edildi.
7-
21 AĞUSTOS 1969
Mescid-i Aksa, Avustralyalı Hıristiyan Siyonist Michael Dennis Rohan tarafından ateşe verildi. Yangında, 1187’de Salahaddîn Eyyubi’nin Aksa’ya hediyesi olan muhteşem ahşap minber ve çok sayıda kıymetli eser kül oldu.
8-
25 EYLÜL 1969
Aksa yangınının hemen akabinde, Suudi Arabistan Kralı Faysal’ın çağrısıyla Fas’ın başkenti Rabat’ta toplanan İslam dünyasının devlet ve hükümet başkanları, İslam Konferansı Örgütü’nü (bugün: İslam İşbirliği Teşkilatı) kurdu.
9-
19-21 KASIM 1977
Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, Kudüs’ü ziyaret ederek İsrail’i resmen tanımaya giden ilk adımı attı. Sedat, Mescid-i Aksa’da kurban bayramı namazı kıldıktan sonra, İsrail Parlamentosu’nda (Knesset) bir konuşma yaptı.
10-
30 TEMMUZ 1980
İsrail Parlamentosu, Kudüs’ü “ebedî başkent” ilân etti. Tüm dünyanın tepkiyle karşıladığı kararın kabul edildiği dönemde, başbakanlık koltuğunda Menahem Begin oturuyordu. Begin, Arap düşmanlığıyla meşhurdu.
11-
8 ARALIK 1987
Filistinlilerin işgale duyduğu öfke, kapsamlı bir ayaklanmaya (“Birinci İntifada”) dönüştü. “Sarsıntı, titreme, başkaldırı” gibi anlamlara gelen “intifada” kelimesi ilk kez 11 Aralık’ta Hamas’ın resmi açıklamasında kullanıldı.
12-
8 KASIM 1995
Amerikan Kongresi, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul eden tasarıyı onayladı. Buna göre, Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliği de Kudüs’e taşınacaktı. Ancak dönemin ABD Başkanı Bill Clinton ve ardılları bu kararı uygulamadı.
13-
28 EYLÜL 2000
Ariel Şaron, Mescid-i Aksa’ya provokatif bir ziyaret yapınca, Filistinlilerin öfkesi ayaklanmaya dönüştü, İkinci İntifada başladı. Şaron, birkaç ay sonra düzenlenen seçimleri bu atmosferde kazanarak İsrail Başbakanı oldu.
14-
15 TEMMUZ 2017
İsrail, Mescid-i Aksa’nın kapılarına elektronik dedektörler yerleştirmeye başladı. Karar, Filistinlilerin büyük tepkisine yol açtı. Haftalarca namazlarını Aksa’nın dış kapılarında kılan Filistinliler, İsrail’e geri adım attırdı.
15-
14 MAYIS 2018
ABD Başkanı Donald Trump, kendisinden önceki başkanların atmadığı o adımı attı ve ülkesinin Tel Aviv’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşıdı. Washington böylece fiilen desteklediği işgali resmen de tanımış oldu.
#İsrail
#Mescid-i Aksa
#Kudüs
