23'üncü yılında 35 Srebrenitsa kurbanı toprağa verilecek

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da yaşanan en büyük insanlık trajedisi olarak kabul edilen, en az 8 bin 372 Boşnak sivilin katledildiği Srebrenitsa soykırımının 35 kurbanı daha bugün toprağa verilecek.

Törenlere Adalet Bakanı Abdulhamit Gül de katılacak.

Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te
Ratko Mladic
komutasındaki Sırp birlikler tarafından işgal edilmesinin ardından gerçekleştirilen soykırımda öldürülen ve yıllar sonra toplu mezarlardan çıkarılarak kimlikleri tespit edilen 35 kurban, öğle namazının ardından
Potoçari Anıt Mezarlığı'nda
defnedilecek.

Soykırım kurbanlarının ailelerini acılı günlerinde yalnız bırakmak istemeyen yurt içi ve yurt dışından binlerce kişi, sabahın erken saatlerinden itibaren Srebrenitsa yakınlarındaki Potoçari'ye gelmeye başladı.

Kurban yakınları, Potoçari Anıt Mezarlığı'na geçmiş yıllarda defnedilen sevdiklerinin mezarları başında dua etti.

Son kez veda ediyorlar
Savaş yıllarında Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin üs olarak kullandığı eski akümülatör fabrikasından dün akşam anıt mezarlığa taşınan yeşil çuhaya sarılı tabutların başında da hüzün hakim. Defnedilecek kurbanların yakınları, tabutlarının başına gelerek sevdiklerine son kez veda ediyor.
Bu yıl defnedilecek
35 kurbanın
en genci öldürüldüğünde
16 yaşında
olan Vesib İbric, en yaşlısı ise
71 yaşındayken
öldürülen Sahin Halilovic olacak. Bugün ayrıca, orman yolunda eşi ile öldürülen 6 aylık hamile Remzija Dudic de defnedilecek.

Omer Alic, Muhamed Alic, Fahrudin Alisevic, Suvad Avdic, Hazim Beganovic, Suad Begovic, Kiram Bektic, Ramo Boric, Bajro Budovic, Edin Buric, Salem Cakanovic, Aziz Dautbasic, Nijazija Dudic, Remzija Dudic, Avdija Gusic, Sahin Halilovic, Ahmet Hasanovic, Nesib Hasanovic, Hamdija Hasic, Sejad Husejnovic, Vesid İbric, Saban İkanovic, Hazret Kadric, Nijaz Kadric, Senad Malic, Feris Mehmedovic, Safet Merdzic, Hajro Muhic, Nesad Mujcinovic, Asim Mujic, Kadrija Music, Salih Selimovic, Hamed Smajic, Ahmo Smajic ve Rizo Sulejmanovic.

Yaklaşık bin 600 soykırım kurbanının halen kayıp olduğu gerçeği ise Srebrenitsa yarasının neden hala kapanamadığının en önemli göstergesi.

Yaranın tazeliğini korumasının bir diğer nedeni de genç yaşlı demeden sadece Müslüman oldukları için katledilen masum insanların katillerinin hala serbest dolaşıyor olması.

6 bin kişilik barış yürüyüşü
Bosna Hersek'in doğusundaki Srebrenitsa'da
11 Temmuz 1995'te
başlayan soykırımda hayatta kalmak isteyen Boşnak sivillerin Tuzla şehrine ulaşmak için kullandığı orman yolunda düzenlenen
"Barış Yürüyüşü"
, katılımcıların Potoçari Anıt Mezarlığı'na ulaşmasıyla sona erdi.
İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Avrupa'da yaşanan
en büyük insanlık trajedisi
olarak nitelendirilen
Srebrenitsa soykırımından
kurtulmak isteyenlerin kullandığı ve halk arasında "ölüm yolu" olarak da anılan güzergahta düzenlenen üç günlük yürüyüşe farklı ülkelerden
6 binin üzerinde
insan katıldı.

Ratko Mladic komutasındaki Sırp birlikler, 11 Temmuz 1995'te Hollandalı Birleşmiş Milletler (BM) askerlerinin koruması altındaki "güvenli bölge" Srebrenitsa'ya girdi.

Lahey'deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinin (ICTY) aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum ettiği Mladic'in 11 Temmuz 1995'te yaptığı açıklama, sonraki birkaç günde olacakların habercisiydi.

Sırplar, Srebrenitsa düştükten sonra en az 8 bin 372 Boşnak sivili katletti, çok sayıda kadın ve çocuk evlerinden sürüldü.

Srebrenitsa'nın düşmesinin ardından bu şehirde yaşayan Müslüman halkın bir kısmı, bugünkü şehitliğin tam karşısında bulunan eski akümülatör fabrikasında konuşlanan Hollanda askerlerine sığınırken bir kısmı da orman yolundan Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmayı denedi.

Orman yolunu seçenlerin de Hollandalı askerlere sığınanların da kaderi aynı oldu.

Hollandalı askerlere sığınanlar da eski akümülatör fabrikasındaki ilk gecenin ardından başlarına gelecekleri anladı. İlk gece fabrikaya giren Sırp askerler Boşnakların kimlik kontrolünü yapıp keyiflerine göre bazılarını götürürken, eşlerinden ya da oğullarından ayrılan kadınların çığlıkları olacakların habercisiydi.

Ertesi gün Hollandalı askerlerin birkaç metre ilerisinde, kampın hemen dışında bekleyen Sırp askerler, kadın ve çocukları otobüslere bindirirken erkekleri hemen orada ailelerinden ayırdı. Ailelerinden ayrılan erkekler, daha sonra katledilip farklı toplu mezarlara gömüldü. Kadın ve çocuklar ise yıllardır yaşadıkları evlerinden sürgün edildi.

Hollanda'nın rolü
Srebrenitsalı Boşnak sivillerin o dönem "tutunacak dal" olarak gördüğü Hollandalı BM askerlerinin rolü, aradan 23 yıl geçmesine rağmen bugün de tartışılıyor.
Şehrin Sırp güçlerince işgal edilmesinin ardından çekilen ve kamuoyunun da aşina olduğu görüntülerde, Hollandalı BM askerlerinin komutanı Thom Karremans'ın 11 Temmuz 1995'te görüştüğü Mladic karşısında el pençe durması gözden kaçmıyor. Şehre giren Sırp askerlerine ateş açılması nedeniyle Karremans'ın adeta ifadesini alan Mladic'in, görüntülerin sonunda ise Karremans'a içki ısmarlaması ve ikilinin birlikte kadeh kaldırması dikkati çekiyor. Hollandalı askerlerin Srebrenitsa'dan uğurlanması öncesinde de Sırp komutanın Karremans ve ailesine çeşitli hediyeler vermesi de bir başka detay olarak göze çarpıyor.
Görüntülere rağmen
Karremans
hiçbir zaman yargılanmadı. Hollanda devleti ise Srebrenitsa'daki katliamdan
"kısmen"
suçlu bulundu. Kurban yakınlarınca 2007'de açılan davada, Lahey Bölge Mahkemesi, Srebrenitsa'nın işgali sırasında BM bünyesinde görevli Hollandalı askerlere sığınan 300 Boşnak sivilin Sırp askerlerine teslim edilmesinden dolayı Hollanda'yı suçlu buldu. Mahkeme,
"Hollandalı askerlerin, Sırplara teslim edilen 300 kişinin öldürüleceğini öngörmesi gerektiğini"
ifade etti.

Hollanda'nın Lahey kentideki Uluslararası Adalet Divanı, 2007'deki kararında, ICTY'den gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi.

Sırp komutan Ratko Mladic, ICTY'de geçen kasım ayında sonuca bağlanan davada, aralarında Srebrenitsa soykırımının da bulunduğu birçok suçtan müebbet hapse mahkum edildi.

Mahkeme ayrıca, Srebrenitsa soykırımındaki suçları nedeniyle eski Sırp general Radislav Krstic'i 35 yıl, Vidoje Blagojevic'i 15 yıl, Vujadin Popovic ve Ljubisa Beara'yı ömür boyu, Drago Nikolic'i 35 yıl, Ljubomir Borovcanin'i 17 yıl, Vinko Pandurevic'i 13 yıl, Radivoje Miletic'i 19 yıl, Milan Gvero'yu 5 yıl hapse mahkum etti. Bosna Hersek Mahkemesinde görülen davada ise 13 Temmuz 1995'te bine yakın Boşnak sivilin öldürülmesiyle suçlanan Milorad Trbic, 30 yıl hapse mahkum edildi.

Farklı mahkemelerde görülen Srebrenitsa davalarında bugüne kadar 45 Sırp, toplam 699 yıl hapis cezası aldı.

Eski Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milosevic de Srebrenitsa'daki soykırımla suçlanmış ancak ICTY'deki yargılanması devam ederken tutuklu bulunduğu cezaevinde yaşamını yitirmişti.