Hiçbir şekilde sağlıklı bronzlaşmanın mümkün olamayacağını söyleyen uzmanlar, güneşin zararlı ışınlarından nasıl korunacağı hususunda önemli bilgiler verdi.

Güneşe korunmasız çıkılması birçok sağlık sorununu da birlikte getiriyor. Bronzlaşma, derinin geliştirdiği bir savunma mekanizmasıdır. Deri, derindeki dokuları ultraviyole ışınlarından korumak için bronzlaşır. Yaz aylarında güneşin olumsuz etkilerinden korunmak sağlık açısından büyük önem taşıyor. Son yıllarda ozon tabakasındaki incelmenin etkisiyle güneşin zararlı etkisinin öne çıktığına işaret edilerek "Tatili hastalık nedeni haline getirmemek için ölçülü davranılması" önerilmektedir. Acıbadem Hastanesi Dermatoloji Uzmanları Dr. Asiye Nesrin Aksoylar, Dr. Gökhan Okan, Dr. Deniz Duman ve Dr. Sadiye Kuş güneşin cildimiz için ne tür zararları olduğunu ve bu zararlardan nasıl korunacağımız hakkında bilgi verdi.

Güneşin yararları nelerdir?

Güneş deride bulunan D vitamini öncüsü bir maddeyi aktif D vitaminine dönüştürür. Özellikle çocuk ve yaşlılar için ölçülü yapmak koşuluyla güneş banyoları yararlıdır. Bazı deri hastalıklarına, örneğin sedef hastalığına da yararı olmaktadır.

Güneş hangi riskleri oluşturur?

Güneşin zararlı etkileri var olan bir hastalığı arttırmak veya olmayan problemleri başlatmak şeklinde görülüyor. Güneşin en sık görülen olumsuz etkisi, güneş yanığıdır. Birden yoğun güneşlenmeyle 2-6 saat içinde gelişir. 1-3. günlerde şiddetlenir ve 5-6 gün içinde geriler. Kızarıklık, yanma, ağrı ve ileri durumlarda sulu kabarcıklar görülür. Baş ağrısı, bulantı ve halsizliğe neden olur.

Yanığa nasıl müdahale edilmeli?

Böyle bir durumla karşılaşıldığında, hastanın serince bir yerde dinlenmesi ve sonrasında sık sık serin duşlar alması yararlı olur. İleri durumlarda doktora danışılmalıdır. Yağsız su bazlı yumuşatıcı kremler, gerekirse kortizonlu krem veya merhemler ve ağrı kesiciler kullanılması yararlı olabilir.

Güneşe çıkmadan önce cilt temizliğinde
neler yapılmalı?

Güneşli havalarda en çok dikkat edilmesi gereken, deri üzerine parfüm, deodorant gibi ürünlerin sürülmemesi, bu tarz ürünlerin daha çok kıyafetler üzerine sıkılmasıdır. Eğer aksi yapılırsa deride bazı lekelenmelere, kızarıklık kaşıntı gibi belirtileri olan egzama grubu hastalıklara neden olabilir.

Güneş alerjileri nasıl ortaya çıkar?

Güneşin erken dönemdeki zararlı etkilerinden biri de polimorf ışık reaksiyonu, kurdeşen gibi hastalıkları ortaya çıkarmasıdır. Alerjik kökenli bu reaksiyonlar; güneş gören kol, bacak ve boyun bölgelerinde kızarıklık ve kaşıntılı döküntüler şeklinde görülür.

Cilt kanserleri nasıl oluşur?

Deri kanseri vücudun hiç güneş almayan bölgelerinde de görülmekle birlikte çoğunlukla açık kısımlarda görülmesi, güneşin rolünü gösteren bir bulgudur. Deri kanserlerinin büyük kısmının seyri nispeten iyi olmakla birlikte pigment üreten hücrelerden kaynaklanan melonom, bilinen en kötü kanser türlerinden biridir. Giderek büyüyen ya da yeni ortaya çıkan ben ya da lekeler için doktora danışılmalıdır.

Ciltte güneşin etkisiyle oluşan kahverengi lekelerin
nedenleri nelerdir?

Güneşin etkilerinden biri de vücutta kahverengi lekeler oluşmasına neden olmasıdır. Bunlar genel sağlık açısından önem taşımazlar, ancak görünümleri rahatsızlık vericidir. Etkili bir güneş koruyucu kullanmanın yanısıra, hidrokinon gibi pigment üretimini durduran ve meyve asitleri gibi soyucu özellik taşıyan ilaçlar alınabilir. Ancak kesin sonuç almak her zaman mümkün olmayabilir. Güneş uzun sürede verdiği zararlardan biri de deri yaşlanmasıdır. Doğal yaşlanmaya ek olarak güneşin yol açtığı kırışıklık, lekelenme ve deri yapısında kabalaşma ortaya çıkabilmektedir.

Kremler içinde yer alan koruma faktörü
ne ifade eder?

Güneş koruyucu kremlerde PABA, benzofenon gibi güneş ışınlarını emen veya çinko oksit gibi ışığı yansıtan maddeler vardır. Bunların taşıdığı numaranın, yani güneş koruma faktörünün anlamı ise şöyle açıklanabilir: güneş koruyucusuz diyelim 10 dakika güneşte kalma ile oluşan kızarıklık, koruma faktörü 15 olan bir ürünle güneşlendiğimizde ancak (15 x 10 =) 150 dakikada oluşacaktır.

Cildin korunmasında koruyucu kremler
ne kadar etkili oluyor?

Güneş koruyucular olarak bilinen maddeler, çinko oksit, titanyum dioksit, benzon, parsol gibi maddeleri içeriyor. Bu maddeler ya gelen ışığı geri yansıtarak, veya ışını emerek hücreye kadar ulaşmasını engelliyor. Aldığımız güneş koruyucu ürünlerde bu maddelerden en az iki tanesinin bulunmasına dikkat etmek gerekiyor.

Sağlıklı bronzlaşmak için ne yapmak gerekiyor?

Bronzlaşmak DNA hasarının bir göstergesidir. Bir kez bronzlaştıysanız DNA'nız hasarlı olur. Hiçbir şekilde sağlıklı bronzlaşmak mümkün değildir.

Güneş altında ne kadar kalınmalı?

Uzmanlar, D vitamini sentezi yapabilmek için haftada
2-3 gün yaklaşık 10'ar dakika kadar güneşte bulunmanın yeterli olduğunu belirterek, "Bu sürenin aşılması çeşitli hastalıklar ve sorunlara yol açtığı için gerekmediği müddetçe güneş altında kalınmasını önermiyoruz" diyor. Bu arada, güneşe adım adım çıkılması gerektiğini unutmamalı. Hangi cilt tipinin güneş altında ne kadar süre kalabileceğine gelince. Açık ve buğday tenli kişiler özellikle ilk gün sadece 15 dakika güneşlenmesi, zaman içinde bu sürenin 1,5 saate uzatılması öneriliyor. Esmer tenlilerin ise güneş altında 15 dakika kalmaları yeterli. Güneşin yol açtığı hasarlar en çok açık tenli kişilerde ortaya çıkıyor. Esmer tenlilerde cilt kanseri gibi hastalıkların gelişme riski, açık ve buğday tenlilere oranla daha az. Ancak bu esmer tenlilerin güneşte daha fazla kalabileceği anlamına gelmiyor.