19. yüzyılın son çeyreği ile Birinci Dünya Savaşı ve 1915 felaketi arasındaki süreç Ermeni Sorunu'nun ve Ermenilerin Osmanlı devletiyle ilişkilerinin en çok merak edilen ve tartışılan dönemi. Ermenilerin doğu vilayetlerindeki durumu, 1878'deki Berlin Kongresi ile sorunun uluslararası bir nitelik kazanması, vaat edilen idari reformlar meselesi, Sultan II. Abdülhamit rejimi, Ermeni siyasi partilerinin ortaya çıkışı ve imparatorluktaki diğer muhalif gruplarla, özellikle Jöntürklerle işbirliği, II. Meşrutiyet'in ilanından önceki gelişmelerden bazıları. Gaidz F. Minassian ile Arsen Avagyan'ın 'Ermeniler ve İttihat ve Terakki' adıyla çıkan ortak çalışmasında bu dönem, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Ermeni siyasi partileri arasındaki ilişkileri inceleniyor. Avagyan, Meşrutiyet'in ilanıyla Osmanlı devletinde yasal olarak faaliyet göstermeye başlayan dört Ermeni siyasi partisinin, özellikle Taşnak ve Hınçak partilerinin İttihat ve Terakki ile olan inişli çıkışlı ilişkileri üzerinde duruyor. Minassian ise savaşı öncesinde İttihat ve Terakki ile Ermeni Devrimci Federasyonu arasındaki ilişkiler başlıklı makalesinde, 1907-1912 yılları arasında sıkı bir siyasi ittifak içerisinde olan Taşnaklar ile İttihatçıların ilişkilerinin gelişimini ve sonrasında yaşanan kopmayı analiz ediyor.

FOTOĞRAF ALBÜMÜ DE BULUNUYOR

Aras Yayınları arasından "Ermeniler ve İttihat ve Terakki" adıyla çıkan kitap iki bölümden oluşuyor. Arsen Avagyan, Birinci Dünya Savaşı öncesinde İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Ermeni siyasi partilerinin ilişkileri üzerinde dururken, Gaidz F. Minassian İttihat ve Terakki'nin aynı dönemde Ermeni Devrimci Federasyonu ile nasıl bir ilişki içinde olduğunu analize tabi tutuyor. Türkiye'de bugüne dek çoklukla nesnellikten uzak indirgemeci bir şekilde ele alınan ilişkileri merkeze alan kitabı yayına Rober Koptaş hazırlamış. Ludmilla Denisenko ve Mutlucan Şahan'ın Türkçe'ye çevirdiği "Ermeniler ve İttihat ve Terakki"de okurun anlatılan döneme ve olaylara daha kolay nüfuz etmesini sağlamak amacıyla on altı sayfalık bir fotoğraf bölümü de yer alıyor.